Αργόσυρτος Μάντζαρος στα Πυρηναία

λαϊκό καταλανικό τραγούδι πέντε αιώνων,
αργό παραμέλισμα του «απ' τα κόκκαλα βγαλμένη,
των Ελλήνων τα ιερά», μπαρόκ ηρεμιστική παραλλαγή
της μινορικής μετατροπίας του Μάντζαρου
από τον εθνικό ύμνο.

Παραλλήλως άγνωστα,
η πρώτη καταγραφή έγινε στο Ripollés το 1843,
ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν συντέθηκε μεταξύ 1828 και 1830.

Ο κόντες Αρνάου ήταν ένας φεουδάρχης
που τιμωρήθηκε για τις αμαρτίες του,
 την ανέντιμη εργοδοσία και εξουσία του,
κακοπλήρωνε υποτελείς που είχε στη δούλεψή του,
και ταπείνωνε, βίαζε γυναίκες,
ανάμεσά τους και καλόγριες.
Τιμωρήθηκε να περιπλανιέται φλεγόμενος
πάνω στο άλογό του, και να τον ακολουθούν
δαιμονισμένα σκυλιά.

Εντυπωσιακή τιμωρία εις βάρος
της άρχουσας τάξης,
και απορώ πως δεν τον έχουν εκμεταλλευτεί
σεναριογραφικά οι βιντεοπαιχνιδοπλάστες,
(video game designers)
και μάλιστα οι Καταλανοί που διψάνε
για προβολή του καταλανισμού τους.

Παράλληλο που μου 'ρχεται
από την ελληνική μυθολογία
είναι ο Ιξίωνας που σκότωσε τον πεθερό του,
και ρίχτηκε στην Ήρα.
Τιμωρήθηκε δεμένος σε φλεγόμενο τροχό στα τάρταρα.
https://el.wikipedia.org/wiki/Ιξίων

Για να μην τιμωρηθώ και εγώ,
αναφέρω την πηγή που το είδα,
pde.gr φόρουμ κοινότητας εκπαιδευτικών,
όπου το μέλος apri το 2012 αναφέρει την ιστορία
και αναρωτιέται αν είχε ακούσει, άραγε, τη μελωδία ο Μάντζαρος

https://www.pde.gr/index.php?topic=27420.msg546476#msg546476
Για την καταλανική Εστάκα πήγαινα,
https://ergotelemata.blogspot.com/2020/08/Walls-will-fall-Poland-Belarus-Russia.html
και άλλο ανακάλυψα.

Παρακάτω ο καταλανικός διάλογος με μετάφραση,
ανάμεσα στην Ελβίρα, την πιστή χήρα
και τον φλεγόμενο σύζυγο κόντε Αρνάου.
...ζητά να του δώσει μία κόρη,
να αντέξει τα βάσανά του,
της τάζει και λεφτά για προίκα,
η μάνα αρνιέται και του λέει
να περάσει την τιμωρία του μόνος του,
...δεν θα μπλέξεις τα κοπέλια σου στα βάσανά σου....

τραγουδούν και στη μέση απαγγέλουν
 η Montserrat Figueras
και ο Francesc Garrigosa,
μαέστρος ο Jordi Savall

~~~~~~~~

La comtessa està asseguda, viudeta igual,
Η κοντέσα κάθεται, σαν χηρούλα παρόμοια
la comtessa està asseguda al seu palau.
κάθεται στο παλάτι της
Se li presenta à la cambra, valga'm Déu val !
Και της εμφανίζεται στο δωμάτιο, Θε μου φύλαγε!
Se li presenta a la cambra el comte Arnau,
ο κόντες Αρνάου
tot cobert de roges flames, ai, quin espant,
όλος καλυμμένος κόκκινες φλόγες, αχ, τι τρόμος,
tot cobert de roges flames, valga' m Déu val!

- Tota sola feu la vetlla, muller lleial?
Ολομόναχη βιγλίζετε, γυναίκα πιστή;
Tota sola feu la vetlla, viudeta igual?
- No la faig jo tota sola, comte l'Arnau;
Δεν είμαι ολομόναχη, κόντε Αρνάου
no la faig jo tota sola, valga'm Déu val!
- Qui teniu per companyia, muller lleial?
Ποιον έχετε για συντροφιά, γυναίκα πιστή;
Qui teniu per companyia, viudeta igual?
- Déu i la Verge María, comte l'Arnau ;
Τον Θεό και την Παρθένο Μαρία, κόντε Αρνάου
Déu i la Verge Maria, valga'm Déu val!

- A on teniu les vostres filles, muller lleial?
Πού έχετε τις κόρες σας, γυναίκα πιστή
a on teniu les vostres filles, viudeta igual?
- A la cambra són, que broden, comte l'Arnau -
Στο δωμάτιο είναι, που κεντούν, κόντε Αρνάου
a la cambra són, que broden, seda i estam.
κεντούν μετάξι και εταμίνα
- Me les deixaríeu veure, muller lleial?
με αφήνετε να τις δω, γυναίκα πιστή;
Me les deixaríeu veure, viudeta igual?
Massa les espantaríeu, comte l'Arnau,
Πολύ τις τρομάξατε, κόντε Αρνάου
massa les espantaríeu, valga'm Déu val!

- Deixeu-me'n endur una filla, muller lleial,
Άστε με να πάρω μια κόρη, γυναίκα πιστή
que amb mi passarà les penes que estic passant.
θα με συντροφεύσει στους πόνους που περνάω
- Així com les heu guanyades, valga'm Déu val!
έτσι όπως τους κέρδισατε, Θε μου φύλαγε,
tot sol com pugueu passau-les, comte l'Arnau.
ολομόναχος όπως μπορείτε, (τους πόνους) να περάσετε
- Solament la més xiqueta, muller lleial.
Μόνο τη πιο μικρή παιδούλα, γυναίκα πιστή.
- Tant m'estimo la més xica com la més gran.
όσο αγαπώ τη πιο μικρή, τόσο αγαπώ τη πιο μεγάλη
- Pet què no caseu les filles, muller lleial?
Γιατί δεν παντρεύεις τις θυγατέρες, γυναίκα πιστή;
- Perquè no tinc dot per darles, comte l'Arnau.
Γιατί δεν έχω προίκα να τους δώσω, κόντε Αρνάου
- Al capdavall de l'escala, muller lleial,
Στον πάτο της σκάλας, γυναίκα πιστή
al capdavall de l'escala n'hi ha l'arjant.
είναι το ασήμι
- Són monedes mal guanyades, valga'm Déu val!
Είναι νομίσματα κακοκερδισμένα, Θε μου φύλαγε

Per on heu entrat vós ara? Valga'm Déu val!
Μα πού πήγατε τώρα;
- Per la finestra enreixada, muller lleial.
Στο κλειστό παράθυρο, γυναίκα πιστή
- Ai, que me l'haureu cremada, comte l'Arnau!
Θα με κάψεις, κόντε Αρνάου
- Ni tan sols us l'he tocada, viudeta igual.
Ούτε σας έχω αγγίξει,
- Què és això que us surt del cap, comte l'Arnau?
Τι είν' αυτό που βγήκε απ' το κεφάλι σας
- Males coses que he pensades, muller lleial.
Κακά πράγματα που έχω λογισμένα
- Què, és això que us ix pels ulls? Valga'm Déu val!
Τι ειν' αυτό που βγήκε απ' τα μάτια;
- Són les males llambregades, viudeta igual.
Είναι κακές ματιές
- Què és això que us ix pels nassos, comte l'Arnau?
Τι είναι αυτό που βγήκε απ' τα ρουθούνια;
- Són les coses que he olorades, muller lleial.
Είναι τα πράγματα που έχω μυρισμένα
- Què és lo que us ix per la boca, comte l'Arnau?
Τι ειν' αυτό που βγήκε από το στόμα;
- Són les males paraulades, viudeta igual.
Είναι κακές λέξεις
- Què vos ix per les orelles? Valga'm Déu val!
Τι σας βγήκε απ' τα αυτιά;
- Males coses que he escoltades, muller lleial.
Κακά πράγματα που έχω ακουσμένα
- Què és això que us ix pels braços, comte l'Arnau?
Τι είν' αυτό που βγήκε απ' τα μπράτσα;
- Són les males abraçades, muller lleial.
Είναι κακές αγκαλιές
- Què és lo que us ix per les mans, comte l'Arnau?
Τί είναι αυτό που βγήκε από τα χέρια;
- Males coses que he tocades, muller lleial.
Κακά πράγματα που άγγιξα
- Què és això que us ix pels peus? Valga'm Déu val!
Τι είναι αυτό που βγήκε από τα πόδια;
- Els mals passos que donava, viudeta igual!
Τα κακά βήματα που έδινα (έκανα)

- Què és aquest soroll que sento, comte l'Arnau?
Τι είν' αυτός ο θόρυβος που ακούω
que és aquest soroll que sento, que em dóna espant?
που μου δίνει τρομάρα;
- És el cavall que m'espera, muller lleial.
Είναι το άλογο που με περιμένει
- Baixeu-il grana i civada, comte l'Arnau.
Κατεβάστε του σανό και ταγή
- No menja gra ni civada, muller lleial,
Δεν τρώει τέτοια
sinó ànimes damnades, si n'hi doneu.
μα ψυχές κολασμένες, αν του δώσετε

- A on vos han donat posada, comte d'Arnau?
Πού σας έχουν δώσει διαμονή;
A on vos han donat posada? Valga'm Déu val!
- A l'infern me l'han donada, muller lleial;
Στην κόλαση μου 'χουν δώσει
a l'infern me l'han donada, viudeta igual!
- Per què allí us l'han donada, comte l'Arnau?
Και γιατί εκεί σας έδωσαν;
Per què allí us l'han donada? Valga'm Déu val!
- Per soldades mal pagades, muller lleial,
για μισθούς κακοπληρωμένους
i donzelles deshonrades, viudeta igual!
και κοπέλες ατιμασμένες (που άφησα)
[...]


ΥΓ
κι ένας τελευταίος ελληνοκαταλανικός δεσμός,
ο κόντες ανήκε στην οικογένεια Mataplana,
της οποίας μέλος ήταν και μία βυζαντινή πριγκήπισσα
με μητέρα Βουλγάρα, η Ευδοκία Λασκαρίνα Aσανίνα,
που ο επανακτήσας την Πόλη το 1261
και σφετεριστής του θρόνου Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος
την πάντρεψε στο εξωτερικό κατά τον διωγμό των Λασκαριδών
https://el.wikipedia.org/wiki/Ευδοκία_Λασκαρίνα

https://en.wikipedia.org/wiki/Comte_Arnau
https://es.wikipedia.org/wiki/Conde_Arnau
https://ca.wikipedia.org/wiki/Comte_l'Arnau

μακάρι
η επιβραδυμένη μελωδική γραμμή
και το κοινωνικό δίδαγμα του μύθου
να γίνουν αφορμή για περαιτέρω
ελληνοκαταλανική σύγκλιση