Δευτέρα 28 Σεπτεμβρίου 2020

Αυστριακή τομή χαμένης ελληνογνωσίας


Το όνομα του αυστριακού διπλωμάτη Anton Prokesch von Osten
σε κείμενο με τίτλο «Η ελληνικότητα της Σμύρνης».
Εκεί συγκράτησα μια σπάνια παρατήρηση,
ότι οι Έλληνες έμποροι, οι παππούδες των Ωνάσηδων,
είναι οικονόμοι και οργανωτικοί,
ενώ οι Ευρωπαίοι σπάταλοι και καλοφαγάδες.
Αυτά να τα διαβάζει η κυρία Γιάννα,
μια και ασχολείται τώρα με την ιστορία 
και τις ρίζες του νεότερου κράτους,
για να στοχαστεί τι περιττά στερήθηκαν οι ταξικοί της πρόγονοι,
ώστε να επιδεικνύει τόσο εύκολα πλουτεϊκή ανισότητα.

Έτυχε και αρχές Αυγούστου
και δημοσίευσε ο Αριστείδης Χατζής,
της επιτροπής 2021,
άρθρο με τίτλο «Η εναλλακτική του Μέτερνιχ»,
αν τυχόν, δηλαδή, οι Έλληνες ολοκληρώσουν την επανάστασή τους,
να τρέξει η Αυστρία να προλάβει σχέσεις να συνάψει.
Το γεγονός αναφέρει ο τότε βοηθός αυστριακού πρέσβη
στην Πετρούπολη, Άν'τον Πρόκιτς,
να τον πούμε, κι έτσι, μιας και έχει επώνυμο σλαβικής
καταγωγής. Τον τίτλο «φον Όστεν» τον πήρε 
από τα ταξίδια του στην Ανατολή.

Στη συνέχεια βρήκα και την αυστριακή οπτική
της Ναυμαχίας του Ναβαρίνου,
γραμμένη από τον Αντώνη,
και αναρτημένη στο διαδίκτυο
σε εφημερίδα της Καλαμάτας
από τον Δημοσθένη Κορδό.

Ο Αντώνης είχε ενταχθεί 
σε αυστριακό πλοίο στο Αιγαίο
κατά της πειρατείας,
και φοβόταν πως η απουσία κρατικού στόλου
θα ευνοούσε τους πειρατές και τη Ρωσία.

Διορίζεται αυστριακός πρέσβης στην Αθήνα το 1834, 
εκεί έγραψε τη δίτομη
 Ιστορία της επαναστάσεως των Ελλήνων κατά του Οθωμανικού Κράτους 
εν έτει 1821 και της ιδρύσεως του Ελληνικού Βασιλείου,
διπλωματικώς εξεταζομένη
αγόρασε και ανακαίνισε σπίτι,
 που θαύμασε και ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν.

Τώρα, τι να θαυμάσει κανείς;
ότι είναι ερείπιο από το 1971;
ο αυστριακός φιλέλληνας
απογοητευμένος είχε προφητεύσει
«Εγώ που θα έδινα την ψυχή μου για την ανάσταση της Ελλάδας, 
ελπίζω λίγα από από τον λαό αυτόν»
και ότι λόγω της επέμβασης των Μεγάλων Δυνάμεων
στο Ναβαρίνο θα είμαστε για πάντα 
εξαρτώμενη επαρχία.

________________________

αναλυτικότερα

Εκείνο που σε κάθε κατάσταση αποτελεί το προτέρημα του Έλληνα απέναντι στον Ευρωπαίο είναι η λιτότητα της ζωής του, όταν ο Ευρωπαίος χρειάζεται εκατό για να ζήσει, ο Έλληνας χρειάζεται μόνο δέκα. Με τις οικονομίες του αυτές που βάζει στην μπάντα σχηματίζει έπειτα από μερικά χρόνια ένα κεφάλαιο πού τo ρίχνει στις επιχειρήσεις του, ενώ ο Ευρωπαίος δαπανά το κεφάλαιό του στην καλή κουζίνα, στα γαλλικά κρασιά και σε ό,τι άλλο του επιβάλλουν η καλή κοινωνική ζωή καί οι υποχρεώσεις του. Και κάτι άλλο ακόμη: ο έμπορος της Ανατολής πρέπει απαραίτητα να έχει κάποια πονηρία που δεν την έχουν ούτε οι Γάλλοι, ούτε οι Άγγλοι, ούτε κανένα άλλο έθνος της Ευρώπης, ενώ η κρυψίνοια αυτή αποτελεί ένα ουσιώδες στοιχείο του ελληνικού χαρακτήρα. Μ᾿ αυτήν την ιδιότητα κατόρθωσαν να ισοφαρίζουν στο παρελθόν τη δύναμη των Άγγλων κεφαλαιούχων και μ᾿ αυτή θα την εξουδετερώσουν και πάλι. Ακριβώς πάνω στη μάζα του αγγλικού εμπορίου συγκεντρώνεται εδώ και δύο χρόνια η σημαντική επιρροή των Ελλήνων εμπόρων της Σμύρνης.
[...]
Μετά την πτώση των Γενιτσάρων (το 1826) επέστρεψαν οι Έλληνες και πάλι στις παλιές τους θέσεις και ανασύνδεσαν τις δουλειές τους που είχαν διακοπεί από το 1821. Η ανεξαρτησία της Ελλάδος θα έχει σαν συνέπεια την ηγεμονία των Ελλήνων στο εμπόριο της Σμύρνης. Οι Έλληνες έμποροι θα παραμερίσουν για χίλιους τοπικούς λόγους τους Ευρωπαίους από την Ανατολή και μόνο το ρωσικό εμπόριο θα μπορέσει να κρατηθεί δίπλα στο ελληνικό και να επεκταθεί στο μεσογειακό χώρο.
http://www.ellinismos1922.gr/smyrni/istorika-keimena.html

Γράμματα προς τη Βιέννη 1824-1843,
Αλληλογραφία του πρώτου Αυστριακού πρεσβευτή στην Αθήνα (1834 -1849) 
εκδοθέντα από τον Πολυχρόνη Ενεπεκίδη

...

εναλλακτικά, η Αυστρία προσανατολιζόταν στην αναγνώριση μιας μικρής Ελλάδας που θα περιλάμβανε την Πελοπόννησο και τα νησιά, όχι όμως τη Ρούμελη. Με έναν επιπλέον όρο: η Ελλάδα δεν θα έπρεπε να είναι δημοκρατική.

Ο Μαυροκορδάτος υπεξέφυγε στο θέμα του πολιτεύματος, αλλά παρέμεινε αδιάλλακτος στο εδαφικό...Δεν έχουμε να μοιράσουμε τίποτε με την Αυστρία, αντίθετα μπορούμε να ωφεληθούμε και οι δύο από το εμπόριο μεταξύ μας.
[...]
Στις 13 Μαρτίου 1825 ο Αυστριακός εκπρόσωπος του Μέτερνιχ έριξε τη βόμβα στη συνδιάσκεψη της Πετρούπολης: «Η κυβέρνησή μας, για να βοηθήσει να ξεπεραστούν τα εμπόδια στην επίλυση του ελληνικού ζητήματος, είναι έτοιμη να κάνει τη μεγάλη υπέρβαση: να αναγνωρίσει άμεσα την ανεξαρτησία των Ελλήνων». Ο Αυστριακός διπλωμάτης Αντον Πρόκες φον Οστεν περιγράφει τη σκηνή: «Οταν έγινε αυτή η δήλωση, ο κόμης Νέσελροντ [ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών] έμεινε για πολύ ώρα άναυδος. Οταν συνήλθε, εξέφρασε την απορία του: πώς προέκυψε αυτή η ιδέα από την Αυστρία, το κράτος που από την αρχή ήταν αντίθετο στις επαναστάσεις και τους κινδύνους που δημιουργούν;». Ο θορυβημένος αμήχανος Ρώσος προειδοποίησε ότι ποτέ ο σουλτάνος δεν θα αποδεχόταν ελληνική ανεξαρτησία.

Ο Αυστριακός διπλωμάτης όμως ήταν αφοπλιστικός στην απάντησή του: Η Ελληνική Επανάσταση διαφέρει από τις άλλες. Επιπλέον, ένα νέο ελληνικό κράτος θα προσφέρει και εμπορικές ευκαιρίες στις μεγάλες δυνάμεις.

Η εναλλακτική του Μέτερνιχ του Αριστείδη Χατζή


Η επόμενη μέρα της Ναυμαχίας του Ναβαρίνου βρίσκει τον Πρόκες στη Σμύρνη, όπου δεν συμβαίνουν έκτροπα και αντίποινα, όπως αναμενόταν. Ως συνταγματάρχης και διπλωμάτης είχε αυτοβούλως μετατεθεί στις ναυτικές δυνάμεις της Αυστρίας στο Αιγαίο κατά της πειρατείας. Όπως και η επίσημη Αγγλία, καταδικάζει την άσκοπη και υπό την πίεση της κοινής γνώμης ναυμαχία, που είναι, όπως νομίζει, προς το συμφέρον της Ρωσίας και της πειρατείας.

 ...Ω τλήμων Ελλάς! Τώρα μπορεί να σε σώσει μόνο ένα θαύμα! Κατάχρηση της εξουσίας, χλεύη της αδιάντροπης έπαρσης, καταπάτηση κάθε δικαίου – μόνο αυτές οι αντάξιες μαίες μπορούν και να φέρουν στον κόσμο έναν σκλάβο. Τώρα λοιπόν η ανεξαρτησία, που συ δεν είχες ούτε την αρετή, ούτε και το θάρρος για να την κερδίσεις με τον αγώνα, χάθηκε για σένα. Περνάς από την κατάσταση μιας τουρκικής επαρχίας σ΄εκείνη μιας ρούσικης και θα νοσταλγείς χίλιες φορές με δάκρυα στα μάτια και χωρίς ελπίδα στην καρδία εκείνη που άφησες.  Η Ευρώπη παρακολουθεί τον χαμό σου χειροκροτώντας, γιατί βλέπει πως το έργο που παίζεται έχει τον τίτλο: Απελευθέρωση της Ελλάδας!

Η Αυστριακή οπτική της Ναυμαχίας του Ναβαρίνου
του Δημοσθένη Κορδού
https://www.kalamatajournal.gr/koinonia/apopseis/item/19451-h-aystriakh-optikh-ths-naymachias-toy-nabarinoy

Αφού ταξιδέψει σε Αίγυπτο και Παλαιστίνη,
το 1834 θα διοριστεί πρέσβης της Αυστρίας στην Αθήνα
και γράφει τονίζοντας τον φιλελληνισμό του και την προσήλωση
 στην ανεξαρτησία της Ελλάδας
κατά ενδεχόμενης ρωσικής επιρροής

Εγώ που θα έδινα την ψυχή μου για την ανάσταση της Ελλάδας, 
ελπίζω λίγα από από τον λαό αυτόν...
Αλλά γνωρίζω πως ο δρόμος για τη βελτίωση περνάει
 από την ανεξαρτησία, και μόνο μεσ' απ' αυτήν.

Και όταν φθάνει στην Αθήνα, η εμφάνιση της πόλης, όπως σημειώνει, τον απογοητεύει:

Η Αθήνα δεν είναι παρά ένας σωρός βρώμικα συντρίμμια, αραδιασμένα γύρω από μερικά μεγαλόπρεπα κατάλοιπα, που διακόπτονται από καμιά εκατοπενηνταριά προχειροχτισμένα σπίτια.

Όταν όμως συναντήθηκε αργότερα με το βασιλιά Όθωνα, απευθύνθηκε σ' αυτόν με τα παρακάτω λόγια:

Βλέπω τη Μεγαλειότητά σας να κατοικεί ανάμεσα σ' ερείπια, θαυμάσια κάποτε, μα πρόσφατα φτωχικά...Η μεγαλειότητά σας όμως καλείται να χρησιμοποιήσει το κατάλληλο υλικό που υπάρχει στον ελληνικό λαό για να ανοικοδομήσει τη νέα χώρα και να εξαλείψει τα θλιβερά ίχνη των βάρβαρων εποχών.
https://el.wikipedia.org/wiki/Άντον_Πρόκες_φον_Όστεν


Μετά το θάνατο του πρώτου του γιου σε ηλικία δυο ετών το καλοκαίρι του 1835, αποφάσισε να χτίσει ένα σπίτι. Το σπίτι αποχτίστηκε το 1837 σε ένα οικόπεδο δέκα στρεμμάτων, έχοντας λάβει δάνειο από τον Έλληνα τραπεζίτη Σίμωνα Σίνα στην Βιέννη και από μια τράπεζα στην Τριέστη. Το μέγαρο αποτελεί ένα από τα λίγα παραμένοντα δείγματα ιδιωτικής αρχιτεκτονικής των Βαυαρών που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα την δεκαετία του 1830. Χτίστηκε έξω από τα όρια της τότε πόλης (οδό Φειδίου 3, στα Χαυτεία). Κάποια χρόνια αργότερα, το 1844 προσπάθησε ανεπιτυχώς να πουλήσει ή να ενοικιάσει το σπίτι στην Αυστριακή κυβέρνηση, ως έδρα της Αυστριακής Πρεσβείας.

Ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν έγραψε για ένα από τα στολίδια της Αθήνας:

Ένα από τα κτίρια στην άκρη της Αθήνας προς την Πάρνηθα είναι μια απλή, γεμάτη αρχοντιά βίλα... νομίζεις, βλέποντας την καλογυαλισμένη σκάλα με το χαλί από πάνω ως κάτω, πως βρίσκεσαι σ' έναν εξοχικό πύργο κοντά στην αυτοκρατορική πόλη του Δούναβη. Όταν μπεις μέσα στα καλόγουστα δωμάτια, θα δεις σύγχρονες rococo κουνιστές καρέκλες, θαυμάσιους καθρέπτες και ζωγραφιές...Βρισκόμαστε στο σπίτι του Πρόκες - Όστεν και της καλλιεργημένης και πανέξυπνης γυναίκας του. Τίποτε δεν θυμίζει εδώ πως η Αθήνα γεννιέται τώρα. Εδώ μέσα η Αθήνα είναι στο ίδιο επίπεδο με τη Νεάπολη, τη Βιέννη και την Κοπεγχάγη.

Την περίοδο 1848 - 1850 στο Μέγαρο έμεινε ο Νικόλαος Δούμπας και ο αδερφός του, Μιχαήλ, σταλμένοι από τον πατέρα τους Στέργιο Δούμπα, για να κρατηθούν μακριά από την επαναστατική κίνηση της εποχής στη Βιέννη, και για να βελτιώσουν τα ελληνικά τους.

Το κτίριο αγόρασε το 1854 η Ελένη Τοσίτσα, σύζυγος του εθνικού ευεργέτη Μιχαήλ Τοσίτσα και το 1887 έγινε ιδιοκτησία της Ανδρομάχης Σλήμαν-Μελά, κόρης του Ερρίκου Σλήμαν και μετέπειτα συζύγου του πολιτικού Λέοντα Μελά. Λειτούργησε και ως Υποθηκοφυλακείο Αθηνών, Ωδείο Λότνερ και από το 1919 μέχρι το 1971 ως έδρα του Ελληνικού Ωδείου.

Το μέγαρο σήμερα ανήκει στο Ταμείο Συντάξεων Προσωπικού Εθνικής Τραπέζης και της Κτηματικής Τράπεζας της Ελλάδας από το 1934. Διασώθηκε από ανοικοδόμηση με απόφαση του ΥΠΠΟ του 1996 ως έργο τέχνης και ιστορικό διατηρητέο μνημείο, μετά από γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων και πέρασε στην ιδιοκτησία του θεωρούμενο «σημείο αναφοράς που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πρώτη Οθωνική περίοδο». Όπως επισημαίνει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Βιέννης Πολυχρόνης Κ. Ενεπεκίδης, «ο σημερινός θεατής του είναι αδύνατο να φαντασθεί πόση ελληνική ιστορία και πόση μουσική έζησε εκεί μέσα».

Μετά το 1996 οπότε το κτίριο κρίθηκε ως οίκημα που έχει ανάγκη από Ειδική Κρατική Προστασία, έχουν γίνει επανειλημμένα επερωτήσεις στη Βουλή για την τύχη του κτιρίου.
https://el.wikipedia.org/wiki/Μέγαρο_Πρόκες_-_Όστεν

....τελικά, μήπως η Φάση Είναι στη Φειδίου;

να πάμε και στο Γκρατς, στο Palais Prokesch-Osten,
να τους πούμε να νοιαστούν
για την αυστριακή ιστορία της Αθήνας,
ή ελληνοαυστριακό πολιτιστικό κέντρο, 
ή κατάληψη·
το ελληνικό κράτος είναι 
αργοκίνητο και αφιλότιμο.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου