κάτι πιο κοντινό σε αυτό που σπούδασε,
σκηνοθέτης στη σχολή Σταυράκου.
Ο μετροπόντικας μετροφωλιά
και ο Ρασούλης με Περάκη μια πλατωνική σπηλιά (1994),
πιθανόν, η πρώτη σκηνή από ταινία,
όπου σκηνοθετείται το υπό κατασκευή (1992-2000) μετρό της Αθήνας.
Σενάριο, σκηνοθεσία: Νίκος Περάκης
για την σειρά της βαυαρικής τηλεόρασης
Schauplätze der Weltkulturen
Σκηνές πολιτισμών απ' όλο τον κόσμο
......
Όταν έστειλα το πρώτο μοντάζ στο Μόναχο οι εντολείς μου διαπίστωσαν ότι δεν είχα καμία αναφορά στην σωκρατική διαλεκτική κι εγώ κατάλαβα ότι η ιδιαιτερότητα της σειράς που ήταν η υποκειμενική ματιά των αυτοχθόνων δημιουργών είχε «προσγειωθεί» στις ανάγκες της τηλεοπτικής αγοράς και του μέσου θεατή που ο γερμανικός ανθρωπισμός τον θέλει να πιστεύει ότι ο Σωκράτης πήρε το κώνειο από υπέρμετρη δημοκρατική ευαισθησία. Ευτυχώς οι συντάκτες μου συμβιβάστηκαν με μια συμπληρωματική σκηνή μ΄ένα μετασωκρατικό άστεγο που κατεβάζει τον μαθητή του στην βαθιά τρύπα του σταθμού της Πανεπιστημίου για να τον διδάξει σωκρατική διαλεκτική, την πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου.
http://www.nikosperakis.gr/tv-polis.php#/intro
-Η σωκρατική διδασκαλία δεν είναι τίποτε άλλο από τη μέθοδο της αυτογνωσίας, έχουμε δηλαδή, την εσωτερίκευση του πνεύματος, και την απελευθέρωσή του από τα δεσμά της ματαιόδοξης φύσης του, που βρίσκεται στον αντίποδα του ατομισμού των σοφιστών.
--Ποιοι ήταν οι σοφιστές, ρε δάσκαλε;;
-Ψευτοδιανοούμενοι, θα τους πούμε αύριο, διάβαζε παρακάτω.
--Όσο πιο πολύ βάθαινε η επαφή της ψυχής του δασκάλου και μαθητή, τόσο αποκαλυπτόταν στον Πλάτωνα ο αληθινός του προορισμός.
-Παραείναι πομπώδες, διάβαζε μόνο αυτά που σου έχω υπογραμμίσει.
--Απομακρυνόταν από το πρόσκαιρο και το θνητό, και κατευθυνόταν στο αιώνιο και αθάνατο, την ιδέα. Αυτό γιατί το υπογράμμισες δυο φορές;
-Γιατί η ιδέα είναι απόλυτο, το σταθερό εκείνο λογικό σημείο, στο οποίο η ψυχή ανάγει τα πάντα να τα κρίνει, και να τα κατατάξει λογικά, γιατί η ιδέα είναι το μέτρο για το είναι και μη είναι.
--Αυτό δεν είναι του Σέξπηρ;;
-Έτσι νομίζεις, ρε δεν υπάρχει τίποτα που να μην το έχουν πει οι πρόγονοί σου, προ πολλού.
--Αγαπάτε αλλήλους;;
-Σώπα ρε και διάβαζε.
--Μέσω της ιδέας που γίνεται αντιληπτή μόνο με τη νόηση, και όχι με τα συναισθήματα η ψυχή κατακτά την ενότητα και τη λογικότητά της. Γιαυτό ο αισθητός κόσμος δεν μπορεί να φτάσει ποτέ αναλλοίωτος στην ψυχή, και η ψυχή δεν μπορεί να τον γνωρίσει, αν δεν τον υποχρεώσει να περάσει πρώτα από την κρίση της. Η ψυχή κατά τον Πλάτωνα αποτελείται από δύο φύσεις το είναι και το γίγνεσθαι, άρα με κάθε της ενέργεια ζητά να λάβει κάτι το ορισμένο, πιστεύοντας ότι θα ικανοποιηθεί, όμως, μόλις το συλλάβει, αμέσως αρχίζει να επιθυμεί κάτι άλλο, και θέλει να πάει πέρα από αυτό.
-Α, και τώρα προσοχή, η αιτία που οδηγεί την ψυχή από το ένα στο άλλο δεν είναι παρά ο Έρως. Εξαιτίας του τίποτα δεν σταματά τον πόθο της, εν αντιθέσει γίνεται αφετηρία νέας αναζήτησης
---Α ρε, γαύρε νεοπλατωνικέ!
-Α ρε, βαζέλα αγνωστικιστή!
--Τι είν' αυτό;;
-Κάποιοι που πίστευαν ότι η μεταφυσική γνώση είναι αδύνατη. Ο άνθρωπος μαθαίνει τις ιδέες με την ανάμνηση, κι όχι με τη γνώση. Θυμάσαι που στο είχα πει, οι ιδέες είναι ποιότητες αναλλοίωτες με ύψιστη όλων αυτή που αναφέρεται στο αγαθό...ταυτίζεται με την θε;; ...θεότητα. Μπράβο.
--Ο αληθινός προορισμός του ανθρώπου είναι η έξοδος του από τον κόσμο και η ομοίωσή του με τον Θεό. Αυτό δεν το 'πε ο Χριστός;;
-Κι αυτός μωρέ, κάπου το διάβασε.
-Ο φιλόσοφος μετά την ύψωσή του στη θέα της ιδέας του αγαθού οφείλει να κατέλθει στο στάδιο του δημόσιου βίου, όπου θα καταλύσει τα πολιτικά και κοινωνικά δεσμά των συμπολιτών του.
--Αυτό είναι πολύ βαθύ.
-Δες λοιπόν με τη φαντασία σου ανθρώπους που κατοικούν κάτω από τη γη, σε σπηλιά που έχει την είσοδό της ψηλά από την οροφή προς το φως. Εκεί ζουν άνθρωποι αλυσοδεμένοι από την παιδική ηλικία, στα πόδια και στον σβέρκο, αναγκασμένοι να είναι σε ένα σημείο, να κοιτάνε μπροστά, και να μην μπορούν κοιτάξουν ολόγυρα λόγω των δεσμών.
--Αυτούς εκεί εννοείς;;
-Όχι μωρέ, αυτό είναι μια αλληγορία, ένας μύθος που είπε ο Σωκράτης στους μαθητές του, για να καταλάβουν τη μετάβαση από το σκοτάδι του σπηλαίου, του αισθητού κόσμο στον κόσμο της νοητής πραγματικότητας, την απελευθέρωση από τα δεσμά της άγνοιας που είναι βασική προϋπόθεση. Φαντάσου λοιπόν την αναλαμπή που ρίχνει μια φωτιά που καίει πίσω από τους δεσμώτες ψηλά πάνω από ενα χαμηλό τοίχο που βρίσκεται μπροστά τους, φαντάσου κι άλλους ανθρώπους να μεταφέρουν διάφορα κατασκευάσματα, αγάλματα, ανδριάντες ζώων, ανθρώπων, από πέτρα, από μάρμαρο, από χαρτόνι, τα οποία προεξέχουνε πάνω από το τειχάκι οι δεσμώτες βλέπουν μόνο τις σκιές που ρίχνει η φωτιά στον τοίχο, και ακούνε μόνο τις κουβέντες των κουβαλητών.
--Θα πιστεύουν ότι μιλάνε οι σκιές!
-Αν συγκρίνουμε τον ορατό κόσμο με το δεσμωτήριο, και τη φωτιά που τρεμοσβήνει με τη δύναμη που έχει το φως του ηλίου, και την ανάβαση και θέαση των αντικειμένων του πάνω κόσμου με την ανύψωση της ψυχής στον κόσμο της νόησης. Φαντάσου, λοιπόν, τι θα συνέβαινε, αν ελευθερώναμε ένα δεσμώτη και τον αναγκάζαμε να τραβήξει αυτόν τον ανηφορικό δρόμο προς το φως, τα μάτια του θα τυφλωνόταν από τις ακτίνες και δεν θα αναγνώριζε καν αυτό που αισθανόταν έως σήμερα ως πραγματικότητα.
--Καλύτερα να τους αφήσουμε εκεί κάτω να τελειώσουνε, σ' όλες τις μεγαλουπόλεις του πολιτισμένου κόσμου μπορεί κανείς να διανυκτερεύσει τον χειμώνα, σ' ένα ζεστό σταθμό του μετρό.
- Η αυτογνωσία δεν ευδοκιμεί στα ψυχρά κλίματα, χρειάζεται ζεστασιά.
-Η σωκρατική διδασκαλία δεν είναι τίποτε άλλο από τη μέθοδο της αυτογνωσίας, έχουμε δηλαδή, την εσωτερίκευση του πνεύματος, και την απελευθέρωσή του από τα δεσμά της ματαιόδοξης φύσης του, που βρίσκεται στον αντίποδα του ατομισμού των σοφιστών.
--Ποιοι ήταν οι σοφιστές, ρε δάσκαλε;;
-Ψευτοδιανοούμενοι, θα τους πούμε αύριο, διάβαζε παρακάτω.
--Όσο πιο πολύ βάθαινε η επαφή της ψυχής του δασκάλου και μαθητή, τόσο αποκαλυπτόταν στον Πλάτωνα ο αληθινός του προορισμός.
-Παραείναι πομπώδες, διάβαζε μόνο αυτά που σου έχω υπογραμμίσει.
--Απομακρυνόταν από το πρόσκαιρο και το θνητό, και κατευθυνόταν στο αιώνιο και αθάνατο, την ιδέα. Αυτό γιατί το υπογράμμισες δυο φορές;
-Γιατί η ιδέα είναι απόλυτο, το σταθερό εκείνο λογικό σημείο, στο οποίο η ψυχή ανάγει τα πάντα να τα κρίνει, και να τα κατατάξει λογικά, γιατί η ιδέα είναι το μέτρο για το είναι και μη είναι.
--Αυτό δεν είναι του Σέξπηρ;;
-Έτσι νομίζεις, ρε δεν υπάρχει τίποτα που να μην το έχουν πει οι πρόγονοί σου, προ πολλού.
--Αγαπάτε αλλήλους;;
-Σώπα ρε και διάβαζε.
--Μέσω της ιδέας που γίνεται αντιληπτή μόνο με τη νόηση, και όχι με τα συναισθήματα η ψυχή κατακτά την ενότητα και τη λογικότητά της. Γιαυτό ο αισθητός κόσμος δεν μπορεί να φτάσει ποτέ αναλλοίωτος στην ψυχή, και η ψυχή δεν μπορεί να τον γνωρίσει, αν δεν τον υποχρεώσει να περάσει πρώτα από την κρίση της. Η ψυχή κατά τον Πλάτωνα αποτελείται από δύο φύσεις το είναι και το γίγνεσθαι, άρα με κάθε της ενέργεια ζητά να λάβει κάτι το ορισμένο, πιστεύοντας ότι θα ικανοποιηθεί, όμως, μόλις το συλλάβει, αμέσως αρχίζει να επιθυμεί κάτι άλλο, και θέλει να πάει πέρα από αυτό.
-Α, και τώρα προσοχή, η αιτία που οδηγεί την ψυχή από το ένα στο άλλο δεν είναι παρά ο Έρως. Εξαιτίας του τίποτα δεν σταματά τον πόθο της, εν αντιθέσει γίνεται αφετηρία νέας αναζήτησης
---Α ρε, γαύρε νεοπλατωνικέ!
-Α ρε, βαζέλα αγνωστικιστή!
--Τι είν' αυτό;;
-Κάποιοι που πίστευαν ότι η μεταφυσική γνώση είναι αδύνατη. Ο άνθρωπος μαθαίνει τις ιδέες με την ανάμνηση, κι όχι με τη γνώση. Θυμάσαι που στο είχα πει, οι ιδέες είναι ποιότητες αναλλοίωτες με ύψιστη όλων αυτή που αναφέρεται στο αγαθό...ταυτίζεται με την θε;; ...θεότητα. Μπράβο.
--Ο αληθινός προορισμός του ανθρώπου είναι η έξοδος του από τον κόσμο και η ομοίωσή του με τον Θεό. Αυτό δεν το 'πε ο Χριστός;;
-Κι αυτός μωρέ, κάπου το διάβασε.
-Ο φιλόσοφος μετά την ύψωσή του στη θέα της ιδέας του αγαθού οφείλει να κατέλθει στο στάδιο του δημόσιου βίου, όπου θα καταλύσει τα πολιτικά και κοινωνικά δεσμά των συμπολιτών του.
--Αυτό είναι πολύ βαθύ.
-Δες λοιπόν με τη φαντασία σου ανθρώπους που κατοικούν κάτω από τη γη, σε σπηλιά που έχει την είσοδό της ψηλά από την οροφή προς το φως. Εκεί ζουν άνθρωποι αλυσοδεμένοι από την παιδική ηλικία, στα πόδια και στον σβέρκο, αναγκασμένοι να είναι σε ένα σημείο, να κοιτάνε μπροστά, και να μην μπορούν κοιτάξουν ολόγυρα λόγω των δεσμών.
--Αυτούς εκεί εννοείς;;
-Όχι μωρέ, αυτό είναι μια αλληγορία, ένας μύθος που είπε ο Σωκράτης στους μαθητές του, για να καταλάβουν τη μετάβαση από το σκοτάδι του σπηλαίου, του αισθητού κόσμο στον κόσμο της νοητής πραγματικότητας, την απελευθέρωση από τα δεσμά της άγνοιας που είναι βασική προϋπόθεση. Φαντάσου λοιπόν την αναλαμπή που ρίχνει μια φωτιά που καίει πίσω από τους δεσμώτες ψηλά πάνω από ενα χαμηλό τοίχο που βρίσκεται μπροστά τους, φαντάσου κι άλλους ανθρώπους να μεταφέρουν διάφορα κατασκευάσματα, αγάλματα, ανδριάντες ζώων, ανθρώπων, από πέτρα, από μάρμαρο, από χαρτόνι, τα οποία προεξέχουνε πάνω από το τειχάκι οι δεσμώτες βλέπουν μόνο τις σκιές που ρίχνει η φωτιά στον τοίχο, και ακούνε μόνο τις κουβέντες των κουβαλητών.
--Θα πιστεύουν ότι μιλάνε οι σκιές!
-Αν συγκρίνουμε τον ορατό κόσμο με το δεσμωτήριο, και τη φωτιά που τρεμοσβήνει με τη δύναμη που έχει το φως του ηλίου, και την ανάβαση και θέαση των αντικειμένων του πάνω κόσμου με την ανύψωση της ψυχής στον κόσμο της νόησης. Φαντάσου, λοιπόν, τι θα συνέβαινε, αν ελευθερώναμε ένα δεσμώτη και τον αναγκάζαμε να τραβήξει αυτόν τον ανηφορικό δρόμο προς το φως, τα μάτια του θα τυφλωνόταν από τις ακτίνες και δεν θα αναγνώριζε καν αυτό που αισθανόταν έως σήμερα ως πραγματικότητα.
--Καλύτερα να τους αφήσουμε εκεί κάτω να τελειώσουνε, σ' όλες τις μεγαλουπόλεις του πολιτισμένου κόσμου μπορεί κανείς να διανυκτερεύσει τον χειμώνα, σ' ένα ζεστό σταθμό του μετρό.
- Η αυτογνωσία δεν ευδοκιμεί στα ψυχρά κλίματα, χρειάζεται ζεστασιά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου