(Το τραγούδι της γλυκόπικρης απουράνωσης
και αποσχηματισμού μοναχής ψυχής)
1
Υπό σκέψιν να απαρνηθεί τα εγκόσμια
υποψήφιος ερημίτης, της Ουράνιας Βασιλείας
εραστής, άλλαξε γνώμη κι είπε:
εραστής, άλλαξε γνώμη κι είπε:
Φίλε μακρινέ, ευχαριστώ που με καλείς
με την καμπάνα σου κάθε Κυριακή πρωί
να πάω στον ναό σου, εκεί όπου αλλόκοτα πουλιά
είναι ζωγραφιστά, τα πολυόφθαλμα Χερουβείμ
και τα εξαπτέρυγα Σεραφείμ.
Ευχαριστώ για τη νέα γη και νέο ουρανό που υπόσχεσαι
(εἶδον τινές οὐρανὸν καινὸν καὶ γῆν καινήν·
ὁ γὰρ πρῶτος οὐρανὸς καὶ ἡ πρώτη γῆ ἀπῆλθον)
ὁ γὰρ πρῶτος οὐρανὸς καὶ ἡ πρώτη γῆ ἀπῆλθον)
Ευχαριστώ σε για τα χάδια σου, μα και τις απειλές σου,
ξέρω καλά πως είναι απειλές πατρικής αγάπης και στοργής.
Φίλος αδιάφορος, μες στη διχόνοια μου, δειλά θα προσπερνούσε.
Μα πήρα την απόφαση να ζήσω
στα γήινα και εγκόσμια,
με ταίρι στο πλευρό μου.
Πώς να σωπάσω μέσα μου την ομορφιά του κόσμου;
και σε κελί να στερηθώ της ζωής φως το ξανθό;
Κι η μάνα θα χαρεί πολύ με την απόφαση μου.
Θα είσαι πάντα φίλος μου, κι ας είσαι μακριά μου,
κάθε πρωί όταν ξυπνώ, κοιτώ σε από δω χάμου.
Θα είσαι πάντα πόνος μου, κι ας είσαι μακριά μου,
κάθε νυχτιά προσεύχομαι, να 'σουν εσύ κοντά μου.
2
Υπό σκέψιν να στερηθεί ανθρώπους και πατρίδα,
ονειροπόλος σταδιοδρόμος, αλλάζει γνώμη:
Καριέρα μακρινή, ευχαριστώ που θέλεις
να με φτάσεις μέχρι τα ουράνια,
κάθε Κυριακή και αργία όμως
πολλά στερήθηκα για σένα.
Αποφάσισα να αφήσω τις μεγάλες ιδέες
και να κάνω οικογένεια, να ζήσω
στον τόπο που γεννήθηκα.
στον τόπο που γεννήθηκα.
3
Υπο σκέψιν να απαρνηθεί της γης τον χάρτη
υποψήφιος αστροναύτης
για μακρινό, πολύχρονο ταξίδι,
αλλάζει γνώμη, λέει:
Άστρα μακρινά, ευχαριστώ για
τους κοσμικούς ωκεανούς, κομήτες φωτεινούς,
τ' αλλόκοτα πουλιά που χτίζουνε σκαλιά
και γέφυρα για μας τα γήινα παιδιά
προς νέα πατρίδα και νέα φωλιά.
Δεν μπορώ, όμως, να θυσιάσω τα σίγουρα
για τ' άγνωστα κι ανίδωτα.
Φωλιά, πατρίδα μου είναι η γη.
Πρώτος σχολίασε τη θεολογία της μπαλάντας του Ούρι ο θεολόγος και φιλόσοφος Νικόλαος Ματσούκας (1934-2006): πέρα από την απαράμιλλη αισθητική δόνηση, που προσφέρει στον καθένα, αποτελεί μια ποιητική και μουσική δημιουργία με συνταρακτικές μεταφυσικές προεκτάσεις. Με έναν τρυφερό σπαραγμό, ελαφρό και απαλό ωστόσο, αλλά σε ένα κλίμα χαρμολύπης, ο παραπονούμενος μας λέει πως δεν μπορεί ν’αρνηθεί τη μάνα γη αφήνοντας της ζωής το φως το ξανθό, και να πάει να σμίξει με τον ουρανό, αυτόν τον μακρινό φίλο. Δεν ξέρω άλλη ποίηση και μουσική, που να παριστάνουν τόσο ζωντανά και αληθινά το τραγικό σκίσιμο μακρινού φίλου ουρανού και μάνας γης. Προσωπικά – και αυτό αποτελεί αυστηρά προσωπική μου κρίση – μόνο στα περιώνυμα ιδιόμελα του Ιωάννη του Δαμασκηνού βρήκα μια τέτοια τραγική αλήθεια."
Ν.Ματσούκα, Πολιτισμός Αύρας Λεπτής, εκδ. Το Παλίμψηστον, Θεσσαλονίκη, 2000, σελ. 379.
και λαϊκές αντιδράσεις σε σχόλια
(!) δεν μπορείς να απαρνηθείς το πρόσκαιρο και φθαρτό
που σίγουρα θα χάσεις, για το αιώνιο;;
που σίγουρα θα χάσεις, για το αιώνιο;;
Τέτοιες "συγκρίσεις" και "συγχύσεις" ωστόσο συναντώνται συχνά στους "επιστήμονες" θεολόγους που πασχίζουν να φανούν "σύγχρονοι".... Η αληθινή πατερική θεολογία όμως απορρίπτει τέτοιες συγκρίσεις με κοσμικά άσματα.
4
Επουράνιε Πατέρα,
πώς να αρνηθώ, εγώ, ο βασιλιάς Δαβίδ,
την αγκαλιά της Βηρσαβέ, και να δεχτώ
ο σύζυγός της να τη χαίρεται
ο στρατηγός μου, ο Ουρίας ο Χετταίος;;
Το γεώδες φρόνημα με σφιχταγκάλιασε,
ένα ουρί του κάτω παραδείσου.
Στα γεράματα ελεεινά θα κλάψω και θα πω
«Πρόσεχε, οὐρανέ, καὶ λαλήσω·
γῆ ἐνωτίζου φωνῆς μετανοούσης Θεῷ»
γῆ ἐνωτίζου φωνῆς μετανοούσης Θεῷ»
(Αν και έγραψε λόγια μετάνοιας, τον πεντηκοστό ψαλμό, για την πράξη του να σκηνοθετήσει τον φόνο του Ουρία στην πρώτη της μάχης γραμμή, δεν είναι του Δαβίδ τα τελευταία λόγια, μα απ' τον Μεγάλο Κανόνα του Ανδρέα Κρήτης του Ιεροσολυμίτη, που διασκευάζει κι αυτός απ' το Δευτερονόμιο του Μωυσή «Πρόσεχε οὐρανέ, καὶ λαλήσω, καὶ ἀκουέτω ἡ γῆ ρήματα ἐκ στόματός μου»)
Αντίθετα, ένας άλλος εβραίος ονόματι Ούρι που τραγουδούσε θεϊκά, αρνήθηκε να γίνει γνωστός και επουράνιος, και μόνο ο ταπεινός Χατζιδάκις τον γνώρισε και ονόμασε "Μπαλάντα του Ούρι" ένα ορχηστρικό στον δίσκο Αθανασία το 1976. Αργότερα το 1983 πρόσθεσε τους στίχους ο Γκάτσος με πρώτη ερμηνεύτρια τη Δήμητρα Γαλάνη. Η μελωδία, όμως, ακούστηκε για πρώτη φορά στην εισαγωγή ταινίας κλεπτικής περιπέτειας με στόχο τα πετράδια της Περσίας, του Jean Negulesco, The Invincible Six (1970),Ήρωες στους ελληνικούς κινηματογράφους, για την οποία ο Χατζιδάκις μετέβη από το Λονδίνο στο Ιράν, όπου από τον αυτοσχεδιασμό στο βιολί ενός έφηβου ερασιτέχνη μουσικού "έκλεψε" το θέμα.
(http://www.2epal-amaliadas.mysch.gr/docs/politistika/2012 2013/xatzidakis/xatzidakis.pdf Μποσκοΐτης , Α. Χατζιδάκις, ο Μεγάλος Κινηματογραφικός)
Από πόσο χαμηλά ξεκίνησε και πόσο ψηλά έφτασε η μελωδία.
Με τους στίχους η μαγεία της μουσικής κάνει το τραγούδι εργαλείο, του δίνει λειτουργική αξία. Έχεις φίλο που είναι έτοιμος τα εγκόσμια να απαρνηθεί, τους στέλνεις τη μπαλάντα, συγκινείται, αλλλάζει γνώμη. Πήρες δύσκολη απόφαση να αφήσεις την καριέρα για την οικογένεια;; ακούς το τραγούδι, και νιώθεις ότι κάποιος σε καταλαβαίνει. Βλέπεις φίλο σου έτοιμο να καταβληθεί από το μεγάλο όχι — το σωστό — εις όλην την ζωή του;; να έχει πόνο μακρινό, κρυφά να μετανιώνει;; Στέλνεις το τραγούδι, γιατρεύεται. Σε ρωτά ένας μαθητής τι είναι η χαρμολύπη, εδώ το τραγούδι της, εκεί που τα τύμπανα της γης χαίρονται, και ο αρνητής του ουρανού Βασίλης Λέκκας κλαίει στη Ρωμαϊκή Αγορά, το 1986. Τα τραγούδια μας κάνουν τη ζωή ευκολότερη, μια στείρα άρνηση ευγενικότερη, και μια φυγή αξιοπρεπέστερη.
κι απο πού φεύγει συνήθως ο άνθρωπος;;
«Πάντως ποτέ δεν θα ξεχάσει ο Νικόλας Ματσούκας το θαλερό και προφητικό παράστημα του πατριάρχη Αθηναγόρα, σωστό κυπαρίσσι ριζωμένο σαν πρίνος. "Θυμάμαι ότι, καθώς τέλειωσε ένα ζεστό και κυριολεκτικά συναρπαστικό λογύδριο, μας ρώτησε αγκαλιάζοντάς μας με κείνα τα χέρια του που έμοιαζαν να’ ναι θεόρατα: Παιδιά μου από πού φεύγει συνήθως ο άνθρωπος;
Εμείς φωνάζαμε, πότε ο ένας και πότε ο άλλος: από το Θεό, από την πίστη, από τον ουρανό, και άλλα τέτοια· όχι, όχι, παιδιά μου, ήταν η απάντηση· απομακρυνόμαστε συνήθως, χωρίς να το καταλάβουμε, από τη μάνα γη. Κι όταν την εγκαταλείπουμε, χάνουμε τον ουρανό. Γιατί μάνα γη και ουρανός είναι παντρεμένοι». Ν. Ματσούκα, Μισού αιώνα έργα και όνειρα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, εκδ. Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 2003, σ. 40. Χρυσόστομος Α. Σταμούλης, Τα τραγούδια στη θεολογία του Νίκου Ματσούκα. https://antidosis.wordpress.com/2012/10/12/χρυσόστομος-α-σταμούλης-τα-τραγούδι/
Κάποιοι κερδίζουν ουρανό,
κάποιοι τη γη κερδίζουν,
κάποιοι αρπάζουν και τα δύο,
διχόνοια δεν οπλίζουν!
George Kordis is a modern Greek artist who has been trained to paint icons in the Byzantine tradition and has achieved great fame in Orthodox iconography
....
The painting above is his “Night” of 1995. The style is byzantine, but the subject matter is reminiscent of an ancient Greek myth, while the setting seems to be modern. In this juxtaposition of anachronistic elements that adds interest to the painting and despite the disparate components, it is a unified, satisfying Whole.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου