Στον Ευριπίδη Ευχαριστήριο (412 π.Χ.)

Των αιχμαλώτων λυτρωτή,

τον Ευριπίδη ευχαριστώ,

τον γιο κλειτής κηπεύτριας

που ως λαχανοπώλισσα
οι μπούληδες χλευάζαν.

Μιας τέτοιας μάνας ποιητή,

για χρόνια εγώ ακροατής,

 και τα χορούδια του παντού

τόσο αγαπηθήκαν,

που αιχμάλωτος σαν πιάστηκα

σε λατομεία Σικελών,

όταν συγχορωδήσαμε,

αγάλλιασαν οι φύλακες,

κι από δεσμώτες ζήτησαν

τέχνη να διδαχτούνε,

γιατί ο μαέστρος έχτιζε

τραγούδια δαιδαλώδη.

Και σαν μας ελευθέρωσαν,

όσους τραγούδι ξέραμε,

τον νου μου εσιγόκαιγε,
 (ενώ συντρόφια άμουσα
πεθάναν στα νταμάρια),

να πληρωθεί το χρέος μου

στιχίζοντας ευχαριστώ,

που από της βίας το γραφτό,

περίσσιες μέρες επιζώ,

κι αυτό χάρη σε Εκείνον!

____________________

Σαλαμίνα, 408 - Πέλλα, 406
https://en.wikipedia.org/wiki/Euripides

________________________

Πλουτάρχου, Νικίας

Οι περισσότεροι από τους Αθηναίους πέθαναν στα λατομεία από αρρώστιες και κακή διατροφή, γιατί έπαιρναν ημερησίως δύο κοτύλες κριθάρι και μία νερό. Δεν ήταν όμως λίγοι και εκείνοι τους οποίους έκλεψαν ή είχαν διαφύγει και πουλήθηκαν ως δούλοι·  αυτούς τους πουλούσαν στα σκλαβοπάζαρα, στιγματίζοντας το μέτωπό τους με σημάδι αλόγου· και υπήρχαν μερικοί που εκτός από τη δουλεία υπέμεναν και αυτό το στίγμα. Τους βοηθούσε όμως η σεμνότητα και η ευπρέπειά τους. Πράγματι, ή κέρδιζαν γρήγορα την ελευθερία τους ή έμεναν κοντά στα αφεντικά τους, έχοντας κερδίσει την εκτίμησή τους.

Ορισμένοι είχαν σωθεί χάρη στον Ευριπίδη.  Όπως φαίνεται, αυτοί που από τους Έλληνες εκτός Ελλάδας αγάπησαν περισσότερο τη μούσα του ήταν οι Σικελιώτες· αποστήθιζαν μικρά δείγματα και κομμάτια της τέχνης του από αυτούς που κατέφταναν κάθε φορά και τα έφερναν εδώ από την Αθήνα και όλα χαρά τα μετέδιδαν ο ένας στον άλλον.  Λένε λοιπόν πως τότε πολλοί από τους διασωθέντες, επιστρέφοντας στην πατρίδα, ασπάζονταν με ευγνωμοσύνη τον Ευριπίδη και διηγούνταν ότι άλλοι, ενώ ήταν δούλοι, ελευθερώθηκαν, επειδή δίδαξαν στα αφεντικά τους όσα ποιήματα εκείνου θυμούνταν, άλλοι πάλι στην περιπλάνησή τους μετά τη μάχη εύρισκαν από τους Σικελιώτες τροφή και νερό, επειδή τραγούδησαν χορικά του Ευριπίδη.  

Και δεν πρέπει να απορούμε γι᾽ αυτό που λένε για τους κατοίκους της Καύνου στην Καρία, ότι, ενώ αρχικά δεν δέχονταν, αλλά απαγόρευαν να πλησιάσει ένα πλοίο που κατευθυνόταν στα λιμάνια τους καταδιωκόμενο από πειρατές, στη συνέχεια, όταν ρώτησαν τα πληρώματα αν γνώριζαν χορικά του Ευριπίδη και εκείνα απάντησαν καταφατικά, τότε τους επέτρεψαν να περάσουν και να φέρουν το πλοίο στο λιμάνι.

Λένε πως οι Αθηναίοι δεν πίστευαν ότι είχε συμβεί η συμφορά, και αυτό κυρίως εξαιτίας αυτού που έφερε την είδηση. Γιατί, όπως φαίνεται, κάποιος ξένος που αποβιβάστηκε στον Πειραιά και είχε καθίσει σε ένα κουρείο μιλούσε για τα γεγονότα της Σικελίας σαν αυτά να ήταν κιόλας γνωστά στους Αθηναίους. Όταν τα άκουσε ο κουρέας, πριν τα μάθουν και άλλοι, έτρεξε ολοταχώς στην Αθήνα, συνάντησε τους άρχοντες αμέσως και στη συνέχεια διέδωσε τα νέα στην αγορά. Όπως αναμενόταν, δημιουργήθηκε πανικός και αναταραχή· οι άρχοντες συγκάλεσαν συνέλευση και παρουσίασαν τον άνθρωπο που έφερε την είδηση.  Και καθώς, όταν ρωτήθηκε από ποιον το έμαθε, δεν μπορούσε να δώσει καμιά σαφή απάντηση, έδωσε την εντύπωση ότι ήταν παραμυθάς και αναστάτωνε την πόλη· γι ᾽αυτό τον έδεσαν στον τροχό και τον βασάνισαν για πολύν καιρό, μέχρι που έφτασαν οι αγγελιαφόροι και ανάγγειλαν πώς είχε η όλη υπόθεση. Έτσι, μόλις και μετά βίας έγινε πιστευτό από τους Αθηναίους ότι ο Νικίας έπαθε όσα είχε προβλέψει και είχε πει πολλές φορές σ᾽ αυτούς.

( μετάφραση: Αθανάσιος Γιαγκόπουλος, Ζωή Μαλαθούνη )

Τῶν δ᾽ Ἀθηναίων οἱ μὲν πλεῖστοι διεφθάρησαν
ἐν ταῖς λατομίαις  ὑπὸ νόσου καὶ διαίτης πονηρᾶς...
...ὡς οἰκέτας ἐπώλουν στίζοντες ἵππον εἰς τὸ μέτωπον...
...ἔνιοι δὲ καὶ δι᾽ Εὐριπίδην ἐσώθησαν

...ἐκδιδάξαντες ὅσα τῶν ἐκείνου ποιημάτων ἐμέμνηντο..

...καὶ ἠσπάζοντο οἴκαδε τὸν Εὐριπίδην φιλοφρόνως...

http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=102&page=21

πρόσθετα τυχαίνει, 
τόσο οι Συρακούσες, μια κορινθιακή αποικία στη Σικελία,
όσο και η Καύνος, μια ελληνόμικτη καρική πόλη,
απέναντι από τη Ρόδο, μιλούσαν δωρικά

 και οι πάροδοι και τα στάσιμα, της αττικής τραγωδίας χορικά, 
 περιέχουν δωρισμούς, π.χ. αντί μητρός (μήτηρ)
ματέρος (μάτηρ) στο γνωστό κατολοφύρομαι
του χορού για τον Ορέστη
https://en.wikipedia.org/wiki/Katolophyromai

μουσικό ανακατασκευασμένο δείγμα χορικού
από χειρόγραφο εύρημα στην Ερμούπολη της Αιγύπτου 



εικόνες

 του ποιητή
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Euripides-bust-plate.jpg
του καβαλάρη
https://www.stgeorgepantry.org/historyofparish

ελληνοχριστιανικό ερώτημα:

Τι κοινό έχει ο Ευριπίδης με τον Άγιο Γεώργιο;;

και οι δύο είναι των αιχμαλώτων ελευθερωτές,

όπως λέει το απολυτίκιο

Ὡς τῶν αἰχμαλώτων ἐλευθερωτής, καὶ τῶν πτωχῶν ὑπερασπιστής

ἀσθενούντων ἰατρός, τῶν ἱππέων ὑπέρμαχος,

Τροπαιοφόρε Μεγαλομάρτυς Γεώργιε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, 

σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν!

Αἰχμαλώτων λυτρωτά, Εὐριπίδη ποιητά,

ἡττημένων ἱατρέ, χορῳδούντων ὑπέρμαχε,

ἐν Σικελίᾳ τοὺς μύστας σου ἔσῳζες,

πρέσβευε Μελπομένῃ, ἔμπνευσον τὸν λαόν σου,

φώτισον τοὺς ἐν σκότει καὶ ἀμούσους τυρράνους,

καὶ τῆς ἀθανασίας τῆς σῆς αἰεὶ μνημονεύομεν!

(άμποτε δια ζώσης/ζωντανά 
και δια Μούσης/μουσικά,
ακουσόμεθα!)

Κλειτὸν Εὐριπίδην μνῆμα τόδε κεύθει,
ὅς, εἰ καὶ μὴ λαβὼν πολέμου πείραν,
 ἑταίρους ἑαλωκότας λατομούντας,
ὑπ' αὐτοῦ μεμουσωμένους ἔσωσε.

Τον ένδοξο Ευριπίδη το μνήμα τούτο σκέπει,
που αν και πόλεμο δεν γνώρισε,
συντρόφους αιχμαλώτους σε πετράδικα,
από αυτόν μουσικά μορφωμένους διέσωσε.

Ένας αθηναίος στρατηγός Ξενοφών γιος του Ευριπίδη
κείται τεθνεώς το 429 στη Σπάρτωλο Χαλκιδικής,
αλλά δεν αναφέρεται τέτοιο όνομα στους τρεις γιους του,
Μνησαρχίδη* (έμπορο), Μνησίλοχο, (ηθοποιό)
και Ευριπίδη στο επάγγελμα του πατέρα του.
*(από τον παππού Μνήσαρχο)
Η μητέρα του (Κλειτίδη) ποιητή λεγόταν Κλειτώ,
(κλειτός, πολύκλειτος, ευκλεής, κλέος/δόξα)

Γυναίκα σε πάγκο με λαχανικά
https://www.wikiart.org/en/pieter-aertsen/market-woman-at-a-vegetable-stand-1567
από τον Ολλανδό ζωγράφο του 16ου αιώνα Πίτερ Άρτσεν
https://en.wikipedia.org/wiki/Pieter_Aertsen

Η άνοδος και η πτώση της Αθήνας
μέσα από βιογραφίες του Πλούταρχου,
συντεθειμένοι οι Αθηναίοι
 Θησέας, Σόλωνας, Θεμιστοκλής, Αριστείδης,
Κίμων, Περικλής, Νικίας, Αλκιβιάδης,
και ο Σπαρτιάτης Λύσανδρος
https://www.amazon.com/Rise-Fall-Athens-Greek-Lives/dp/0140441026
το 1960 από τον Ίαν Σκοτ Κίλβερτ
(έπεσε, λέει, με αλεξίπτωτο στην Ήπειρο το 1944)
https://en.wikipedia.org/wiki/Ian_Scott-Kilvert

Will G.Mein, Βρετανός εικονογράφος,
Αθηναίοι μετά την πολιορκία των Συρακουσών
https://en.wikipedia.org/wiki/Will_G._Mein
https://www.gettyimages.com/detail/news-photo/failure-of-their-siege-of-syracuse-news-photo/1143013862?adppopup=true

Αφίσα της ταινίας «Ο πιανίστας» του Ρομάν Πολάνσκι
http://www.allocine.fr/film/fichefilm-28359/dvd-blu-ray/?cproduct=85950
https://el.wikipedia.org/wiki/Ο_Πιανίστας_(ταινία)

όπου στην κατεχόμενη Βαρσοβία
ο Γερμανός αξιωματικός και δάσκαλος Βιλμ Χόσενφελντ
https://en.wikipedia.org/wiki/Wilm_Hosenfeld
ακούει τον Πολωνοεβραίο πιανίστα Bλαντίσλαβ Σπίλμαν
με ίκτερο και με πείνα
https://en.wikipedia.org/wiki/Władysław_Szpilman
να παίζει, στο μεν βιβλίο,
https://en.wikipedia.org/wiki/The_Pianist_(memoir)
το Νυχτερινό του Σοπέν σε ντο δίεση μινόρε

και στην ταινία τη μπαλάντα του Σοπέν σε σολ μινόρε

life gives me pain music sets me free

https://gr.pinterest.com/pin/433753007836187319/

ΥΓ

Τόσο η Σικελική Εκστρατεία, και ο Πελοποννησιακός Πόλεμος,
κορυφαία σημεία αναφοράς για διπλωμάτες, διεθνολόγους, γεωπολιτιστές,
και θεωρητικούς του πολέμου, αλλά και ο Ευριπίδης,
 μοντερνιστής και αντιπαραδοσιακός καλλιτέχνης,
τυγχάνουν της μεταγενέστερης αδιαφορίας.
Ούτε ταινία, ή ντοκυμαντέρ, ή πίνακας, ή ποίημα, 
εύκολα βρίσκεται τόσο για την εκστρατεία,
όσο και για τον τραγικό ποιητή.

Ευτυχισμένα να 'ναι τα παιδιά,
που ακούσανε στα νιάτα τους,
πως η Αγία Μουσική 
αιχμάλωτους διέσωσε
από τη βαρβαρότητα
του αντίχριστου πολέμου.

ΕΥΡΙΠΙΔΙΣΜΟΣ
ή 
ΒΑΡΒΑΡΟΤΗΤΑ!

#MUSIC_MATTERS