«13η-7η Φλεβάρη, μέρες του Σκοτεινού Έρωτα»

...αφιερωμένη η 13η Φλεβάρη,
ως μερόνυχτο του 
Ακροβάτη, Μυστήριου, Σκοτεινού Έρωτα,
άτυχου, ή τυχερού, στη ζαριά θα φανεί,
μαζί και η εβδόμη του δευτέρου μηνός, γιατί 14/2=7.
14= διπλή ευτυχία, 7= μοναξιά,
που ακόμα και μέσα στο ζευγάρι
μπορεί να ζει.
Μονοί αριθμοί, μεγάλοι καημοί.


τότε που ο Λόρκα θέλει λόγια

Γέμισε, λοιπόν, με λόγια την τρέλα μου,
ή άσε με να ζήσω μες στη γαλήνια
νύχτα μου της ψυχής, παντοτινά ολοσκότεινη.

Llena pues de palabras mi locura o déjame vivir 
en mi serena noche del alma para siempre oscura.


(μτφ. Μάγια-Μαρία Ρούσσου, 1937-1989)
{«Μάγια-Μαρία, ρύσαι με
από χειλέων αρρήτων και γλώσσης σκοτίας»}

Σονέτα του Σκοτεινού Έρωτα
Sonetos del Amor Oscuro

Χωρίς μπλαμπλά σου, λύτρωση δεν βρίσκεις,
εν τη αρρήμονι σιωπή σου αποθνήσκεις.

Λυτρωτής ο Χατζιδάκις ο Αντικατοπτριστής
με λογοκριμμένη μόνο την τελευταία αγγλίδα στροφή.

♫ Φαίνεται πως γερνάω, μα δεν λυγώ,

αν κι είμαι χωρισμένη απ' το παρελθόν,

κι όμως δεν έχω φόβο πως γέρασα αρκετά

να ερωτευτώ, να αισθανθώ,

να δω μ' αγάπη αν ζω.

Δεν θέλω ακριβά μέρη να τριγυρνώ,

χαρά μου απλώς να είμαι με σέν' εδώ,

κι ας μην έχουμε σχέση, τώρα 'ν' ιδανικά

να ερωτευτώ, να αισθανθώ,

να δω μ' αγάπη αν ζω.

Θα τραγουδάς μαζί, όσο τραγουδώ,

στη μουσική δεν σβήνει,

το πρώτο «σ' αγαπώ».

Αύριο ίσως χαθούμε στον ρυθμό,

μα πάντα θα θυμάμαι

το πρώτο «σ' αγαπώ».

Θα τραγουδάς μαζί μου, όσο σου τραγουδώ,

στη μουσική μας λάμπει το πρώτο «σ' αγαπώ»,

κι ας μην σε έχω αύριο, η μνήμη καρτερεί

να ερωτευτεί, να αισθανθεί,

να δει μ' αγάπη αν ζει.

Feels like I΄m getting older

I΄m not afraid,

All though I΄m worlds apart from yesterday

And yet I can΄t believe I΄m old enough today

To be in love, and feel in love

And see if love is the way.

I don΄t need fancy places

To spend the time,

I΄m happy just to be here

With you tonight

And yet I΄m not so sure 
The time it΄s really right

To be in love, and feel in love

And see if love is all right.

And you will sing

As long as there΄s a song

The feelings never gone

It was the first time to be in love

Maybe tomorrow I΄ll never sing again

But I΄ll remember when

It was the first time to be in love.

 [[†  The picture is slowly fading

And now it΄s gone,

The letters we remember are old and torn

And although the time has passed  †]]

The memory lingers on

To be in love, and feel in love

And know when love is gone  

 [[† Η εικόνα στο μυαλό μου αργά σβήνει
και τώρα έφυγε,
τα γράμματα που θυμόμαστε είναι παλιά και σκισμένα,
και αν και έχει περάσει ο χρόνος †]]
η μνήμη επιμένει να

να ερωτευτεί, να αισθανθεί,
να δει μ' αγάπη αν ζεί.

Με το που είδα Feels like I΄m getting older

I΄m not afraid...βρήκαμε, λέω, επιτέλους το αντίδοτο στο

«μαμά, φοβάμαι μαμά, γερνάω, μαμά».

Επέλεξα το σενάριο μιας ενήλικης ψυχής,
που θέλει να ξανανιώσει το «πρώτο σ' αγαπώ»
με ένα άγνωστο, ενώ τα pictures and letters
δείχνουν μια σχέση εν διαστάσει που ψάχνεται.
Το πρώτο σενάριο, βέβαια, δεν αποκλείει το δεύτερο.
Επειδή, λοιπόν, μπορεί να περιλάβει δύο εκδοχές
προτίμησα να βγάλω την εικόνα και τα γράμματα.
Και με άγνωστο, και με πρώην τα σενάρια.
Ό,τι βολεύει την περίπτωση.


Ας πούμε, λοιπόν, ότι τα φτιάχνουν,
ή μάλλον τα ξαναφτιάχνουν,
και του λέει η ψυχή...θυμάσαι στα νιάτα μας
γιατί χωρίζαμε, και ξαναρχόσουν
μετανιωμένος κι έλεγες: «Αγάπη μου,
δεν θα το ξανακάνω, μόνο εσένα κατά βάθος αγαπώ,
αν σε χάσω θα τρελαθώ!»
και σού λεγα...πάλι μεγάλα λόγια κι υπερβολές...
γιατί φοβάσαι, χωρίς αιτία φόβου;;
γιατί υποψιάζεσαι, χωρίς αιτία υποψίας;;
γιατί τρελαίνεσαι, χωρίς αιτία τρέλας;;
γιατί πνίγεις τη ζωή σου σε κουταλιά νερού;
από έλλειψη αυτοπεποίθησης,
χαμηλής αυτοεκτίμησης,
σκορπάς τα νιάτα σου και τον καρπό
σε ξένες αγκαλιές εφήμερες.
Μαζί μου θέλω σεμνά να περπατάς,
αλλού να μην κοιτάς,
ο κόσμος σου να είμαι εγώ.
Όσα λόγια, γκρίνιες, κατσάδες να σού κανα,
μόνο, όταν το τραγούδι άκουγες, τότε συνετιζόσουνα.
Ήμασταν παιδικοί φίλοι, βλέπεις,
σε γνώριζα χρόνια,
γιαυτό σε είχα αγαπήσει
περισσότερο από όσο είχα ερωτευτεί.
Τόσο αφοσιωμένη σου ήμουν.
(Dedication/Αφοσίωση είναι ο τίτλος του αγγλικού)
Ξανάκου το.

Πάλι μεγάλα λόγια κι υπερβολές
πάλι μεγάλα λόγια μου ξαναλές.

Όποιος χωρίς δαιμόνους δαιμονίζεται
πάει μια δεξιά, μια αριστερά, 
ποτέ δεν πάει μπροστά.

Λόγια γνωστά και ίδια λόγια αδειανά
ατέλειωτα ταξίδια στο πουθενά.

Όποιος χωρίς ανέμους ανεμίζεται
πάει μια ψηλά, μια χαμηλά, 
ποτέ δεν πάει σωστά.

Αν μ’ αγαπάς κι αν θες να σ’ αγαπώ
σταμάτα να σκορπάς το άνθος σου και τον καρπό.

Μαζί μου θέλω σεμνά να περπατάς
αλλού να μην κοιτάς 
ο κόσμος σου να είμαι εγώ.

Πάλι μεγάλα λόγια κι υπερβολές
πάλι μεγάλα λόγια μην ξαναλές.

Όποιος χωρίς φεγγάρια φεγγαριάζεται
πάει μια κρυφά, μια φανερά
ποτέ δεν πάει στρωτά.

Αν μ’ αγαπάς κι αν θες να σ’ αγαπώ
σταμάτα να σκορπάς το άνθος σου και τον καρπό.

Μαζί μου θέλω σεμνά να περπατάς
αλλού να μην κοιτάς 
ο κόσμος σου να είμαι εγώ.

Αυτά, και αυλαία της παράστασης. Ο κόσμος του ακροατή να έχει φαντασία. Κάθε τραγούδι είναι βγαλμένο από ένα θεατρικό που δεν έχει ακόμα γραφτεί. (μάλιστα, η μουσική εδώ για κάποια ταινία προοριζόταν) Ως πολυαναγνώστης να ξεφυλλίζει δεύτερες και τρίτες λύσεις, και να μην κολλάει στη μία και σωστή ερμηνεία/ εκδοχή. Γιατί διαβάζω σε σχόλια, πως δεν ταιριάζουν οι στίχοι του Γκάτσου, και πως οι αγγλικοί είναι πιο ταιριαστοί στη μουσική. 

Η μελωδία πρωτοεμφανίστηκε το 1970 στον δίσκο Reflections (Αντικατοπτρισμοί) https://en.wikipedia.org/wiki/Reflections_(Manos_Hatzidakis_album) με αγγλικούς στίχους του Clifton Nivison. Το 1993 ντύθηκε και ελληνικά από τον Νίκο Γκάτσο και ερμηνεία Αλίκης Καγιαλόγλου. Η ερμηνεία της Αλίκης πατάει στους στίχους, ενω των υπολοίπων στη μελαγχολική μουσική. Και τα δύο χρειάζονται, είναι βέβαια πιο δύσκολη η θεατρική από τη ρομαντική ερμηνεία. Μάλιστα, προσθέτει μία πληροφορία η Αλίκη, τον διδακτισμό που κάνουμε όταν ένας γνωστός μας έχει συναισθηματική αστάθεια. Αντίθετα, η ρομαντική ερμηνεία υποφέρει μαζί του. Και όταν πρωτομαθαίνουμε ένα τραγούδι, είναι προτιμότερη η απομακρυσμένη ερμηνεία από αυτή που συμπάσχει, για να μην πνιγεί το μυαλό από το συναίσθημα, και να απορροφήσει ευκολότερα τις πληροφορίες. Οπότε, πρώτα ακούς την Αλίκη.

Και στο αγγλικό, πρώτα ακούς τη Σαβίνα, καταλαβαίνεις τι θέλει να σου πει, πιάνεις το νόημα, και μετά ταξιδεύεις ανάλαφρα και στις πλουσιότερες ενορχηστρώσεις. Το λυρικό εγώ μας δεν θέλει πολλά, μια φωνή και μια κιθάρα.

Το New York Rock & Roll Ensemble είναι η μπάντα που πρωτοερμήνευσε το τραγούδι, στις μέρες του με εμπορική αποτυχία, ενώ το τώρα είναι ο πιο ευπώλητος δίσκος τους. Το 2005 οι Raining Pleasure από την Πάτρα έδωσαν και τη δική τους ερμηνεία. 

Ένα ροκ-μπαρόκ τραγούδι με κρυφές λαϊκές εικόνες από την πολυτάραχη ζωή ενός ζευγαριού. Ξεκινάει, λες και εισάγει κανένα θρίλερ, και αμέσως το γυρίζει σε ελαφρολαϊκό μινόρε του 1970 για μεγάλα λόγια και υπερβολές, συχνές κουβέντες σε λαϊκά τραγούδια. Πάρε τα πρώτα λόγια με μπουζούκι, και αμέσως ακούς ένα λαϊκό τραγούδι. Πίσω από τον δώριο/μινόρε κρύβεται ο φρύγιος/ουσάκ. Λαϊκός ο Μάνος, και εκεί που δεν φαίνεται.

Πόσα ζευγάρια και φίλους θα είχε σώσει αυτό το ψυχοτράγουδο, αν διαβαζόταν απ' τον νου και την καρδιά, και όχι απλώς αισθαντικά χάιδευε τα αυτιά και τον εγώκοσμό μας. 

Και χώρια από αγάπες και έρωτες, είναι ένα τραγούδι εσωτερικό, σε απομακρύνει από τη βαβούρα, και σε βοηθά να σκεφτείς. Στο σημείο που λέει...To be in love, and feel in love, and see if love is the way...να ερωτευτώ, να αισθανθώ, να δω μ' αγάπη αν ζω, είναι σαν να ζωγραφίζει μια εξίσωση με τρείς αγνώστους, ένα πρόβλημα με τρεις δρόμους, τη διαδικασία της έρευνας και του πειράματος, να είσαι, να νιώσεις, και να δεις. Όπως έλεγε ο Ρασούλης «από περιέργεια υπάρχω», έτσι κι εδώ «από περιέργεια θέλω να ρισκάρω, να μάθω πως θα είμαι, θα αντέξω στο κύμα...ή, είναι πιο βολικό να κάτσω στα αβγά μου;;»...

Επειδή αυτές οι πειραματικές σκέψεις κρύβουν ένα κωμικό στοιχείο, θα κλείσω έτσι, γιατί καλή, η μελαγχολία, ταξιδιάρικη κι αισθαντική, αλλά όχι και να την κάνουμε κι επίλογό μας. Πάντα τα μάτια ανοιχτά.

(Από σκίτσο του Έκτορα Αποστολόπουλου)

Σε ένα κλαδί

ενα πτηνόμορφο ον

λέει στο άλλο:

- έλεγα να σ' ερωτευτώ

έτσι πειραματικά

να δω πως είναι.

- γενικά καλά λόγια μου έχουν πει!