Πότε θα διώξω τον λιοντή,
της Βενετιάς τη σπάθα,
το φορομπήχτικο θεργιό
που μας ορίζει δούκα,
και δεν μας δίνει ισότητα,
μα κατεργάζει τον λαό
σε έργα και γαλέρες
για το ταμείο δόγηδων;
Με τον Γραδόνικο θα βγω,
Βενιέρη και Καλλέργη,
και πολιτεία αδέσποτη
θα γίνει η Κρήτη όλη
με τ' Άγιου Τίτου τη βουλή,
θα ζήσομε αντάμα,
ορθόδοξοι, καθολικοί,
στης Κρήτης τ' άγιο θάμα,
πότε θα διώξω τον λιοντή;
θα ζήσομε αντάμα,
ορθόδοξοι, καθολικοί,
στης Κρήτης τ' άγιο θάμα,
πότε θα διώξω τον λιοντή;
~~~~~~~~
Μετά από συνέλευση στο ναό του Αγίου Τίτου, 8 Αυγούστου 1363,
9 του μήνα καταλαμβάνουν το Δουκικό Μέγαρο (Palazzo Ducale),
όπου προέδρευε ο δούκας Λεονάρδος Δάνδολος,
βόρεια απ' τα λιοντάρια-κρήνη Μοροζίνι
προς το πάρκο Θεοτοκόπουλου
http://infoidk.arch.duth.gr/27.pdf
η Κρήτη ανακηρύσσεται αυτεξούσια και ανάφεντη
«Πολιτεία αὐτοκρατής, ἀδέσποτος,
ὑπό σεπτὴν προστασίαν Ἁγίου θαυματουργοῦ Τίτου,
ἀποστόλου καὶ πάτρωνος τῆς νήσου ταύτης»
γλώσσα ορίζεται «ἡ ἱερωτάτη τῶν ἰθαγενῶν γραικική»
Υποσχέθηκαν ισότητα ορθόδοξων, καθολικών,
γεγονός που θα γιορτάστηκε την 25η Αυγούστου 1363
στο ναό του Αγίου Τίτου.
Το αίτιο της αποστασίας ήταν ότι η μητρόπολη
δεν αναγνώριζε ως ισότιμους τους Βενετούς της Κρήτης.
Αφορμή η έκτακτη φορολογία για τον καθαρισμό
και εκβάθυνση του λιμανιού του Χάνδακα.
Οι κεφαλές της επανάστασης ήταν
ο Marco Gradenigo, που έγινε gubernator et rector Cretae
και ο Tito Venier, διοικητής στα Χανιά.
(σημερινά ελληνικά επώνυμα:
Δραγανιδάκης, Γραδενίγος, Δραγανίκος, Δραγανίγος,
και Βενιέρης, Βενιεράκης)
Μαζί τους συμμάχησε η οικογένεια
των Καλλέργηδων, κρητικών αρχοντορωμαίων.
Παρότι η επανάσταση κέρδισε στο εσωτερικό,
δεν μερίμνησε για συμμαχίες στο εξωτερικό,
και έτσι η Βενετία, αφού εξασφάλισε ότι
δεν θα υπάρξει βοήθεια στους αποστάτες,
(από τον Πάπα, τη Γένοβα, τη Νάπολη,
τη γαλλική Κύπρο, την Ουγγαρία μέσω Δαλματίας,
την Κωνσταντινούπολη, και τους ιππότες της Ρόδου),
μάζεψε μισθοφόρους και με κοντοτιέρο (αρχηγό) έναν Βερονέζο,
εισέβαλε στο Παλαιοκάστρο Μαλεβιζίου, 7 του Μάη, 1364
και 10 του μηνός επανακατέλαβε το Ηράκλειο.
τιμωρώντας και επικηρύσσοντας τους αποστάτες.
Έκτοτε η δεκάτη Μαΐου, ως ημέρα επανάκτησης
της Κρήτης, γιορταζόταν κάθε χρόνο
με ιππικούς αγώνες, κονταρομαχίες (γκιόστρες).
Φτιάχτηκε, μάλιστα, και τεχνητός κήπος,
μέσα από τον οποίο περνούσαν οι αξιωματούχοι
για να πάνε στο ναό του Αγίου Τίτου.
(Το προσκύνημα στον Άγιο Τίτο
είχε εξισωθεί με τους Αγίους Τόπους
από τον πάπα Ιννοκέντιο Γ', 1198-1216.
Ο πρώτος ναός είχε χτιστεί από τον Νικηφόρο Φωκά)
Η επανάσταση, όμως, συνεχίστηκε
με αφετηρία τον Μυλοπόταμο από τους Καλλέργηδες,
και διάφορους επικηρυγμένους κρητοβενετούς.
Τώρα η σημαία ήταν ο δικέφαλος αετός,
αλλά ο Ιωάννης Ε' Παλαιολόγος δεν είχε
στρατεύματα να στείλει, παρά μόνο
τον μητροπολίτη Αθηνών με τον τίτλο
του Προέδρου της Κρήτης.
Η Βενετία αντέδρασε πείθοντας τον Πάπα
να κηρύξει ιερό πόλεμο και απονομή συγχώρεσης αμαρτιών
σε όποιον καθολικό πολεμούσε στην Κρήτη.
Μετά και τη σιτοδεία του 1365,
η πλάστιγγα έγειρε εις βάρος των επαναστατών,
που άντεξαν μέχρι και το 1367.
Ο μητροπολίτης πέθανε στη φυλακή.
Αυτή ήταν και η τελευταία σημαντική επανάσταση
στη Βενετική Κρήτη. Στα έγγραφα των κατακτητών
δεν θα γίνει πια λόγος για guerra publica occurente,
ανοιχτό δημόσιο πόλεμο.
Με τη δημοκρατία του Αγίου Τίτου δεν ήταν
η πρώτη φορά που συνέκλιναν
κρητοβενετοί και κρητορωμαίοι.
Αυτό έγινε το 1299 μετά την επανάσταση
και τη συνθήκη του Αλεξίου Καλλέργη,
Pax Alexii Callergi, όπου εκτός από
τα μεγάλα προνόμια που πήρε,
επιτράπηκαν και οι μικτοί γάμοι.
Ο Αλέξιος έγινε τόσο φίλος με τους Βενετούς,
που το όνομά του γράφτηκε στη χρυσή βίβλο των ευγενών,
και στον σεισμό του 1303
διαφώνησε με όσους ήθελαν
να επαναστατήσουν.
Ένα βάσανο του λαού την εποχή της ενετοκρατίας,
ήταν ο καταναγκασμός των βιλλάνων (χωρικών)
να γίνουν κωπηλάτες στα κάτεργα/γαλέρες,
εξού και «κάθε κατεργάρης στον πάγκο του», λέγαν οι καπετάνιοι.
Η Βενετία ήταν ναυτική δύναμη,
και δεν της αρκούσε ο αριθμός αιχμαλώτων
για να γίνουν uomini da remo, άνθρωποι για κουπί.
Για να αποφύγει ένας χωρικός το κάτεργο,
θα έπρεπε να βρει αντισκάρο, αντικαταστάτη,
και ακριβά να τον πληρώσει.
Το χωριό Αντισκάρι από αντισκάρους θα χτίστηκε.
https://archive.patris.gr/articles/77733
Μετά την έναρξη της Ενετοκρατίας το 1210,
και για εκατό περίπου χρόνια η Κρήτη διαιρέθηκε
σε εξαρχίες, σεξτέρια, κατά τα ονόματα συνοικιών της Βενετίας,
https://it.wikipedia.org/wiki/Ducato_di_Candia#/media/File:Crètevénitienne.png
μετά σε τέσσερα τερριτόρια, Χάνδακα, Ρεθύμνου, Χανίων και Σητείας
Τέλος, για το ριζίτικο «Πότε θα κάμει ξαστεριά»,
ένα τραγούδι βεντέτας κατά των αρχοντομουσούρων,
που πιθανόν θα τραγουδήθηκε και κατά των Βενετών,
βρίσκεται ήδη μασκαρεμένο το 1159
στο λόγιο ποίημα του φυλακισμένου Κερκυραίου Μιχαήλ Γλυκά,
όπου κόρακας κακόφημος, προάγγελος θανάτου
γονεῖς άτέκνους καθιστᾷ,
τέκνα χωρὶς γονέων,
ἐκ τῆς αγκάλης τῆς μητρός
τό βρέφος άφαρπάζει,
τό βρέφος άπεστέρησε
μητέρος θηλαζούσης
http://georgakas.lit.auth.gr/dimodis/images/pdf/510.pdf
Συνήθως, ο λόγιος παίρνει λαϊκό υλικό
και το φτιασιδώνει,
και όχι ο λαός από τον λόγιο.
Μια αρχαιότερη μορφή του,
δίχως ντουφέκια,
αλλά με σπαθιά και κοντάρια.
Χριστέ, να ζωνόμουν σπαθί
και να ’πιανα κοντάρι,
να πρόβαινα στον Ομαλό,
στη στράτα τω Μουσούρω,
να σύρω τ’ αργυρό σπαθί
και το χρυσό κοντάρι
να κάμω μάνες δίχως γιους,
γυναίκες δίχως άντρες,
να κάμω και μωρά παιδιά
με δίχως τσι μανάδες.
https://rethemnos.gr/pote-tha-kami-xasteria-tou-k-g-m-sifaki/
Παράλληλα γεγονότα με την Επανάσταση του Αγίου Τίτου:
1342-1350, Ζηλωτές αυτόνομης Θεσσαλονίκης
https://en.wikipedia.org/wiki/Zealots_of_Thessalonica
1350-1355, Τρίτος Βενετο-Γενοβέζικος πόλεμος των στενών του Βοσπόρου
https://en.wikipedia.org/wiki/Venetian–Genoese_wars#War_of_1350–1355
1352-1357, Βυζαντινός εμφύλιος μεταξύ Παλαιολόγων και Κατακουζηνών
https://en.wikipedia.org/wiki/Byzantine_civil_war_of_1352–1357
1347-1352, Πόλεμος Νάπολης-Ουγγαρίας στην Αδριατική
https://en.wikipedia.org/wiki/Neapolitan_campaigns_of_Louis_the_Great
1354, Πτώση της Καλλίπολης
και είσοδος των Οθωμανών στην Ευρώπη,
κάπου στα 1360 πτώση και της Αδριανούπολης
https://en.wikipedia.org/wiki/Fall_of_Gallipoli
πηγές
Ιστορία της Κρήτης, Θεοχάρη Δετοράκη
https://el.wikipedia.org/wiki/Δημοκρατία_του_Αγίου_Τίτου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου