Sagarra jo, το χορευτικότερο τραγούδι της Ευρώπης

Στην κορφή κλαδιού μηλιάς

τραγουδεί ένα πουλί,
τραγουδεί σκοπό και λέει,
πως ακόμα είμαστε νέοι.
Τσχίρου λίρουλί, 

τσχίρου λίρουλά!

Κάτω απ' τη μηλιά παιρνάνε,

τα κορίτσια και γελάνε.

Ποια τραγούδι θα χορέψει,

την καρδιά μου θα την κλέψει;;

Xόρε-χόρε-χόρε-χόρε-χόρε-χόρε,
χόρε-χόρε, χόρευε!

Πέρα μακριά στο δάσος,

σε μια γέφυρα επάνω,

στέκει ξάγρυπνο λουλούδι

που ακούει το τραγούδι:

Τσχίρου λίρουλί, 

τσχίρου λίρουλά!

Ποια θα τρέξει στο σκοτάδι,
και τη γέφυρα θενα βρει;

Ποια λουλούδι θα μυρίσει,

και τον πόνο του θα σβήσει;

Xόρε-χόρε-χόρε-χόρε-χόρε-χόρε,
χόρε-χόρε, χόρευε!

Αν μυρίσεις το λουλούδι,
της αγάπης πελεκούδι
θα καεί και θα γλεντάμε
του χορού θα τραγουδάμε

Τσχίρου λίρουλί, 

τσχίρου λίρουλά!

Κάτω απ' την καρπομηλιά
το κορίτσι μ' αγαπά.
Μήλο χτύπα το ζουμί του,

να το πιούμε εξ απορρήτου!

Xόρε-χόρε-χόρε-χόρε-χόρε-χόρε,
χόρε-χόρε, χόρευε!

Προσθετική διασκευή του βασκικού φωνορυθμικού τραγουδιού Aldapeko sagarraren (Στην πλαγιά, μια μηλιά), ή Sagarra jo (Μήλο χτύπα). Δυο ισπανικές μεταφράσεις, μια κατά λέξη (;),  μία ελεύθερη.

En la última punta
Στην τελευταία κορφή

de la rama del manzano
κλαδιού μηλιάς

de la cuesta
της πλαγιάς

estaba cantando el pajarillo.
τραγουδούσε το πουλί

Chiru- liruli, chiru-liruli,

¿Quién ha de bailar
Ποιος, ποια η σειρά του να χορέψει

esa musiquilla bien?
αυτή τη μουσικούλα, όπως πρέπει;;

En el fondo,
Στο βάθος

muy al fondo del bosque
πολύ βάθος του δάσους

junto al prado sobre el puente
δίπλα στο λιβάδι πάνω στη γέφυρα

hay una flor en vela.
υπάρχει λουλούδι που ξαγρυπνά

Chiru- liruli, chiru-liruli,

¿Quién ha de recoger
Ποιος, ποια είναι η σειρά του να μαζέψει

esa flor encantadora?
αυτό το λουλούδι το μαγευτικό;

La pena de mi corazón
Ο πόνος της καρδιάς μου

pena penísima que he sufrido
πόνος πονερός που έχω υποφέρει

a lo largo de este siglo
στο μάκρος αυτού του αιώνα

¿cómo la voy a contar?
πώς θα τον μετρήσω;

Chiru- liruli, chiru-liruli

¡Recibe tú, querida,
Παράλαβε, εσύ, αγαπημένη,

esa pena mía!
αυτόν τον πόνο μου!

Τραγουδιστή διασκευή στα ισπανικά

https://youtu.be/25PRBINLuIE

En la punta del manzano

Στην κορφή μηλιάς

hay un pajarito,

υπάρχει πουλάκι

un pajarito

πουλάκι

 que sin cesar canta siempre así:

που χωρίς να σταμάτα τραγουδά πάντα έτσι

chiruliruli, chiruliruli,

canta pajarito,

canta y canta siempre así. 

En la vega, la avecilla

Στο λιβάδι, το πουλί

alegre y trinadora

χαρούμενο και καλλικέλαδο

canta a la aurora

τραγουδά στην αυγή

¡qué juguetón suena su cantar!

τι παιχνιάρικο ηχεί το τραγούδισμά του!

chiruliruli, chiruliruli,

canta pajarito,

canta y canta siempre así.

¡Quién podrá cantar

Ποιος, ποια θα μπορέσει να τραγουδήσει

música mejor!

μουσική καλύτερη

Canta pajarito

Τραγουδά το πουλάκι

 la esperanza y el amor.

την ελπίδα και τον έρωτα.

εμείς που δεν κατέχουμε από σκλαβωμένη Βασκοσύνη, το γυρίσαμε στον έρωτα, ενώ το τραγούδι είναι κρυφοεπαναστατικό...πόνος που έχω υποφέρει αυτόν τον αιώνα...μέσα σε ένα αιώνα έπεσε η βασκολαλιά στο 30% των Βάσκων. Κατά της καταπίεσης, των διακρίσεων, της προκατάληψης, όπως λέει η Μαντόνα https://youtu.be/jaKtzbOPHnA, που το συμπαρουσίασε στο ευρύτερο κοινό με το βάσκικο τρίο, Kalakan, https://en.wikipedia.org/wiki/Kalakan_(band) που σημαίνει «κουβεντιάζοντας». Μέχρι και το 10ο Δημοτικό Συκεών Θεσσαλονίκης το χορογράφησε. https://blogs.sch.gr/10dimsyke/προγράμματα/ευρωπαϊκά/e-twinning/2014-2015-songs-i-can-sing/sagarra-jo/ Μέχρι αυτό βρήκα, κατά λέξη, από εδώ https://youtu.be/vNXN6GCkcyg

Aldapeko sagarraren 
Στην πλαγια, σε μηλιά
adarraren puntan 
στου κλαδιού την κορφή

puntaren puntan

στην κορφή της κορφής
txoria zegoan kantari. 
ένα πουλί  ήταν τραγουδιστής.

Nork dantzatuko otedu 

Ποιος, ποια θα χορέψει

soñutxo ori?

τη μουσικούλα αυτή;

Αργότερα, μπορεί να τύχει, τα υπόλοιπα. Το Sagarra jo dela, χτύπα το μήλο, το πρόσθεσαν αργότερα;; είναι από εργατικό τραγούδι στίψης των μήλων για να κάνουν μηλοχυμό, μηλίτη (sidra). https://en.wikipedia.org/wiki/Kirikoketa#Origin_and_development. Το ξύλινο κρουστό όργανο που παίζουν είναι η τσαλάπαρτα https://en.wikipedia.org/wiki/Txalaparta.

Περίεργα πράγματα, περίεργα τραγούδια, περίεργοι χοροί. Μου έλεγε η Κάκια πως τα βάσκικα της ακούγονται σαν γλώσσα των μαγισσών. Και βασκοσύνη στα αρχαία σημαίνει βασκανεία, μαγεία. 

Βάσκικο χοροτράγουδο στο ίντερνετ απλώνω,

μπας κι η Ελλάδα μαγευτεί απ' τον κρυφό της πόνο.

Και να μπορέσει το μυαλό λίγο να ξεκουνήσει

απ' τη μιζέρια ψεκασμού που 'χει καλά ποτίσει.

Κι όπου χορογραφίας δάσκαλο στον δρόμο πετυχαίνω

θα δείχνω του στο κινητό χορό περίσσια ξένο.

Άντε να τον χορέψουμε όντε πατούν σταφύλια,

άντε να ξαναγράψουμε άσμα για πατητήρια.

Άντε να τον χορέψουμε όταν ελιές ζυμώνουν,

άντε να ξαναγαπηθούν καρδιές που μόνες τους κρυώνουν.

@Neira ta @Maider