«Μνήμη και προοπτικές»

«Διαδήλωνε ένας μαθητής στην Ιστορία του Αίμου,

πες μου, γριά, τα λάθη μου και τις προοπτικές μου!»

«Θα μας κουρδίσει η ένδοξη μνήμη της Ελβετίας,

ή αποθήκη μένουμε απαίγμονης φοβίας;»

-«Δεν είναι παίξε, γέλασε του λέει η γριά,

να ψήνεις μνήμη κι άλλο από 'σο μπορείς να φας!»

«Άλλαξέ μου το όνομα και κάνε με πιο νέα,

αν θέλεις των μελλοντικών λαθών σου να 'χεις θέα!»

«Η ιστορία γράφεται ακόμα και με αν,
εν τέχνη και αληθεία...εξιστορώ το πάν!»

....υπενθύμισε ότι «τα Βαλκάνια παράγουν περισσότερη Ιστορία από όση μπορούν να καταναλώσουν» – εκτίμηση αποδιδόμενη στον Τσώρτσιλ. Αν έτσι συνοψίζεται η δυτική διάγνωση για τα Βαλκάνια, η αντιμετώπιση αντιστοιχεί στη μέθοδο του «δασκάλου» Κονδυλάκη για την επίλυση μαθηματικών προβλημάτων: «το κάτω-κάτω καταργούμεν την υφαίρεσιν» – εν προκειμένω την Ιστορία. Η απλουστευτική αυτή θεραπεία έχει επανειλημμένως προταθεί, καθώς πλείστοι όσοι εμπειρογνώμονες και πολιτικοί έχουν καλέσει τους Βαλκανίους «to travel light», να απαλλαγούν από το βάρος της Ιστορίας. Ομως, οι Βαλκάνιοι εμμένουν στις αποσκευές τους.

http://www.kathimerini.gr/966381/opinion/epikairothta/politikh/h-tyrannia-ths-valkanikhs-istorias

«Άσε τα θαύματα, τη μάσκα πέταξε, εδώ είναι Βαλκάνια, δεν είναι παίξε γέλασε»
http://www.stixoi.info/stixoi.php?info=Lyrics&act=details&song_id=13447

Λέει ο Χέγκελ πως «αυτό που διδάσκουν η εμπειρία και η ιστορία είναι το εξής, λαοί και οι κυβερνήσεις δεν έμαθαν ποτέ τίποτα από την ιστορία, ούτε και έδρασαν στη βάση αρχών που αντλήθηκαν από αυτήν». http://salonikara.blogspot.com/2014/01/blog-post_887.html

Και ο Γκράμσι, «η αυταπάτη είναι το πιο επίμονο ζιζάνιο στη συλλογική συνείδηση. Η Ιστορία διδάσκει, αλλά δεν έχει μαθητές»

...μπορεί να μη διδάσκεται...ή το 'χεις, ή δεν το 'χεις...ή μήπως χρήζει επικοινωνιακής ανακαίνισης;  Όπως η (ρητορική) έκθεση (ιδεών) έγινε στο δημοτικό του '80 "Σκέφτομαι και γράφω'' και στο Λύκειο "Έκφραση-Έκθεση". Κι ας ήταν τότε ο καιρός κακός, στενάχωρη η δασκάλα, όταν όμως έβλεπα μπρος μου τη φράση "Σκέφτομαι και γράφω" μου φτιαχνε αμέσως η διάθεση!

Έτσι και η Ιστορία μπορεί να φρεσκαριστεί σε "Ανθρώπινη μνήμη, λάθη και προοπτικές", ή "Θυμάμαι και πλάθω" και θα χαρεί μεγάλη αποδοχή η νεαρά και πολυώνυμη κυρία Ιστορία. Με τη βοήθεια της συλλογικής ψυχολογίας και του μελλοντικού σχεδιασμού, δεν θα μείνει λαθάκι για λαθάκι στο διάβα της. Δεν θα εξιστορεί, απλώς, κλέη και καημούς, μα και του μέλλοντος τις πόρτες θα ανοίγει.

Παρομοίως και στη μουσική, θα ντραπεί τυχόν ερώτηση του μαθητή ο δάσκαλος...«γιατί κύριε, ενώ το μάθημα γράφει "Τραγουδώ και ακούω", εσείς μας λέτε να διαβάσουμε μόνο την ιστορία της μουσικής από τη σελίδα τάδε μέχρί τούδε;; και ούτε τραγουδάμε, ούτε ακούμε;;-

Και στη βασίλισσα των επιστημών, τα μαθηματικά που το όνομά της βοά πως δεν μαθαίνεις μάθηση και μάθημα χωρίς αυτά, "Μετρώ και συγκρίνω", "Θεωρώ και φαντάζομαι" (και η μουσική έχει "βασιλικό" τίτλο, η μουσική τέχνη...της μούσας των μουσών...δεν είναι σαν τα ταπεινά "εικαστικά"...που ούτε καν μούσα δεν βρέθηκε για κείνα...

Τα Αρχαία Ελληνικά  → "Στη γλώσσα του παππού και της γιαγιάς"...π.χ. του Ομήρου,  της Σαπφώς...
Τα Θρησκευτικά → "Προσεύχομαι και συγχωρώ"
Η Πολιτική Οικονομία → "Εξοικονομώ για τον λαό"

Τα παραπάνω είναι τα προβληματικά στην σχολική επικοινωνία τους μαθήματα. Κάποια και στον τίτλο τους προβληματικά. Ενώ, η φυσική μελετά τη φύση, η βιολογία τη ζωή, η χημεία κάνει "αλχημείες", στη ζωγραφική, η ζώσα γραφή που αναπαριστά, ζωντανεύει σκέψεις και συναισθήματα, η γεωπονία, τον κόπο για τη γη. 

Όσο πιο αφηρημένο είναι κάτι, τόσες περισσότερες πιθανότητες έχει να αποκτήσει αντιπάθειες από την παιδική κοινότητα των μαθητών. Τα αφηρημένα θέλουν ένα ιδιαίτερο τρόπο προσέγγισης. Είναι επιστήμες πιο θεωρητικές/καθιστικές/ανισόρροπες και πιο πρακτικές/χειρωνακτικές/ισορροπημένες για το μυαλό, επειδή συμμετέχει το σώμα με τις πέντε του αισθήσεις. 
Πρέπει να φτιαχτεί κάποια στιγμή ο διεπιστημονικός τροχός των επιστημών που θα δείχνει κοινά σημεία και διαφορές. Εν τω μέσω του κύκλου, η μουσική που κάνει δημόσιες σχέσεις με όλες.


Και αφήνω πίσω την δημοσιοσχετίστικη παρένθεση και πάμε εσωτερικά στο κολάζ το τρίπτυχο.


Η "Ιστορία" του Ν.Γύζη (1842-1901) φιλοτεχνήθηκε ως αφίσα για την 6η Διεθνή Έκθεση Τέχνης στο Μόναχο, το 1892, καλοκαιριάτικο, από την 1η Ιουνίου μέχρι τέλη Οκτωβρίου στο εκθεσιακό κέντρο Glasspalast ("γυάλινο κτίριο", 1869-1931†τότε κάηκε) εδώ το πόστερ , ως επιτοίχιο ρολόι https://www.walmart.com/ip/VI-Internationale-Kunstausstellung-Munchen-1892-Vintage-Poster-artist-Gysis-Germany-c-1892-Acrylic-Wall-Clock/990073240 Δεν είναι και δική μας η αφίσα;;; είναι δυνατόν να πουλιέται στα ξένα σουπερμάρκετ, μπλουζάκι, ρολόι, μαξιλάρι, και σαν Έλληνας να μην εξεγείρεσαι;; εμείς τι κάνουμε;;  δεν είναι ανάγκη να μπλουζαριστεί με τη γερμανική χορηγία...υπό του Λουδοβίκου και διαδόχου Λεοπόλδου...θα ψάξουμε, μας έχει αφήσει καλά ρητά ο Νικόλαος, όπως «πόσον πτωχός είναι ο ζωγράφος απέναντι του ποιητού! Αν ξαναγεννηθώ θα γίνω ποιητής και μουσικός»....ενδιαφέρον, και δείχνει πως δεν αναπαύτηκε στις δάφνες, σημαίνει "τα έργα μου έχουν να πουν και άλλα, ψάχνε!" ψάχνω, λοιπόν.


1η ΑΝΑΓΝΩΣΗ: ο μοναχικός μαθητής υποβαστάζει το χέρι της ιέρειας Ιστορίας, ενώ ταυτόχρονα σηκώνοντας το πετραχήλι του μεταλαμβάνει των αχράντων μυστηρίων της τέχνης της ιστορικής συγγραφής.

2η ΑΝΑΓΝΩΣΗ: το Νικολιό μυείται στη Σχολή του Μονάχου, (1850-1914),  ενθυμούμενο την ιστορία της ζωής του.

3η ΑΝΑΓΝΩΣΗ: η Ιστορία της Τέχνης μυεί τον επισκέπτη της Έκθεσης.

To πρώτο που ξεχωρίζει είναι ο μαθητής, ντυμένος το καλογερικό κιτρινόμαυρο ράσο του Münchner Kindl (παιδί του Μονάχου, μοναχιανό κοπέλι, το μοναχιανάκι από τα Μοναχιανά τση Μπαβαρίας...μα είναι δυνατόν να μην έχουμε μονολεκτικό τύπο για τον κάτοικο του Μονάχου;;) Η ίδια η πόλη χτίστηκε δίπλα σε καθολικό μοναστήρι και έτσι έγινε το καλογεράκι σύμβολό της. (eng. monk/ ger.Mönch, εκ του "μοναχός'') 

(πληροφορία αλιευμένη από πολωνική σελίδα, που χαριτολογεί ρωτώντας τι γύρευε ένας  Έλληνας στο Μόναχο;;...επειδή δεν έβρισκε Φειδία, η τέχνη στην Ελλάδα είχε παρακμάσει, έφυγε για τον Βορρά, εκεί που ήταν τότε της μόδας όλοι να προσποιούνται ότι είναι Έλληνες. Μα ο Γύζης, λέει, δεν χρειαζόταν να προσποιηθεί, γιατί ήταν Έλληνας. Κυριαρχούσε ο ακαδημαϊσμός, μίγμα νεοκλασικό/ρομαντικό, ρεύμα που γεννήθηκε μέσα στις ακαδημίες καλών τεχνών και είχε κυρίως αναφορά τον αρχαίο, κλασικό κόσμο. Οπότε, λέει, σκέφτηκε, όσο περισσότερο θα σπούδαζε το ακαδημαϊκό στιλ, τόσο περισσότερο Έλληνας ζωγράφος θα γινόταν. Στο μοναχιανό κοπέλι βλέπει όλους εμάς που δεν γράφουμε αλλά παράγουμε έμμεσα ιστορία, κρατώντας της το χέρι της "ελληνοπρόσωπης" Ιστορίας...πρόσεξε ότι έχει ελληνική κατατομή. Θα βρω ελληνοπολωνό να μου πει τι σόι φρούτο είναι αυτός ο υπογράφων Franek fałszerz,  Φράνεκ ο παραχαράκτης.) https://www.malygosc.pl/doc/962437.Alegoria-historii-1892

Με αυτό το μοναχοκόπελο, λοιπόν, μπορεί να θεωρηθεί η Ιστορία του, δείγμα ελληνογερμανικής τέχνης. Ο ίδιος ο Γύζης είχε χαρακτηριστεί γερμανικότερος των Γερμανών, με αποκορύφωμα τον Θρίαμβο της Βαυαρίας. (Και απολογούμενος λέει: «Θα έκαμνα με πολύ ευχαρίστησιν την αποθέωσιν της Ελλάδος, αλλά μόνος μου δεν ημπορώ να την αποθεώσω, αφού οι περισσότεροι την ξεθεώνουν». Νά και θέμα φρέσκο για ζωγράφο ή γελοιογράφο...«Η Ξεθέωση της Ελλάδας».) Εκεί, λοιπόν, στη Μπαβαρία είχε πάει 23 χρονών το 1865. Αλλά ήδη από τα οκτώ του, ως ακροατής, και από τα δώδεκα ως σπουδαστής στο λεγόμενο τότε Σχολείο των Τεχνών των Αθηνών, είχε παιδικές αναμνήσεις από ατελιέ, γιαυτό υποθέτω βάσιμα ότι στο καλογεράκι θα έβλεπε το μικιό Νικολιό. Και μια Αθήνα τότε υπό το φως της Βαυαρίας, πριν πάει εκεί την είχε γνωρίσει.

Για το άρτιμπους που το γράφει με πινέλο και όχι φτερό, όλη η φράση θα μπορούσε να ήταν → imago historiae, artibus donum / εἰκὼν ἱστορίας, τέχναις δῶρον, δλδ, έφτιαξα την αφίσα της ιστορίας για μια καλλιτεχνική έκθεση, γιαυτό και η καρδούλινη παλέτα ζωγραφικής, είναι δωράκι. (Νάτο, νάτο! αυτό για αρχή αυτό θα μπλουζάρω!) Έτσι θα σκάσω μύτη, ως Έλλην ίστωρ των εγχωρίων στο Oktoberfest! εδώ σ' έχω, θα πω, στη γερμανίδα που θα παριστάνει το μοναχοκόπελο.

Αλλα ας τη δούμε ξέχωρα από αυτό, μιας και ξέχωρα πλέον παρουσιάζεται. Ρωτώντας στον δρόμο αν ανήκει στις τέχνες η ιστορία, θα γελάσουν. Και όμως η ιστορία είχε τη μούσα της, την Κλειώ από το ρήμα κλείω/κλέω=αφηγούμαι, δοξάζω...τα κλέη των ηρώων. Ο Όμηρος και η μυθολογία ήταν η αρχαία σχολική ιστορία, μέχρι που εμφανίστηκαν οι Ίωνες λογογράφοι τον 6ο αιώνα, και σταδιακά άρχισε να αντικαθιστά ο λογός τον μύθο στο επίπεδο της ιστοριογραφίας, αλλά μέχρι τις μέρες μας συνυπάρχουν αυτά τα δύο στη σχολική ιστορία πολλών κρατών. Οι λογογράφοι ονομάζουν τα έργα τους Χρονικά, Κατάλογοι, Γενεαλογίες, Περίοδοι, Περιηγήσεις ...και Ιστορίες που στα αρχαία σημαίνει αρχικά έρευνες και όχι αφηγήματα, αργότερα πήρε αυτή την έννοια η ιστορία. (Ο Αριστοτέλης έχει βιβλίο Τῶν περὶ τὰ ζῷα ἱστοριῶν, και εννοεί "έρευνες περί ζωολογίας") όχι, δεν είναι κριτική για τους μύθους του Αισώπου.

Από τη μια, λοιπόν, έχουμε την Κλειώ, το κλέος, τον θρύλο, τη δόξα, τους ήρωες, το ηθικό δίδαγμα, από την άλλη την Ιστορία, την έρευνα, τη σύγκριση, το ερώτημα, την αλήθεια. Βάσει ονόματος η Κλειώ έπρεπε να 'ναι η μούσα της επικής ποίησης, αλλά παραμένει της Ιστορίας, που σημαίνει ότι δεν θέλουμε την αλήθεια γυμνή και ξεροσφύρι, αλλά να ακούμε έντεχνη την ιστορία της.

Τέχνη, λοιπόν, της συγγραφής, αφήγησης, ηθικής διδαχής, και τέχνη της σφυρηλάτησης συλλογικής ταυτότητας, ή και παράλληλων συλλογικών ταυτοτήτων, που ενδεχομένως να συγκρούονται, και είναι ο λόγος που κατά καιρούς εκτυλίσσονται σχολικές ιστοριομαχίες.

Από σχολικού ιστορικού ιστολόγιο: το πάθος που κυριάρχησε απ’ όλες τις αντιμαχόμενες πλευρές με οδήγησε στην αποστασιοποίηση. Με απογοήτευσε η αδυναμία μου να πείσω ακόμη και μορφωμένους συνομιλητές ότι η ιστορία είναι επιστήμη, όπως άλλωστε και η διδακτική της. Στα αφελή ερωτήματά μου γιατί δεν ξεσηκώνει ανάλογα μαζική συγκρουσιακή θύελλα ένα πόρισμα των μαθηματικών ή της φυσικής και γιατί δεν διατυπώνει με τόσο δογματική βεβαιότητα άποψη ο κάθε μη ειδικός σ’ αυτούς τομείς, έπαιρνα την «αποστομωτική» απάντηση «Μα, αυτές είναι θετικές επιστήμες!». Στάθηκε αδύνατο να πείσω ότι και η ιστορία είναι επιστήμη, αφού και αυτή στηρίζει τα πορίσματά της σε τεκμήρια και αποδείξεις. 
https://pomfolyges.blogspot.com/2015/11/blog-post.html

...ο Πλούταρχος το λέει ξεκάθαρα ότι δεν ήταν ιστορικός αλλά βιογράφος και ότι στόχος του, προβάλλοντας τα ήθη και τις πράξεις των μεγάλων ανδρών, ήταν να βοηθήσει τους αναγνώστες να παραδειγματιστούν από τις αρετές και να αποφύγουν τα λάθη τους. http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/grammatologia/page_081.html

Ο Θ.Βερέμης σημειώνει ότι η Ιστορία που διδάσκονται τα παιδιά στο σχολείο πρέπει ασφαλώς να αλλάξει, αλλά με τη συνδρομή ενός «ευφυούς εκλαϊκευτή». Έτσι, συμπληρώνει, θα αποφεύγαμε πολλές κατοπινές απογοητεύσεις.
Ίσως με λίγη απομάγευση της Ιστορίας γλιτώσουμε πολλά. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να απαρνηθούμε τα κατά Ίψεν «ζωτικά ψεύδη». Ποιος άνθρωπος θέλει να ακούει όλη την αλήθεια; http://syrou.blogspot.com/2017/03/blog-post.html


Σε αντίθεση με την ασπρόμαυρη Ιστορία του Γύζη με το διαβήτη, τα σύμβολά της μούσας Κλειώς δεν είναι ουδέτερα, όπως οι δάφνες, το κόκκινο φόρεμα, και η σάλπιγγα. Γιαυτό και δεν την ονομάζει Κλειώ.

Το σημαντικότερο στοιχείο του έργου είναι αυτή η ουδετερότητα της Ιστορίας που επιτυγχάνεται με την ανδρόγυνη όψη γυναίκας και παιδιού, (μια την κάνω γυναίκα, μια την κάνω άντρα) και τα ουδέτερα χρώματα άσπρο/μαύρο γύρω από ζωηρό φόντο. Ενώ γύρω της ανάψαν τα αίματα η ιστορία παραμένει ψύχραιμη, εστιάζει αμφίπλευρα, και με τον διαβήτη κρατά ίσες αποστάσεις, κυκλώνοντας και τυχόν κύκλους της, να ελέγξει, κατά πόσο η ιστορία επαναλαμβάνεται, και κατά πόσο οδεύει γραμμικά προς άγνωστες κατευθύνσεις μες στο σκοτάδι κρατώντας της γνώσης τον πυρσό.

Που οφείλεται αυτή η ουδετερότητα;; 
μάλλον, στον θετικισμό, γερμανικό ιστορισμό της εποχής. Γράφει ο Εμμανούηλ Θεοδωράκης στα Χανιώτικα Νέα για τον ιστορισμό «την ιστορία πρέπει να την ενδιαφέρει η ανεύρεση της αλήθειας και μόνο αυτής, “το τι πραγματικά έγινε”, αποδίδοντας σχολαστικιστική σημασία στον εντοπισμό αρχειακού υλικού και στην κριτική των πηγών.
Ο Γερμανικός ιστορισμός καλλιεργεί την αντίληψη ότι ο ιστορικός οφείλει να περιγράφει τα γεγονότα και όχι να τα ερμηνεύει. Χαρακτηριστικά αναφέρει “η ερμηνεία ενέχει κίνδυνο παρερμηνείας”.....

Η συμβολή, πάντως, του θετικισμού είναι μεγάλη στην ιστορική έρευνα. Ανήγαγε την ιστορία σε πραγματική επιστήμη, αποδίδοντας της εγκυρότητα, απαλλάσσοντάς την από μυθοπλασίες, από ρηχό διδακτισμό, απομακρύνοντας την από το σκοταδισμό και τη δουλεία της αυλικής ιστόρησης». http://www.haniotika-nea.gr/to-istoriko-gegonos-ke-i-erminia-tou/

Και ο Χέγκελ: ...εμείς οι Γερμανοί δεν ικανοποιούμαστε με τέτοια. Οι Γάλλοι, από την άλλη, δείχνουν μεγάλη ευφυία στο να ξαναζωντανεύουν τις περασμένες εποχές, και στο να κάνουν το παρελθόν να αποκτά συνάφεια με την παρούσα κατάσταση πραγμάτων. 
....
Η κάθε περίοδος είναι αναμεμιγμένη με τόσο ιδιαίτερες περιστάσεις, επιδεικνύει μια κατάσταση πραγμάτων τόσο αυστηρά ιδιοσυγκρασιακή, ώστε η συμπεριφορά της να πρέπει να ρυθμίζεται από κριτήρια που συνδέονται με την ίδια, και μόνο με την ίδια.  Μέσα στην πίεση των μεγάλων γεγονότων, μια γενική αρχή δεν δίνει καμία βοήθεια. Είναι άχρηστο να επιστρέψεις νοερά σε παρόμοιες περιστάσεις στο παρελθόν. Οι χλωμές σκιές την μνήμης αγωνίζονται μάταια με τη ζωή και την ελευθερία του Παρόντος.
http://salonikara.blogspot.com/2014/01/blog-post_887.html


Σε αντίθεση, τώρα, με την εσωτερική εικόνα της Ιστορίας του Γύζη, τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1896, στη βιβλιοθήκη του Κογκρέσου στην Ουάσιγκτον εμφανίστηκε σε μωσαϊκό μια πιο εξωστρεφή, χολιγουντιανή Ιστορία ανάμεσα στη Μυθολογία με την αινιγματική Σφίγγα, την Παράδοση με τον νεαρό περιπλανώμενο βάρδο, πίσω της ελαφρά συννεφιασμένα, ο Παρθενώνας, το Κολοσσαίο, μια Πυραμίδα, και με "χολυγουντιανά" και χρυσά γράμματα σε πλάκες ονόματα ιστορικών. Δημιουργός ο Frederick Dielman, αμερικάνος γερμανικής καταγωγής από το Ανόβερο.
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:History-Dielman-Highsmith.jpeg..."Το Τσίρκο της Ιστορίας, ή πως φαντάζεται τα περασμένα ένα δυναμικό νέο έθνος", ταιριαστό για τη στοιχειωμένη και σιωπηλή ατμόσφαιρα μιας δημόσιας βιβλιοθήκης. Ενώ του Γύζη είναι δώρο ψυχής για τους φίλους του/καλλιτέχνες.


Καλογεράκι στην Ιστορία του, καλόγερος και στο «Σχολείον Κρυπτόν», εκεί που μελετούσαν όσα μαθήματα, ή "προκηρύξεις" δεν ταίριαζαν να ακουστούν στα φανερά σχολεία, που εγκρίθηκαν από τη συμφωνία του Μωάμεθ του Πορθητού με τον Γεννάδιο μοναχό και Πατριάρχη των του Χριστού πενήτων, δλδ των πτωχών ορθοδόξων. Ένας βιογράφος του Γύζη διέδωσε πως υπήρχε τόπος στην Τήνο (σπηλιά;) που λεγόταν Κρυφό Σχολειό. Επειδή όμως η Τήνος πέρασε αυτόνομα χαλαρή τουρκοκρατία (1715-1821), οθωμανοί δεν έμεναν μόνιμα στο νησί, και αυστηρή ενετοκρατία (1204-1715), άρα, σε αυτήν την υποθετική εκδοχή, ο πίνακας φέρνει μνήμες από τη φανερή λατινική καταπίεση της θρησκείας, της παιδείας και ταυτότητας των ορθοδόξων· αν μάλιστα φορούσαν και βράκες αντι φουστανέλες οι μαθητές, θα έπιανε το σενάριο. Πάντως, στο μοναστήρι της Αγίας Τριάδας στην Τήνο εκθέτουν κρυφό σχολειό, και φαντάζομαι ότι λένε "δια τον φόβο του Λατίνου". 
Είναι όμως η άχρηστη πληροφορία της Ιστορίας...με τον Τούρκο είμαστε σε διένεξη, όχι με τον φίλο και σύμμαχο Ευρωπαίο. Μπορεί να χρησιμεύσει όμως σε ένα έλληνα καθολικό, όταν θα έρθει ο Πάπας,  να του ζητήσει να πει συγγνώμη συνολικά για τη φραγκοκρατία. Ξέρω άτομα που έγιναν φιλοπαπικά για αυτή τη συγγνώμη για την πρώτη Άλωση, είναι η διπλωματία της αυτοσυγχωρήσεως.

Και μπορεί ο περισσότερος κόσμος να συγχωρεί τον νου του όταν ξεχνά, ιδίως δυσάρεστες ή αδιάφορες μακρινές αναμνήσεις, αλλά ένας παθιασμένος ιστορικός, ένας συγγραφέας, ένας καλλιτέχνης θα πάθει κρίση πανικού, αν διαπιστώσει ότι χάνει τις αναμνήσεις του, καλές και κακές. Γιαυτό η μνήμη του καλλιτέχνη επιμένει, χωρίς μνήμη δεν υπάρχει φαντασία, που είναι μια ανακαινισμένη μνήμη. Ο μνημομανιακός θέλει να καμπυλώσει τον χρόνο, να λιώσει τα ρολόγια, να ξαναζεί ανακαινισμένες τις αναμνήσεις του. Από τη μανία μνήμης που αφήνει να τον διατρέχει, μπορεί να βλέπει μέχρι και όνειρα και παραισθήσεις, πχ την βλέπει να τραγουδά στην παραλία του μια Κυριακή  ♫ πέρασε η ώρα και με ζάλιζε, άχρηστα ρολόγια που ζωγράφιζε / πέρασε η ώρα και για τον Νταλί, κάτω απ' την ξαπλώστρα έλιωνε τυρί. Και καλά, λέει, δεν το εμπνεύστηκε από την καμπυλότητα του χωροχρόνου, αλλά από λιωμένο στον ήλιο τυρί.

Μνήμη,

 μείνε στον πόνο, 

ανακαινίσου,

λιώσε τον χρόνο, 

διαχρονίσου,

τη ζωηρή απάθεια  

λιμπίσου!

Δύο έργα του Γύζη δείχνουν ότι ήταν και αυτός εμμονικός με τη μνήμη, η «Αποστήθιση» και το «Γιάντες», ξεχασμένο στοιχηματικό παιχνίδι μνήμης, yad, μνήμη στα περσικά, lades στα τούρκικα, παιχνίδι με ευχοκόκαλο κότας (wishbone)

Σαν το αγρίμι πολεμώ όλα να τα θυμούμαι,

καλά, κακά και άσχημα, όλα θα αναβαφτούνε.

Να μην ξεχάσω προσπαθώ ποιος ήμουν και ποια λάθη

με κρύψανε ανεύθυνο στης ξεγνοιασιάς τα βάθη. 

Γλυκόζη θρέφω το μυαλό, να μην ξεχάσω Θε μου,

πως μακεδονιστήκανε εις την καρδιά του Αίμου.

Στο Κράτος αντιμίλησες, δεν θα ξεχάσει ο Αίμων

τη φευγαλέα σου ματιά στη μέση των ανέμων.

Losing volatile Evidence, χάνοντας τη φευγαλέα μαρτυρία, την προσωρινή μνήμη, είναι εργάκι από τη ρωσική Belkasoft για να πουλήσει το λογισμικό της, Belkasoft RAM Capturer, έτσι ώστε να μη χάνονται τα δεδομένα, αν τυχόν γίνει από το πουθενά επανεκκίνηση, ή ξάφνου μας κοπεί το ρεύμα. Catching the ghost: how to discover ephemeral evidence with Live RAM analysis  ...πώς αναβάφτηκε έτσι ο Νταλής...μπορεί να φτιαχτεί και ένα λογισμικό να μας ανακτά τα φευγαλέα όνειρα, όταν μας βγάζει από την πρίζα του ύπνου ο ξύπνιος μας;;

Ξέχωρα τούτων, θα το πρωτοδιάβαζα ως  Εμμονή Διαδικτυακών Αναμνήσεων (Persistence of Web Remembrances), επίμονες εικόνες και φράσεις που μας μπαίνουν στο μυαλό από το διαδίκτυο, εκεί όπου ο ιντερνετικός χρόνος κυλά σειρηνευτικά, κι ο Οδυσσέας αναβάλλει να γυρίσει στην Ιθάκη της πραγματικότητας...πώς πέρασαν τόσες ώρες, ούτε που το κατάλαβα...πόσο θα αλλάξει το ίντερνετ την καταγραφή και ανάγνωση της Ιστορίας; Χιουμοριστικοί αναχρονισμοί, όπως Τα SMS που αντάλλαξαν μεταξύ τους οι ήρωες του 1821, στέλνουν διπλό ερώτημα, και πως θα φωτιζόταν το σκοτεινό παρελθόν, αν υπήρχαν κάμερες, σήμα, κινητά, και αν θα επιτρέψουν  τα κράτη την ελεύθερη επικοινωνία, παράλληλα με ενδεχόμενη κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και εχεμύθειας. Ενδεχομένως, όπως χωρίζουμε την προϊστορία (παρελθόν χωρίς γραπτές πληροφορίες) από την ιστορία, κάποια στιγμή μετά από αιώνες πληθώρας ψηφιακού υλικού, να χωριστεί η ιστορία προ και μετά το ίντερνετ.

και χαλαρός ιντερνετικός επίλογος

δι' ενός σχολίου λιφικού, Γράφοντος τινός

Δυο εύθυμες υποσημειωσούλες: (α) Ο Νικόλαος μεγάλωσε επί της οδού Θεμιστοκλέους, όπου και μετέπειτα το ατελιέ του, καθώς εκεί ήτο το σπίτι του πατέρα του Ονούφριου. Θα μας άρεσε η ιδέα ενός μουσείου στο υποβαθμισμένο κέντρο της Αθήνας. (β) Η γειτονιά που αποκαλούμε Γκύζη δεν είναι τίποτα άλλο παρά η παραφθορά του επωνύμου του Νικολάου Γύζη όταν επέστρεψε από το Μόναχο όπου υπέγραφε ως Gyzis (inserted, εδώ σε ντοκυμαντέρ του Μάνου Στεφανίδη ο Μετζικώφ τον λέει Γκύζη https://archive.ert.gr/24790/). Με τη σειρά του το όνομα 'κατάγεται' από τον Andrea Ghisi, αυθέντη Τήνου, Άνδρου και Μυκόνου, οι οποίες -ως ενιαία επικράτεια- αποσπάστηκαν από το Δουκάτο της Νάξου (1207) και υπήχθησαν απευθείας στον Αυτοκράτορα της Λατινικής Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης. Γύζης, Λύτρας, Ιακωβίδης, Κάλκος, Χαλεπάς και τόσοι άλλοι είναι η ζωντανή απόδειξη ότι η Ελλάδα είχε -μέσα στα προβλήματά της- έναν ζωντανό αστικό πολιτισμό. 
https://www.lifo.gr/articles/san_simera/175280/nikolaos-gyzis-loipon-as-elpizomen-kai-as-zitoymen-na-eimetha-eythymoi

Ας ελπίσουμε και εμείς
στου θανάτου τη στιγμή, εύθυμοι να είμεθα,
όπως ο φιλοπαίγμων Νικόλαος.

Γενάρη μήνα ήφευγες και σε ρωτούσαν γιάντα,
και συ γελώντας ήθελες εύθυμο ανδριάντα!

Θε μου και κάνε να γελώ την ώρα του θανάτου,

και να μη σβήσει ο φόβος μου οσά 'ζησα εδώ κάτου!