(αντι-οθωμανικό τουρκoκυπραίικο τραγούδι,
που θα έπρεπε να διδάσκεται την 25η Μαρτίου)
που θα έπρεπε να διδάσκεται την 25η Μαρτίου)
Dolama dolamayı
Μη ζωστείς ντουλαμά
Getirin bağlamayı
φέρε τον μπαγλαμά
Bıktım ben bu zulümden
Μπούχτισα από αυτή την βία
Osmanlının elinden
στου Οθωμανού το χέρι
Amman amman elinden, yandım kahpe zulmünden
Αμάν, αμάν από το χέρι του, κάηκα απ' τη σκύλα βία
Ben eker ben biçerim paşa alır elimden
Εγώ σπέρνω, εγώ θερίζω, ο πασάς τα παίρνει από το χέρι μου
Amman amman elinden, yandım bak be zulmünden
Αμάν, αμάν από το χέρι του, κάηκα, κοίτα βρε, από τη βία
Ben eker ben biçerim ağa alır elimden
Εγώ σπέρνω, εγώ θερίζω, ο αγάς τα παίρνει από το χέρι μου
Gene gurak varıdı
Ξανά ξηρασία έφτασε
Hiç yağmur yağmadıydı
τίποτα βροχή δεν έβρεξε
Tohum toprakta kaldı
Ο σπόρος στη γη έμεινε
Mahsul hiç çıkmadıydı
Μαξούλι τίποτα δεν βγήκε
hiç mahsul çıkmadıydı
hiç mahsul çıkmadıydı
Amman amman elinden....ağa alır elimden
Paşa öşür isterdi
Ο πασάς τον φόρο της δεκάτης ήθελε
Köylü da veremezdi
ο χωρικός να δώσει δεν μπορούσε
Asger köye saldırdı
Το ασκέρι στο χωριό επιτέθηκε
Her şeyi yağmaladı
όλα τα λεηλάτησε
Herşeyi yakıp yıktı
όλα τα 'καψε, τα ξέκαμε
όλα τα 'καψε, τα ξέκαμε
Amman amman elinden....ağa alır elimden
Köylüler birlik oldu, paşaya karşı durdu
Οι χωρικοί ενώθηκαν, στον πασά αντιστάθηκαν
Halk isyanı coştukça, askerler kaçar oldu
Λαϊκή εξέγερση σαν ξέσπασε, τα ασκέρια διέφυγαν
Köylüler birlik oldu, paşaya karşı durdu
Οι χωρικοί ενώθηκαν, στον πασά αντιστάθηκαν
Gavur İmam vurdukça, Osmanlı kaçar oldu
Ο Άπιστος Ιμάμης όταν χτύπησε, ο Οθωμανός δραπέτευσε
ΠΕΡΙ ΛΕΞΕΩΝ
dolaman, οθωμανική ρόμπα, πανωφόρι, dolman στα αγγλικά
https://en.wikipedia.org/wiki/Dolman
https://en.wiktionary.org/wiki/dolman
ντουλαμάς στα ελληνικά,
εθνική ενδυμασία πλέον των ευζώνων
http://www.globalview.gr/2019/01/18/ti-einai-o-ntoylamas-kai-pos-kinithike-diachronika/
από το ρήμα dolamak, τυλίγω, περιβάλλω, εξού και ντολμάς.
(«Βάλε, γιε μου, τον ντολμά σου,
θα κρυώσει ο πνεύμονάς σου!»)
Ιδιωματισμοί, asger/ asker,
gene/yine, ξανά, gurak/kurak, ξηρασία,
kuru, ξερός, κουρού,
δίχως λάδια και λίπη τυρόπιτα.
ΠΕΡΙ ΠΡΑΞΕΩΝ
Η επανάσταση στην Κύπρο το 1833
με αφορμή έκτακτο σουλτανικό χαράτσι
είχε τρεις ηγέτες,
τον Νικόλαο Θησέα στη Λάρνακα,
τον καλόγερο Ιωαννίκιο Λαζιμάνο στην Καρπασία
και τον Γκιαούρ Ιμάμ στην Πάφο.
Και οι τρεις καταδικάστηκαν από τον Αρχιεπίσκοπο Πανάρετο.
Ο Νικόλαος Θησέας, Κύπριος έμπορος στη Μασσαλία,
μέλος της Φιλικής Εταιρείας, συμμετείχε
ως στρατολόγος, πολεμιστής και διερμηνέας
στην Επανάσταση του 1821.
Με διαδηλώσεις πίεσε ευρωπαϊκά προξενεία
και μητροπολίτες να αλλάξουν γνώμη
ο σουλτάνος και ο αρχιεπίσκοπος.
Μετά την απόσυρση του νόμου
έφυγε από το νησί.
https://inspirationjournalism.wordpress.com//νικόλαος-θησέας-η-κυπριακή-εξέγερση-τ/
Η επανάσταση συνεχίστηκε
με τον καλόγερο Ιωαννίκιο.
Ο μεν αρχιεπίσκος τον ονομάζει «κατάρατο»,
ενώ ο Ιωάννης Φιλήμων, Κύπριος εκδότης
της εφημερίδας Αιών στο Ναύπλιο
τον αποκαλεί «κεφαλή κεκαυτηριασμένη»,
μη έχοντα σώας φρένας και συνείδηση,
στο μυαλό καμένος, που θα λέγαμε σήμερα.
http://www.philenews.com/f-me-apopsi/arthra-apo-f/article/675107/ena-agosto-keimeno-ga-tin-kypro-toy-1821-kai-toy-1833
Ως αποστάτης της υπακοής στον δεσπότη του,
είχε την σκληρότερη τιμωρία, μαρτυρικό παλούκωμα.
Στους ρέμπελους του καλόγερου
συγκαταλέγονταν και τριάντα Αλβανοί.
Εκείνη την εποχή οι Οσμανλήδες
είναι σε ηττοφόρο πόλεμο με την Αίγυπτο
του Αλβανού Μεχμέτ Αλί
https://en.wikipedia.org/wiki/Egyptian-Ottoman_War_(1831-1833)
Σε παζάρι με τους Άγγλους ο Σουλτάνος
είχε προσφέρει την Κύπρο και την Κρήτη,
ώστε να τον βοηθήσουν εναντίον της Αιγύπτου.
http://www.polignosi.com/cgibin/hweb?-A=2592&-V=limmata
*((Παράλληλα, στην αιγυπτιοκρατούμενη Κρήτη (1830-1840)
γίνεται και εκεί αντιφορολογική διαδήλωση
το 1833 στις Μουρνιές Χανίων,
με κατάληξη κρέμασμα και εξορία των πρωταιτίων,
χριστιανών και μουσουλμάνων.))*
https://ipy.gr/η-αιγυπτιοκρατία-στην-κρήτη-1830-1840/
Συμμετέχει, λοιπόν, αλβανοαιγυπτιακός δάκτυλος
στις δυο ένοπλες εξεγέρσεις,
ενώ στην αναίμακτη πρώτη υπενεργεί η Γαλλία.
Ο Ιωαννίκιος έφτασε από την Καρπασία μέχρι την Πάφο,
και εκεί επαναστάτησε ο Ντελί (τρελός) Ιμάμ,
όπως ήταν γνωστός αρχικά.
(Αλλού βρίσκω το όνομα Polili İbrahim Ağa)
Στρατιωτικά, η τελευταία εξέγερση ήταν πιο επιτυχημένη,
καθώς οι επαναστάτες προχώρησαν σε κατάληψη της Πάφου.
αναφέρει σε γράμμα ο Σμιθ Ανδρεούδης Ζιμπουλάκης
....ο Ιμάμης μαζεύει ασκαίρι από τα χωρία διά να περάση εις Λάρνακα και να περάση και από την Λεμεσόν και είνε προς είδησιν σου. Και είνε ο σκοπός του διά να υπάγη εις Λευκοσίαν, να εκδικηθή διά τους Χριστιανούς όπου εχαλάσαν, διά τον Αποστόλην πολλά εθυμώθη ο Ιμάμης και οι Καμπαταΐδες του
http://www.papademetris.net/pdf-photos/S-77.pdf
Με ενισχύσεις ο οθωμανικός στρατός κατάφερε
να καταστείλει την αποστασία,
ενώ ο Γκιαούρ Ιμάμ διέφυγε στην Αίγυπτο.
Αργότερα επέστρεψε στην Κύπρο, αναγνωρίστηκε
και αποκεφαλίστηκε.
Εικάζεται ότι ανήκε στους Λινοπάμπακους,
χριστιανομουσουλμάνους/κρυπτοχριστιανούς της Κύπρου.
Οι Τουρκοκύπριοι της Πάφου είχαν δώσει
το όνομά του σε δρόμο της πόλης, (Οδό Γκιαούρ Ιμάμ)
ονομασία που παρέμεινε και μετά την φυγή τους.
Ο νεαρός που τραγουδά στο βίντεο
είναι ο ακτιβιστής Οζ Καραχάν,
υποψήφιος ευρωβουλευτής το 2019,
με το αντικατοχικό
τουρκοκυπριακό κίνημα το Γιασεμί
https://en.wikipedia.org/wiki/Oz_Karahan
και πρόεδρος της αντικατοχικής Ένωσης Κυπρίων
https://en.wikipedia.org/wiki/Union_of_Cypriots
Το 2011 συμμετείχε με την ομάδα Linobambaki
στις τουρκοκυπριακές διαδηλώσεις.
Στην εφημερίδα Αφρίκα του Σενέρ Λεβέντ
γράφει τη στήλη Gavur Imam.
Το τραγούδι ξανάγινε πολιτικά επίκαιρο
στις αντιερντογανικές διαδηλώσεις
για το πάρκο Γκεζί.
Εδώ σε εκτέλεση από το
σταμπολίτικο συγκρότημα
Bandista https://youtu.be/Fsvw0K9Pklo
Τραγουδιέται και από αριστερούς,
και από κεμαλικούς,
άλλωστε δεν ήταν η μόνη
τουρκόφωνη αντισουλτανική εξέγερση
κατά τη διάρκεια της Οσμανλίδικης εποχής.
Το αντίστοιχο θα ήταν να τραγουδούσαμε εμείς
επαναστατικό τραγούδι κάποιας εξέγερσης
κατά της Βυζαντινής/Ρωμαϊκής βίας.
:-) Να υπήρξε άραγε ελληνικός αντιδραστικός δάκτυλος
που μετέτρεψε το επαναστατικό τραγούδι
σε ερωτικό με δέλεαρ μια ραπτομηχανή;;
https://ergotelemata.blogspot.com/2020/01/Cypriot-Sewing-Machine-Song.html
Όπως και να 'ναι, το ελληνοκυπριακό συγκρότημα
Μonsieur Doumani επανορθώνει
διασκεύαζοντας τον Γκιαούρ Ιμάμ
σε κοψοκέφαλο πασά
απεικονίζοντας
το νεότερο πασαλίδικο σύστημα
Εννα γυρίσουν οι τροσσιοί τζι' έννα γελάσουν τζι'οι φτωσσιοί
εφτάσαμεν εις το αμήν, εν σας ακούμε πιόν κανεί
Αμάν κάτω τούντο σύστημα, του πασσιά το σύστημα
κλέφκει ούλλον το ψουμίν, το σιτάριν, το μαντρίν
Έππεσεν ξηρασιά φέτι εν έβρεξεν πιον τίποτις
ο σπόρος εν έπιασεν, ο σπόρος εν εβλάστησεν
Μα ο πασσιάς θέλει ππαράν, εν βλέπει το χωρκόν πεινά
Τζι'οι χωρκανοί πιάνουν κουσπίν, φκιάρκα, σωλήνες τζιαι σφυρίν
Τζιαι στου πασσιά παν την αυλή τζιαι κόφκουν του την τζιεφαλήν
κουσπίν, φκιάρκα (κασμά, φτυάρια)
ΥΓ
Γκιαούρ Ιμάμης ονομάστηκε
και ένας Πομάκος ηγέτης το 1919-20
κατά την αντικεμαλική εξέγερση του Αχμέτ Ανζαβούρ,
Τσερκέζων και Πομάκων στο Τσανάκ Καλέ
https://en.wikipedia.org/wiki/Revolt_of_Ahmet_Anzavur
αλλά γι' αυτόν δεν βρήκα τραγούδι
http://berlin-athen.eu/16-φεβρουαρίου-1920-η-επανάσταση-των-πομάκω/
Sorrowful Shores: Violence, Ethnicity, and the End of the Ottoman Empire 1912-1923 (Oxford Studies in Modern European History)
by Ryan Gingeras
https://books.google.gr/books?id=6DF4dNEjenIC&pg=PP122&lpg=PP122&dq=gavur+imam+pomak&source=bl&ots=bw3RGO30rX&sig=ACfU3U1RkLjZPxBunFUFnlnSyeD6WZNBOA&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiigt3b9I_nAhXNrIsKHSU7CNYQ6AEwA3oECAoQAQ#v=onepage&q=gavur%20imam%20pomak&f=false
https://en.wiktionary.org/wiki/dolman
ντουλαμάς στα ελληνικά,
εθνική ενδυμασία πλέον των ευζώνων
http://www.globalview.gr/2019/01/18/ti-einai-o-ntoylamas-kai-pos-kinithike-diachronika/
από το ρήμα dolamak, τυλίγω, περιβάλλω, εξού και ντολμάς.
(«Βάλε, γιε μου, τον ντολμά σου,
θα κρυώσει ο πνεύμονάς σου!»)
Ιδιωματισμοί, asger/ asker,
gene/yine, ξανά, gurak/kurak, ξηρασία,
kuru, ξερός, κουρού,
δίχως λάδια και λίπη τυρόπιτα.
ΠΕΡΙ ΠΡΑΞΕΩΝ
Η επανάσταση στην Κύπρο το 1833
με αφορμή έκτακτο σουλτανικό χαράτσι
είχε τρεις ηγέτες,
τον Νικόλαο Θησέα στη Λάρνακα,
τον καλόγερο Ιωαννίκιο Λαζιμάνο στην Καρπασία
και τον Γκιαούρ Ιμάμ στην Πάφο.
Και οι τρεις καταδικάστηκαν από τον Αρχιεπίσκοπο Πανάρετο.
Ο Νικόλαος Θησέας, Κύπριος έμπορος στη Μασσαλία,
μέλος της Φιλικής Εταιρείας, συμμετείχε
ως στρατολόγος, πολεμιστής και διερμηνέας
στην Επανάσταση του 1821.
Με διαδηλώσεις πίεσε ευρωπαϊκά προξενεία
και μητροπολίτες να αλλάξουν γνώμη
ο σουλτάνος και ο αρχιεπίσκοπος.
Μετά την απόσυρση του νόμου
έφυγε από το νησί.
https://inspirationjournalism.wordpress.com//νικόλαος-θησέας-η-κυπριακή-εξέγερση-τ/
Η επανάσταση συνεχίστηκε
με τον καλόγερο Ιωαννίκιο.
Ο μεν αρχιεπίσκος τον ονομάζει «κατάρατο»,
ενώ ο Ιωάννης Φιλήμων, Κύπριος εκδότης
της εφημερίδας Αιών στο Ναύπλιο
τον αποκαλεί «κεφαλή κεκαυτηριασμένη»,
μη έχοντα σώας φρένας και συνείδηση,
στο μυαλό καμένος, που θα λέγαμε σήμερα.
http://www.philenews.com/f-me-apopsi/arthra-apo-f/article/675107/ena-agosto-keimeno-ga-tin-kypro-toy-1821-kai-toy-1833
Ως αποστάτης της υπακοής στον δεσπότη του,
είχε την σκληρότερη τιμωρία, μαρτυρικό παλούκωμα.
Στους ρέμπελους του καλόγερου
συγκαταλέγονταν και τριάντα Αλβανοί.
Εκείνη την εποχή οι Οσμανλήδες
είναι σε ηττοφόρο πόλεμο με την Αίγυπτο
του Αλβανού Μεχμέτ Αλί
https://en.wikipedia.org/wiki/Egyptian-Ottoman_War_(1831-1833)
Σε παζάρι με τους Άγγλους ο Σουλτάνος
είχε προσφέρει την Κύπρο και την Κρήτη,
ώστε να τον βοηθήσουν εναντίον της Αιγύπτου.
http://www.polignosi.com/cgibin/hweb?-A=2592&-V=limmata
*((Παράλληλα, στην αιγυπτιοκρατούμενη Κρήτη (1830-1840)
γίνεται και εκεί αντιφορολογική διαδήλωση
το 1833 στις Μουρνιές Χανίων,
με κατάληξη κρέμασμα και εξορία των πρωταιτίων,
χριστιανών και μουσουλμάνων.))*
https://ipy.gr/η-αιγυπτιοκρατία-στην-κρήτη-1830-1840/
Συμμετέχει, λοιπόν, αλβανοαιγυπτιακός δάκτυλος
στις δυο ένοπλες εξεγέρσεις,
ενώ στην αναίμακτη πρώτη υπενεργεί η Γαλλία.
Ο Ιωαννίκιος έφτασε από την Καρπασία μέχρι την Πάφο,
και εκεί επαναστάτησε ο Ντελί (τρελός) Ιμάμ,
όπως ήταν γνωστός αρχικά.
(Αλλού βρίσκω το όνομα Polili İbrahim Ağa)
Στρατιωτικά, η τελευταία εξέγερση ήταν πιο επιτυχημένη,
καθώς οι επαναστάτες προχώρησαν σε κατάληψη της Πάφου.
αναφέρει σε γράμμα ο Σμιθ Ανδρεούδης Ζιμπουλάκης
....ο Ιμάμης μαζεύει ασκαίρι από τα χωρία διά να περάση εις Λάρνακα και να περάση και από την Λεμεσόν και είνε προς είδησιν σου. Και είνε ο σκοπός του διά να υπάγη εις Λευκοσίαν, να εκδικηθή διά τους Χριστιανούς όπου εχαλάσαν, διά τον Αποστόλην πολλά εθυμώθη ο Ιμάμης και οι Καμπαταΐδες του
http://www.papademetris.net/pdf-photos/S-77.pdf
Με ενισχύσεις ο οθωμανικός στρατός κατάφερε
να καταστείλει την αποστασία,
ενώ ο Γκιαούρ Ιμάμ διέφυγε στην Αίγυπτο.
Αργότερα επέστρεψε στην Κύπρο, αναγνωρίστηκε
και αποκεφαλίστηκε.
Εικάζεται ότι ανήκε στους Λινοπάμπακους,
χριστιανομουσουλμάνους/κρυπτοχριστιανούς της Κύπρου.
Οι Τουρκοκύπριοι της Πάφου είχαν δώσει
το όνομά του σε δρόμο της πόλης, (Οδό Γκιαούρ Ιμάμ)
ονομασία που παρέμεινε και μετά την φυγή τους.
Ο νεαρός που τραγουδά στο βίντεο
είναι ο ακτιβιστής Οζ Καραχάν,
υποψήφιος ευρωβουλευτής το 2019,
με το αντικατοχικό
τουρκοκυπριακό κίνημα το Γιασεμί
https://en.wikipedia.org/wiki/Oz_Karahan
και πρόεδρος της αντικατοχικής Ένωσης Κυπρίων
https://en.wikipedia.org/wiki/Union_of_Cypriots
Το 2011 συμμετείχε με την ομάδα Linobambaki
στις τουρκοκυπριακές διαδηλώσεις.
Στην εφημερίδα Αφρίκα του Σενέρ Λεβέντ
γράφει τη στήλη Gavur Imam.
Το τραγούδι ξανάγινε πολιτικά επίκαιρο
στις αντιερντογανικές διαδηλώσεις
για το πάρκο Γκεζί.
Εδώ σε εκτέλεση από το
σταμπολίτικο συγκρότημα
Bandista https://youtu.be/Fsvw0K9Pklo
Τραγουδιέται και από αριστερούς,
και από κεμαλικούς,
άλλωστε δεν ήταν η μόνη
τουρκόφωνη αντισουλτανική εξέγερση
κατά τη διάρκεια της Οσμανλίδικης εποχής.
Το αντίστοιχο θα ήταν να τραγουδούσαμε εμείς
επαναστατικό τραγούδι κάποιας εξέγερσης
κατά της Βυζαντινής/Ρωμαϊκής βίας.
:-) Να υπήρξε άραγε ελληνικός αντιδραστικός δάκτυλος
που μετέτρεψε το επαναστατικό τραγούδι
σε ερωτικό με δέλεαρ μια ραπτομηχανή;;
https://ergotelemata.blogspot.com/2020/01/Cypriot-Sewing-Machine-Song.html
Όπως και να 'ναι, το ελληνοκυπριακό συγκρότημα
Μonsieur Doumani επανορθώνει
διασκεύαζοντας τον Γκιαούρ Ιμάμ
σε κοψοκέφαλο πασά
απεικονίζοντας
το νεότερο πασαλίδικο σύστημα
Εννα γυρίσουν οι τροσσιοί τζι' έννα γελάσουν τζι'οι φτωσσιοί
εφτάσαμεν εις το αμήν, εν σας ακούμε πιόν κανεί
Αμάν κάτω τούντο σύστημα, του πασσιά το σύστημα
κλέφκει ούλλον το ψουμίν, το σιτάριν, το μαντρίν
Έππεσεν ξηρασιά φέτι εν έβρεξεν πιον τίποτις
ο σπόρος εν έπιασεν, ο σπόρος εν εβλάστησεν
Μα ο πασσιάς θέλει ππαράν, εν βλέπει το χωρκόν πεινά
Τζι'οι χωρκανοί πιάνουν κουσπίν, φκιάρκα, σωλήνες τζιαι σφυρίν
Τζιαι στου πασσιά παν την αυλή τζιαι κόφκουν του την τζιεφαλήν
κουσπίν, φκιάρκα (κασμά, φτυάρια)
ΥΓ
Γκιαούρ Ιμάμης ονομάστηκε
και ένας Πομάκος ηγέτης το 1919-20
κατά την αντικεμαλική εξέγερση του Αχμέτ Ανζαβούρ,
Τσερκέζων και Πομάκων στο Τσανάκ Καλέ
https://en.wikipedia.org/wiki/Revolt_of_Ahmet_Anzavur
αλλά γι' αυτόν δεν βρήκα τραγούδι
http://berlin-athen.eu/16-φεβρουαρίου-1920-η-επανάσταση-των-πομάκω/
Sorrowful Shores: Violence, Ethnicity, and the End of the Ottoman Empire 1912-1923 (Oxford Studies in Modern European History)
by Ryan Gingeras
https://books.google.gr/books?id=6DF4dNEjenIC&pg=PP122&lpg=PP122&dq=gavur+imam+pomak&source=bl&ots=bw3RGO30rX&sig=ACfU3U1RkLjZPxBunFUFnlnSyeD6WZNBOA&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiigt3b9I_nAhXNrIsKHSU7CNYQ6AEwA3oECAoQAQ#v=onepage&q=gavur%20imam%20pomak&f=false
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου