Τρίτη 26 Απριλίου 2011

Δεν ελπίζεις τίποτα;; δε φοβάσαι τίποτα ;; Είσαι Αόριστος!

..όχι ανόητος...:-)
που δίνει το αμφίσημο μήνυμα
 ..........................................
(1) πολύ γενικά μας τα λες, δώσε παράδειγμα, μαθές.
(2) Είσαι όντως Ελεύθερος, δεν ορίζεσαι, δεν περιορίζεσαι. :-)

Και ο Καζαντζάκης μίλησε συγκεκριμένα, όρισε αυτό το ρητό ως επιτύμβιο...αφορά δηλαδή τις τωρινές μας σκέψεις για το μετά, το επέκεινα, που λεν. Δεν ελπίζω Παράδεισο...Δε φοβάμαι Κόλαση...με συνείδηση ελεύθερη και ό,τι μου βγει στην έφεση...αν τυχόν υπάρξει καταδικαστική απόφαση :-)). «Ad tuum, Domine, tribunal appello»,  «στο Δικαστήριό σου, Κύριε, κάνω έφεση» . Με αυτή τη φράση του Τερτυλλιανού απάντησε στην παπική επιτροπή Index, όταν περιέλαβαν τον "Τελευταίο Πειρασμό" στα Απαγορευμένα. Το αντίστοιχο της παρούσας ζωής είναι "Δε φοβάμαι φυλακή...Δεν ελπίζω ανταμοιβή...κάνω το σωστό και ό,τι μου βγει". :-)

Τον εκφράζει αλλά δεν είναι δική του φράση, την έχει πάρει από τον Κύπριο Κυνικό Φιλόσοφο Δημώνακτα (Demonax) μέσω Κονδυλάκη (δες η προέλευση του επιτάφιου επιγράμματος του Νίκου Καζαντζάκη-Poltiko Kafeneio)... το συναντούμε και ως οικόσημο της Isabella d' Este και χαραγμένο στο δολοφoνικό μαχαίρι του Caravaggio: «Nec spe, nec metu», oύτε με ελπίδα, ούτε με φόβο. (Ἡ «λογοκλοπὴ» τοῦ Νίκου Καζαντζάκη-Kratylos)...απεκεί copy-κλέβω :-) και εγώ  «Ὁ ἀγώνας κατὰ τοῦ φόβου ἦταν ἡ κορυφαία κατάκτηση τῶν Ἰώνων ἐπιστημόνων. Γι᾿ αὐτό, περισσότερο γιὰ τὴ διάχυση τῆς ἀφοβίας, κι ὄχι τάχα τῆς ἀθεΐας, ἦταν ποὺ τοὺς κυνήγησαν λυσσαλέα οἱ ἀντδραστικὲς δυνάμεις τῆς ὀλιγαρχίας. Γιατὶ ὁ ἄνθρωπος δὲν φοβᾶται, ὅταν εἶναι ἐλεύθερος. Ἦταν ἡ ἴδια σκέψη ποὺ γονιμοποίησε αἱῶνες ἀργότερα, ὑπὸ συνθῆκες ἀπόλυτης σκλαβιᾶς, τὸ «ἐπαναστατικὸ ἐγκόλπιο ἐθνικῆς καὶ δημοκρατικῆς κατήχησης», τὴν «Ἑλληνικὴ Νομαρχία» τοῦ Ἀνωνύμου τοῦ Ἕλληνος, ὅπου εἶχαν τὴν τύχη νὰ διαβάσουν οἱ ὑπόδουλοι Ἕλληνες: «καὶ ὁ ἐλεύθερος οὔτε ἐλπίζει, οὔτε φοβεῖται εἰς ὅ,τι μέλλει νὰ πράξη» γιατὶ ὁ δοῦλος εἶναι αὐτὸς ποὺ καὶ ἐλπίζει καὶ φοβᾶται διότι «...ἀπὸ μιὰν ὥρα εἰς τὴν ἄλλην περνᾶ ἀπὸ μεγάλας ἐλπίδας εἰς ἄκρον φόβον [...] ὡσὰν ὅπου εἶναι ἀδύνατον νὰ προΐδῃ τοῦ τυράννου τὴν θέλησιν ἡ ὁποία μεταβάλλεται κάθε στιγμήν. Καὶ εἶναι ἔτσι ὁ φόβος ὁ στερεώτερος στύλος τῆς τυραννίας)

 Πάνε μαζί...αυτό το εξουσιαστικό δίπολο Φόβος-Ελπίδα, Τιμωρία-Ανταμοιβή μοιάζει με τον Κακό και Καλό Αστυνόμο από τις ανακριτικές τεχνικές βασανιστηρίων.:-)

Ωραία όλα αυτα, δώσαμε  παραδείγματα αλλά έτσι όπως διατυπώνεται μόνο του, είναι προβοκατόρικο. Θα σου πει ο άλλος είναι δυνατόν να έχει γενική ισχύ;; να μην ελπίζεις και να μη φοβάσαι τίποτα;;..ίσχυε για τον ίδιο τον Καζαντζάκη;;;..εννοείται πως όχι....το 100% ιδανικό δεν είναι και ανθρώπινο αλλά επιπλέον κάθε συγγραφέας, καλλιτέχνης αγκαλιάζει και παλεύει με τα συναισθήματα του, δεν τα καταπνίγει, είναι οι πηγές της δημιουργίας του. Και με βάση αυτό... "Ελπίζω, Φοβάμαι, Πονάω, Υπάρχω"..... Στην Ασκητική μάλιστα λέει...Η ουσία του Θεού μας είναι ο Aγώνας. Μέσα στον αγώνα τούτον ξετυλίγουνται και δουλεύουν αιώνια ο πόνος, η χαρά κι η ελπίδα....Μα μέσα από τη χαρά κι από τον πόνο αναπηδάει αιώνια η ελπίδα να ξεφύγουμε από τον πόνο, να πλατύνουμε τη χαρά.Κι αρχίζει πάλι το ανηφόρισμα· ο πόνος· και ξαναγεννιέται η χαρά και ξαναπηδάει η νέα ελπίδα. Ποτέ δεν κλείνει ο κύκλος.....

Και από το Φόβο γεννήθηκε ως λέξη η Φοβία, η εμμονή και κατοχή του είναι μας από Ιδέες Φοβικές. Δε θα πρεπε αντίστοιχα για την έμμονη ελπίδα να επινοήσουμε λέξεις όπως Ελπιδία, Ελπιδίαση, Ελπιδισμό και Ελπιδομανία;;;..:-))...

Και πρακτικά, ωφελιμιστικά να το δούμε, αφού δεν είναι δική του η φράση, γιατί δεν την διασκευάζουμε;;;..γιατί δεν παίζουμε με τις λέξεις και τα ρητά όπως ο ίδιος ο Καζαντζάκης;;...μόνο τα κρατούμε σαν εικονίσματα;;..γιατί δεν μεταφράζεται και στις ξένες γλώσσες πάνω στις τουριστικές μπλούζες το απόφθεγμα;;..και άλλα γιατί, ων ουκ εστιν αριθμός....λείπει η δημιουργική εξοικείωση και ανθεί η τυπολατρία...εκεί κατάντησε και ο ανατρεπτικός συγγραφέας....δάσκαλος και ευαγγέλιο...

Για να μην ξεφεύγουμε όμως...το κυρίως θέμα της ανάρτησης δεν είναι η "άφοβη και ανέλπιδη ελευθερία" ή ο Κάρμα Νιρβαμή :-) ...αλλά πώς ένα σύνθημα, τσιτάτο, στιχάκι μπορεί να έχει ένα συγκεκριμένο νόημα, συμβολισμό μέσα στα συγκείμενα-συμφραζόμενα και αν δώσεις επιπλέον παραδείγματα..ενώ αντίθετα αν το αφήσεις μόνο του και αόριστο....θα χαθεί η μπάλα στο διάλογο και τί εννοεί ο καθείς....(Να δώσω ενδεικτικά δυό αναρτήσεις από τα blogs Σοφιστές και το Χαζούλη)...και το συν-κείμενο στην εν λόγω φράση  είναι ο τάφος, το επιτύμβιο..δλδ...μια γενική φράση, ένα aphorism κολλάει νοηματικά ευκολότερα σε κάτι αόριστο, όπως είναι η άγνωστος μετα θάνατον ζωή...:-)

....Μετα Φόβου Θεού, Πίστεως και Αγάπης προσέλθετε....
....Audiatur et altera pars...

 (Συνεχίζεται)

9 σχόλια:

  1. Στο περιθώριο- αφού άλλωστε ανακοινώνεις συνέχεια στην ανάρτηση: δεν είναι βέβαιη η λογοκλοπή από τον Καζαντζάκη· καθένας που στοχάζεται σχετικά με την ελευθερία, στο ίδιο συμπέρασμα δεν καταλήγει αργά ή γρήγορα; Αλλά εκείνος το συνόψισε καλά, είναι και το πρώτο ενικό που εντείνει την αίσθηση τής ατομικής απόφασης· και βέβαια, το διέδωσε όσο κανείς, έστω μεταθανατίως.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. μπορεί..το "λογοκλοπή"
    μπαίνει και διαφημιστικά
    για να τραβήξει την
    προσοχή...:-)

    Για να δούμε πώς το ερμηνεύει
    ο ίδιος


    Παραθέτω εδώ το γράμμα που βρίσκεται δημοσιευμένο στη βιογραφία: Ελένης Καζαντζάκη, "Νίκος Καζαντζάκης, Ο ασυμβίβαστος", Αθήνα 1983, σελ. 549:

    «Παρίσι, 12. 12. 1947

    ...τον Prince de Broglie είδα προχτές κι είναι κι αυτός όλο ανησυχία (μα κι ελπίδα στη μοίρα του ανθρώπου) κι ελπίζει πως την ατομική μπόμπα δε θα τη χρησιμοποιήσει η ανθρωπότητα για ν' αυτοχτονήσει. Είπε μια φράση, που μου έκανε εντύπωση, γιατί τόσα χρόνια τώρα τη λέω και τη γράφω κι όλοι την παρεξηγούν: "Ni peur ni espoir". Je pense que ce Ροurrait etre une belle devise pour υn homme de science aujourd' hui. Et pour tout homme qui se veut a la fois utile et lucide. "Δε φοβούμαι τίποτα, δεν ελπίζω τίποτα, είμαι λεύτερος", είναι η φράση, που έχω παραγγείλει να χαράξουν απάνω από τον τάφο μου. Να νικήσω την illusion και την ελπίδα, χωρίς να με κυριέψει ο τρόμος, τούτο στάθηκε, τα τελευταία είκοσι χρόνια, όλη η προσπάθεια της ζωής μου. Να κοιτάζω κατάματα την άβυσσο, χωρίς να βάνω τα κλάματα, χωρίς να παρακαλώ ή να φοβερίζω, μα ήσυχα, γαλήνια, διατηρώντας την αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Να βλέπω την άβυσσο και να δουλεύω σαν να ήμουν αθάνατος. Πολύ χάρηκα, γνωρίζοντας το μεγάλο σοφό de Broglie, γιατί στερέωσε μέσα μου πολλούς στοχασμούς».


    Αμβούργο, Αύγουστος 1998.

    Του Θοδωρή Βλαχοδημήτρη

    Νέα Εποχή, Τεύχος 3 (250) 1998, σσ. 55-56
    http://politikokafeneio-com.anatolikos.net/logotexnia/nikos24.htm

    Υ.Γ.
    Αυτός ο Prince de Broglie πρέπει να 'ναι ο νομπελίστας φυσικός Λουί ντε Μπρολί από τον οίκο των Μπρολί.

    Le physicien Louis de Broglie propose cette devise au savant : « Ni peur ni espoir. » Quant à moi : « Pas de peur, et l'espoir »
    >Google Book

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. καθένας που στοχάζεται σχετικά με την ελευθερία, στο ίδιο συμπέρασμα δεν καταλήγει αργά ή γρήγορα;

    Αυτά τα γενικά προσπαθώ να αποφύγω,
    ας αφήσουμε εκατό λουλούδια ελευθερίας να ανθίσουν...:-)
    ..άμα μπούμε στα υποκειμενικά,
    ο καθένας βρίσκει το δικό του
    δρόμο..

    Δε θα διαγράψουμε και τις λέξεις
    "φόβος" και "ελπίδα" από το λεξιλόγιο μας.


    Αλλά εκείνος το συνόψισε καλά, είναι και το πρώτο ενικό που εντείνει την αίσθηση τής ατομικής απόφασης·

    Σωστή παρατήρηση.. α' και
    β' ενικό ...-> δραματική
    ένταση..

    Ο Δημώναξ ως κυνικός/στωικός
    ως λεν (αυτοί έχουν και μια
    αλλεργία στην επική ποίηση
    και τη ρητορεία) το διατύπωσε
    μέσω Λουκιανού ως παρατηρητής
    που νομίζει.. :-)

    (((( «ερωτήσαντος δε τινός, τις αυτώ όρος ευδαιμονίας είναι δοκεί, μόνον ευδαίμονα, έφη, τον ελεύθερον, εκείνου δε φήσαντος πολλούς ελευθέρους είναι, "αλλ' εκείνον" [είπε] "νομίζω τον μήτε ελπίζοντα τι μήτε δεδιότα"». ))))


    και βέβαια, το διέδωσε όσο κανείς, έστω μεταθανατίως.


    Και μεις Oύτε το μεταφράζουμε
    στην μπλούζα να καταλάβει ο τουρίστας :-(

    Ούτε μια ομότιτλη διεθνή ταινία κάνουμε άφοβη και ανέλπιδη :-(

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Τώρα που είδα έτσι όπως έχει διατυπωθεί
    από το Λουκιανό-Δημώνακτα

    Άφοβος + Ανέλπιδος
    = Ελεύθερος = Ευτυχισμένος! :-)
    (Ευδαίμων - in Eudaimonia)
    human flourishing
    .................................
    Όσο ζούμε μιαν ευτυχία, δύσκολα τη νιώθουμε. μονάχα όταν περάσει και κοιτάξουμε πίσω μας, καταλαβαίνουμε ξαφνικά - και κάποτε με κατάπληξη - πόσο σταθήκαμε ευτυχισμένοι.
    Ο Κουμφούκιος λέει: "Πολλοί ζητούν την ευτυχία υψηλότερα από τον άνθρωπο. άλλοι χαμηλότερα. μα η ευτυχία είναι στο μπόι του ανθρώπου". Σωστά. Υπάρχουν τόσες ευτυχίες λοιπόν όσα κι ανθρώπινα μπόγια.

    Νίκος Καζαντζάκης: " Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά",

    http://sponta-aposponta.blogspot.com/2011/01/blog-post_10.html

    Θα πρόσθετα..υπάρχουν..

    (( Τόσοι Δρόμοι
    Προς την Ελευθερία,
    Όσα Και Ανθρώπινα Εγώ ))

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. "... ένιωσα πάλι πόσο η ευτυχία απάνω στη γης είναι κομμένη στο μπόι του ανθρώπου· δεν είναι σπάνιο πουλί να το κυνηγούμε πότε στον ουρανό, πότε στο μυαλό μας· η ευτυχία είναι ένα κατοικίδιο πουλί στην αυλή μας."

    Αναφορά στον Γκρέκο

    "Τι θα πει ευτυχία;
    Να ζεις όλες τις δυστυχίες.
    Τί θα πεί φως;
    Να κοιτάς με αθόλωτο μάτι όλα τα σκοτάδια."


    Ασκητική

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Έκανες σωστή παρατήρηση.
    Εννοιολογικά μπλέκουμε γι'αυτό και καταπληκτικές ιδεολογίες ανά τους αιώνες κατέληξαν σε δογματισμούς.

    Η ελπίδα οδηγεί στην ονειροπόληση και η ονειροπόληση στην αδράνεια.
    Αν αντίθετα ακολουθούμε στόχους χωρίς να φοβόμαστε και έχοντας πίστη τότε στο τέλος θα γίνει ''το αδύνατο'' όπως αναφέρει και στον Καπετάν Μιχάλη.
    Αυτό έχω καταλάβει εγώ γι' αυτό προσπάθησα να κάνω έναν διαχωρισμό μεταξύ πίστης και ελπίδας στο κείμενο μου.

    Όσον αφορά το άγχος που ανάφερε ο Σοφιστης. Ο Καζαντζάκης όντας υπαρξιστής εννοείτε ότι το αποδέχεται.
    Ο φόβος δεν αποκηρύσσεται άλλα παλεύεται διαρκώς ανεβαίνοντας στο βουνό της ζωής.

    Στο τέλος του κείμενου μου που μιλώ για ''Ολοκληρωτική αποστροφή στην ελπίδα και τον φόβο'' λέω τη δική μου ερμηνεία, όχι του Καζαντζάκη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Καλώς όρισες και εγώ αγνωστικιστής
    δηλώνω :-)

    Και ναι καλό είναι να δίνουμε
    και τη δική μας ερμηνεία,
    να το παλεύουμε συνδυαστικά

    Νομίζω μας καλύπτει και τους
    δύο το σχόλιο από τον Giannis Afouras
    στο blog σου
    "ελπίζω VS θέλω"

    @Dodo

    "... έβγαλα το σακάκι μου, το στέγνωνα, ένιωθα την ευτυχία, ν' ανεβαίνει σαν ζεστασιά από τα πόδια μου στ' αντικνήμια, στα μεριά, στο στήθος..πεινούσα και ανάπνεα με λαχτάρα τη μυρωδιά από τους αχνούς που ανηφόριζαν από τη μαγεριά, θα 'ταν φασόλες, μοσκοβολούσαν....ένιωσα πάλι πόσο η ευτυχία απάνω στη γης είναι κομμένη στο μπόι του ανθρώπου..κτλ

    (Αναφορά στον Γκρέκο ΙΗ',Ιταλία, σ.182)

    Το κατοικίδιο πουλί ήταν μια λιγομίλητη
    γριά που μαγείρευε για τον ταξιδιώτη σε ένα χωριό Kαλαβρέζικο, μια μέρα βροχερή..και στο τέλος αρνήθηκε να πληρωθεί..

    και μου θύμισε τη απλή θεά, την "Εστία" σου. :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Ω, πολλά!

    "(( Τόσοι Δρόμοι
    Προς την Ελευθερία,
    Όσα Και Ανθρώπινα Εγώ ))"
    : Έτσι είναι, ως προς τους δρόμους. Αν όμως το αρχικό σύνθημα αναφέρεται, όπως μοιάζει, στην απόλυτη ελευθερία τότε μάλλον έχει δίκιο· δεν κατακτάται αυτή, αν δεν μείνουν πίσω "φορτία", όπως ο φόβος και η ελπίδα- που όμως, στην διάρκεια τής πορείας αποτελούν κίνητρα δημιουργικότητας (και δεν εννοώ την καλλιτεχνική δημιουργία).
    Πουθενά όμως δεν είναι γραμμένο ότι χρειάζεται καθένας να επιδιώκει γιά λογαριασμό του την απόλυτη ελευθερία: έχει καθένας μας τόση ελευθερία, όση αντέχει - αυτό μάλλον θα το έχω ξαναγράψει, μού προκύπτει να το χρησιμοποιώ συχνά :-).

    Προτιμώ φυσικά την διατύπωση τού Δημώνακτα ή μάλλον τού Λουκιανού. Άλλωστε, δεν έχω ακόμη καταφέρει να συμφιλιωθώ εντελώς με την μεγαλοστομία τού Διάσημου Πατριώτη σου, παρά τα πολλά καλά του ;-)

    "Ούτε μια ομότιτλη διεθνή ταινία κάνουμε άφοβη και ανέλπιδη": Δεν γράφεις ένα σενάριο, να βρίσκεται;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Σενάρια είναι οι πηγές και τα κείμενα :-)


    Ο Νίκος Καζαντζάκης συζητά με την Γιολάντα Τερέντσιο σε ένα απόσπασμα
    περί ευτυχίας το 1957, τον τελευταίο
    χρόνο της ζωής και της αρρώστιας του.

    Γ.Τ.: Πέστε μου τώρα και για σας, είσαστε ευχαριστημένος;

    Ν.Κ.: Είμαι ευτυχισμένος -αν κι είναι ντροπή να αισθάνεται κανείς ευτυχισμένος μια ώρα τέτοια. Αν δεν ήταν μπροστά η Ελένη, θα σας έλεγα πως αυτή η γυναίκα είναι η αιτία της ευτυχίας μου… πραγματικά, δεν είχα ποτέ μου τολμήσει να φαντασθώ τέτοια κατανόηση από άνθρωπο. Αλλ’ αν εξακολουθήσω, θα θυμώσει… Είμαι ευτυχισμένος γιατί μπορώ να δουλεύω, γιατί δεν έχω καμία φιλοδοξία, κανένα μίσος, γιατί έχω την καρδιά μου καθαρή. Οταν δουλεύει κανείς πνευματικά δεν αρρωσταίνει, δεν γερνάει – αυτό είναι το μυστικό: να μην παρατήσει κανείς τη δουλειά του, γιατί τότε αλίμονο. Πέντε λεπτά μετά τον θάνατό σου, το μυαλό σου να δουλεύει ακόμα. Του Γκαίτε, είμαι σίγουρος, ότι δούλευε και μετά τον θάνατό του, γι’ αυτό όταν ο Εκερμαν ξεσκέπασε το σώμα του, ήταν σαν του εφήβου, είχε πειθαρχήσει στα βάσανά του.

    Γ.Τ.: Αν μπορούσατε να ξαναγεννηθείτε, θα το θέλατε;

    Ν.Κ.: Δεν θα ήθελα να πεθάνω ποτέ· μ’ ενδιαφέρει η ζωή, ο άνθρωπος -όχι οι άνθρωποι όλοι μαζί.

    Γ.Τ.: Πιστεύετε στην ποιοτική εξέλιξη της ανθρωπότητας;

    Ν.Κ.: Ενας Αρμένης ποιητής είπε κάποτε: «Ο πιθηκάνθρωπος ξεκίνησε να γίνει άνθρωπος, αλλά δεν έφτασε ακόμα…».

    Γ.Τ.: Υπάρχει ελπίδα για τους ανθρώπους να ζήσουν κάποτε ευτυχισμένοι;

    Ν.Κ.: Με στοίχημα, σε χίλια χρόνια!… Ενας χωρικός πήρε έναν κόρακα, για να εξακριβώσει αν αλήθεια ζη εκατό χρόνια, μα ο χωρικός πέθανε πρώτος! Ετσι κι εγώ, και χίλια χρόνια αν ζήσω, δεν θα προφτάσω να δω τους ανθρώπους ευτυχισμένους.

    Γ.Τ.: Ποια είναι τα μεγαλύτερα εμπόδια στην ευτυχία τους;

    Ν.Κ.: Αυτό είναι πολύ δύσκολο ν’ απαντήσει κανείς, αυτό είναι η μεγάλη μου αγωνία… Το μεγαλύτερο εμπόδιο στον άνθρωπο είναι, φαντάζομαι, η έλλειψη πίστης σ’ ένα ιδανικό ανώτερο από το Εγώ του. Αν δεν πιστεύει κανείς σ’ ένα πράγμα ανώτερο από τον εαυτό του, δεν μπορεί να είναι ευτυχισμένος.


    (περισσότερα στο
    olathessaloniki.com/ ή patris.gr)

    ΑπάντησηΔιαγραφή