Ώρε Ντουλμπέρια στα Βαλκάνια

Ώρε Ντουλμπέρια στα Βαλκάνια


Ήπειρος και Αλβανία, βάϊ,

όρη και πολυφωνία,

Ήπειρος και Αλβανία

βρε ντουλμπέρια μου.

Κτίσματα κι Άνω Πωγώνι

είστ' αδέρφια κι όχι μόνοι.

Κόνιτσα και Πρεμετή,

και τα σύνορα γιατί;

Στην Αθήνα μαζεμένοι

γιατί είστε τσακωμένοι;

Όλοι σας που τραγουδάτε

και τη ρίζα δεν ξεχνάτε.

Ρίχτε το νερό στη ρίζα

γιατί πνίγεται στα γκρίζα.

Κι έγιν' ο πολιτισμός

γκρίζος καπιταλισμός.

Τόση έννοια πια στο χρήμα

τα τραγούδια πάνε κρίμα.

Πρέπει να είναι το πρώτο ελληνοαλβανικό πολιτικό τραγούδι.

Ντουλμπέρια, λεβέντες, αγάπες μου, ομορφιές μου,
αδελφοποιητοί μου, βλάμηδες,
μέσω του τουρκικού dilber, καλλονή,
https://en.wiktionary.org/wiki/dilber
από το περσικό delbar, καρδιοκλέφτρα, αγαπημένη.
(Περσικό είναι και το ρεμπέτικο ντερμπεντέρης, τσίφτης, λεβέντης,
που αντικατέστησε επιδερμικά το παλιότερο ντιλμπέρης.
Derbeder > Dar-ba-dar από πόρτα σε πόρτα, ο αλήτης.)

Τα γνωστό ηπειρώτικο τραγούδι Ντουλμπέρια
σε πωγωνίσιο ρυθμό
Άιντε τρώτε για να πίνουμε, μωρέ παιδιά
τρώτε για να πίνουμε, ντουλμπέρια μου.
Κι αύριο στράτες έχουμε,
στράτες και στρατέματα.
Νύφη για να πάρουμε
κι αν δεν μας τη δώσουνε
πόλεμο θα στήσουμε.

Και από την Αρκαδία
το «Ντιλμπέρι, ντιλμπεράκι»
σε τσάμικο

Ωρέ για την καλή, ντιλμπεράκι μου,
για την καλή ωρέ καλή μου συντροφιά,
ντιλμπέρι, ντιλμπεράκι θα πω ένα τραγουδάκι.

Κι ήμουν και λί, ντιλμπεράκι,
κι ήμουν και λίγο άρρωστος,
ντιλμπέρι, ντιλμπεράκι,
και λίγο αποσταμένος.

Η αγάπη με, ντιλμπεράκι μου,
η αγάπη με βαλάντωσε.

Στη Θράκη λέγαν «Ο Διγενής, ντιλμπέρι μ' ιμάν, ψυχομαχάει»
https://www.domnasamiou.gr/?i=portal.el.songs&id=668

σε άλλο θρακιώτικο
«...στη μέση ήταν γερέντης* μου,
λαλούσι το ντιλμπέρι, γιε μ’,
το λαλούσι κι ίλιγι:
– Ας μη 'χα πάει στη γειτονιά, ας μη ’χα γειτονέψει
κι μ’ έριξαν βαριά 'δικιά πως φίλησα κοράσιον».
https://www.domnasamiou.gr/?i=portal.el.songs&id=243
(*γιαρέντης, φίλος/εραστής, ο γιαρέμ-γιαρέμ)

Στο Ηράκλειο
«Ετσά κι η Σούσα, η λυγερή, του Κάστρου το ντιλμπέρι,
εγάπα το Σαλή - Μπαχρή, να τονέ κάμη ταίρι»
https://hdermi.blogspot.com/2016/06/blog-post_21.html
αλλά την σκότωσε τη Σουσάνα ο αδερφός της

Η λέξη έγινε και βιβλίο το 2015 με το όνομα Ντουλμπέρα,
γράφει η Χριστίνα Ρούσσου:

Ντουλμπέρα έλεγαν οι Βλάχοι (με το Β κεφαλαίο, όπως ήθελε η ντουλμπέρα), «όταν ήθελαν να χαρακτηρίσουν μια γυναίκα έξυπνη, μορφωμένη, όμορφη, δυναμική, αρχοντική… Ήταν ένας χαρακτηρισμός που περιείχε πολλούς άλλους».
   Είναι η Αορίκα Ζιώππα-Κωνσταντίνου. Παρακολουθούμε την πορεία της ζωής της, μέσα από τα ημερολόγιά της που ενημέρωνε ανελλιπώς και βρήκαν οι απόγονοί της, χρόνια μετά, προσεκτικά φυλαγμένα σε μπαούλα. «Εγώ η Αορίκα Κωνσταντίνου το γένος Ζιώππα, εδώ στη Νέβεσκα γράφω τις τελευταίες μου αράδες. Φτάνει τόσο. Ο Θεός να δώσει ν’ ανταμώσω τ’ αγαπημένα πρόσωπα, να σμίξουμε και πάλι εκεί πάνω. Ζωή καλή, με αγάπη, ζωή χαρισάμενη να έχετε όλη η οικογένεια. Μην κάνετε τα λάθη μας. Να διδαχτείτε από αυτά και μη σας παρασύρουν ποτέ τα υλικά αγαθά, μα μόνο η αγάπη. Να τη δίνετε. Να δίνετε αγάπη, να δίνετε χαρά, να δίνετε σε όποιον έχει ανάγκη. Μόνο έτσι θα είστε γεμάτοι και εσείς».
http://bibliodiktis.blogspot.com/2015/12/blog-post_31.html

και μια βλάχικη/αρμάνικη ευχή απάνω στο ξύρισμα
του γαμπρού από τον κουμπάρο

O dulber ashe s' bãnedz
Ο, ντουλμπέρ ασιέ σμπινέτζ
Ω ντουλμπέρη έτσι να ζήσεις
...
https://www.vlahoi.net/ithi-ethima/ieropigi-ethima-gamou

Στα αλβανικά υπάρχει στον έγχορδο μονοφωνικό Βορρά
ένα αφηγηματικό τραγούδι
Dylber Fatmija, για μία Φατμέ/Φατιμά,
https://youtu.be/TyF81lwWTLU
https://www.teksteshqip.com/fatmir-bajra/lyric-1883494.php
χρησιμοποιείται και ως προσωπικό όνομα,
π.χ. Dylber Vrioni,
αλλά dylber σημαίνει και ομοφυλόφιλος,
https://www.academia.edu/30285098/EUrientation_Anxieties_Islamic_Sexualities_and_the_Construction_of_Europeanness
https://www.gazeta-shqip.com/2012/05/17/gejet-shqiptare-mes-mitit-dhe-realitetit/


Και κλείνουμε με την τραγουδίστρια Λιούμπκα Ρόντοβα,
https://en.wikipedia.org/wiki/Lyubka_Rondova
γεννήθηκε στο Σιστέβο/Σιδηροχώρι Καστοριάς το 1936.
Δώδεκα χρονών πρόσφυγας σε Ρουμανία, Πολωνία, Τσεχία,
και από κει το 1960 μεταναστεύει στη Βουλγαρία,
όπου έκανε καριέρα τραγουδώντας κυρίως μακεδονικά τραγούδια
από τον τόπο που γεννήθηκε.

veliko dulber bugarko / greatly beautiful bulgarian girl

българска,  μπαλγκάρσκα, η βουλγάρα στα βουλγάρικα
бугарка, μπουγκάρκα, η βουλγάρα στα γιουγκοσλάβικα

Велико дульбер бугарко, Велико, една на мама.

Εξαίσια όμορφη Βουλγάρα, εξαίσια, μία έχει η μάνα της,

 Да знаиш, мило, да знаиш, каква е жалба за младост.  

σίγουρα ξέρεις, χρυσό μου, τι καημός είν' αυτός για τα νιάτα.

На порта би ме чекала, от коня би ме сметнала, 

Στην πόρτα θα με περίμενες, απ' άλογο θα με κατέβαζες,

за ръка би ме фанала, в'одая би ме отнесла, постеля би ми постлала. 

στο χέρι...., στον οντά θα με πήγαινες, κρεβάτι θα μου στρωνες.

Кажи, Велико, кажи ми, кой ти я даде личбата, 

Πες, υπέροχο πλάσμα, πες μου, ποιος σου 'δωσε την τύχη,

да'л си от бога паднала, да'л си от земя никнала?

 απ' τον θεό εστάλθηκε, ή φύτρωσε απ' τη γη;

Що прашаш, лудо, що прашаш, кой ми я даде личбата? 

Τι ρωτάς, τρελέ, τι ρωτάς, ποιος μου δωσε την τύχη;

Не съм от бога паднала, ни па от земя никнала, 

δεν ειμ' απ' τον Θεό σταλμένη, ούτε φύτρωσα απ' τη γη,
тук съм от майка родена.

 εδώθε είμαι από μάνα γεννημένη.

Παρά την προσφυγιά της
δεν ξέχασε την Ελλάδα,
έβγαλε και δίσκο με ελληνικά τραγούδια.

Δημητρούλα μου, γεια σου
https://youtu.be/G02q3R-NxFs

Ρίξε μια καλή ζαριά
και για μένανε ζωή

https://youtu.be/93U2cVCQfNs

Να ξαναγινόμασταν
πάλι πιτσιρίκοι,

η παλιά μας γειτονιά
(старата махала)
 τώρα δεν υπάρχει
https://youtu.be/CdSAaY6VhQ8