Μελοποιήσεις του Θούριου (του Ρήγα)

Μια διαδεδομένη σχολική πλάνη είναι ότι αφήνει να εννοηθεί πως η γνωστή μελωδία πένθιμου εμβατηρίου του Θούριου είναι και η αυθεντική. Τουλάχιστον εγώ έτσι νόμιζα μέχρι που με φώτισε το διαδίκτυο πως ανήκει αποκλειστικά στον Χρήστο Λεοντή με τον δίσκο Παραστάσεις, 1976, και ότι δεν διασκεύασε απλώς, προϋπάρχον δημώδες τραγούδι.

σε τετράσημο μινόρε από τον Νίκο Ξυλούρη

Ο Ρήγας λοιπόν, επειδή ήθελε να φέρει το έργο του στα χείλη του λαού, έγραψε στην προμετωπίδα να ψάλλεται στη μελωδία ενός δημοφιλούς άσματος της Χαλκιδικής για τον Λάμπρο Κατσώνη "Μια προσταγή μεγάλη" με αφορμή της Ναυμαχία της Άνδρου το 1790· ο Θούριος γράφτηκε το 1797. (Εδώ βασιλιάς, σουλτάνος, καπουδάν, ο καπετάνιος)

Μια προσταγή μεγάλη προστάζει ο βασιλιάς

μια προσταγή μεγάλη προστάζει ο βασιλιάς,να κατεβεί η αρμάδα κι ο καπουδάν-πασάς.

Βγαίνουν στον Κάβο-Ντόρο καράβια φοβερά,

βγαίνουν στον Κάβο-Ντόρο καράβια φοβερά, σαν τά είδενε ο Λάμπρος βαρι' αναστέναξε:

Για ελάτε Βάρβαροι,για ελάτε βρε σκυλιά,να δεις πώς πολεμάνε του Λάμπρου τα σπαθιά!

 1:30 η "προσταγή" σε ήχο πρώτο επτάσημο (3+2+2, καλαματιανός)

από γυναίκες της Χαλκιδικής (και το ως πότε παλικάρια εδώ)

στον ίδιο ρυθμό σε ήχο πλάγιο δεύτερο

από τον Χρυσόστομο Μητροπάνο

«Στεριάς και του πελάγου να λάμψει ο Σταυρός,

Κι εις την Δικαιοσύνην να σκύψη ο εχθρός,

Να σφάξωμεν τους λύκους που τον ζυγόν βαστούν,

Καὶ Χριστιανούς καὶ Τούρκους σκληρά τους τυραννούν.

Ο κόσμος νὰ γλυτώση απ' αυτήν την πληγή,

κι ελεύθεροι να ζώμεν, αδέλφια εις την Γήν..»

σε ήχο πρώτο τετράσημο από τον Χρυσόστομο Μητροπάνο

μελωδία με πιθανή καταγωγή από Μικρασία ή Ανατολικό Αιγαίο.

σε ήχο τρίτο, γοργό εξάσημο (3+3) 

από χορωδία Σίμωνος Καρά

(παρόμοιο άκουσμα με τα τρίσημα κάλαντα Δωδεκανήσου)

Ξενίζει το ελαφρό για πολεμικό θούριο άκουσμα αλλά και πως αυτή η μελωδία ήταν ευρύτερα γνωστή, καθώς και η αναγωγή της εδώ στη βυζαντινή ακτολογία,  (άκτα, επευφημίες σε γάμους και δεξιώσεις· λατ. acta, πρακτικά, συμβάντα). Το μόνο που μπορώ  να πω, είναι πως ο Ρήγας, ως λαϊκός τύπος, επιδιώκοντας τη διάδοση του έργου, θα προέτρεπε τη μελοποίηση για κάθε ήχο, γούστο και διάθεση.

παιδική χορωδία Δήμου Λυκόβρυσης

σε μέλος και διεύθυνση του Στάθη Ουλκέρογλου.
Αργό εξάσημο μινόρε με την πρώτη φράση σε πρώτο παθητικό.


Έμμετρη απαγγελία:

|Ως πό|τε πά|λικά|ρια||θα ζού|με στά| στενά,|

|μονά|χοι σά| λιοντά|ρια|| στες ρά|χες στά| βουνά;

|Σπηλιές| να κά|τοικού|με|| να βλέ|πουμέ| κλαδιά|,

|να φεύ|γωμ' ά|π' τον κό|σμο|| για τήν| πικρή| σκλαβιά;|

οξύτονος ιαμβικός δεκατρισύλλαβος 2+2 με τομή στην εβδόμη

αναλυμένος άτμητος σε 2+4+3+4

 (ίαμβος+τέταρτος παιωνικός+ανάπαιστος+τέταρτος παιωνικός)

Να χά|νωμεν αδέ|λφια πατρί|δα και γονείς|
τους φί|λους τα παιδιά| μας κι ολούς| τους συγγενείς;
Καλύ|τερα μιας ώ|ρας ελεύ|θερη ζωή|
παρά| σαραντα χρό|νια σκλαβιά| και φυλακή|


(ή παρα σαρά|ντα χρό| 4+2)
(ή |τους φίλους τα| παιδιά μας|| κι οόλους  τους συ|γγενείς; 4+3+4+2)

στη βικιπαίδεια, βικιθήκη, και οι 126 στίχοι
απαγγελμένο από την Άννα Συνοδινού

ολόστιχο τραγουδισμένο από τη θεατρική ομάδα Ερινεώς

σε μουσική διασκευή διδασκαλία Γιάννη Τράντα

ξεκινώντας από τη μελωδία του Χρήστου Λεοντή.
Τέλος μελοποίηση του Θούριου έχει κάνει και ο Νικόλαος Μάντζαρος.