Στην οδό Αριθμοσύνης, αντισταθείτε!

Στην οδό Αριθμοσύνης αγκαλιά

μου είπες  «είμαστε δύο, είναι πολλοί!».

Δεν θα λες, είμαστε δύο, απαντώ,

αλλά χίλιοι δια πεντακόσια!

Στην οδό Αριθμοσύνης Καλαμάτας,

μνήμη για ένα εγγόνι της, Τζον Άλεν Πόλος,

που σε βιβλίο τίτλισε,

Innumeracy: Mathematical Illiteracy 

and its Consequences,

Αριθμοφοβία: Μαθηματικός αναλφαβητισμός

και οι συνέπειές του.

 Εκεί κοιτάξαμε κατάματα 

τους χίλιους πεντακόσιους,

πολίτες - ψηφοδότες.

Πορεία με παράπονο 

για την οδό διαφήμισης

πολιτικού που έχασε από αριθμούς

τη μάχη του ονόματος.

 —Μας στήριζε προσωπικά,

του λέγαμε τον πόνο μας,

μας έδειχνε το μέλλον μας,

μας άφησε τον γιο του.

Αφηρημάδας έννοιας

τι να ζητήσεις, γιε μου;;

Πόλη που υψώνει αριθμούς

και ξεκρεμά πολιτικούς,

χάνει παρόν, και εδώ και τώρα

βρώση.

—Από καρδιάς εμίλησες

και σε καταλαβαίνω,

μα όπου, στέρφα ευημερεί

η αριθμοφοβία,

αόριστη για όλους 

στέκει ενέδρα δυστυχίας.

Και όπου οδοσημαίνεται

μόνο συγκεκριμένο,

χάνεις άπειρα όνειρα

απ' το αφηρημένο.

Δεν βλέπω οδό Ζωγραφικής,

ούτε και Μουσικής,

λείπει οδός του Στοχασμού,

και των καλών Ονείρων.

Φορτώσατε τους δρόμους σας

με ένα σωρό Εγώ,

πρόγονα συφαντάσματα

από ασφαλές μουσείο.

Όνειρα τρώτε στο παρόν,

δάνεισμα απ' τα παιδιά σας.

—Άραξε και χαλάρωσε,

τι κέρδισε

η στέρφα αριφνοσύνη σου,

τ΄ άπαυτο ονείρεμά σου;;

—Αντισταθείτε

στον πρόγονο που βρήκε 

μια σπηλιά, βρήκε και Παρθενώνα,

βρήκε και χρυσοφόρα ερείπια,

και στα παιδιά του έγραψε

 «καλά είμαι εδώ, καλά περνώ, 

κάντε, και σεις, το ίδιο!»

Δεν ξέρει από σκυτάλη της ζωής

ο κάπηλος του χρόνου κτηματίας,

δεν-ξέρει-αριθμοσύνη.

Θριάμβου ήμαρ έσσεται 

του μέλλοντος πλανήτη.

Τότε που ανεύθυνα πιανίσιμα, 

φορτίσιμες κραβγές 

χάβρας των Ελλαδαίων

θα μπούν στο χρονοντούλαπο

της αναριθμοσύνης.

________________________________

ΥΓ

Αντισταθείτε σ' αυτόν που χτίζει ένα μικρό σπιτάκι και λέει: «καλά είμαι εδώ».

(Η Διαθήκη μου, Μιχάλης Κατσαρός, 1953)

Δεν ξέρεις από έλευση ζωής

κάπηλε χτηματία του χρόνου

δεν-ξέρεις-αριθμοσύνη.

Θ’ αποτελέσει θρίαμβο στα πιανίσιμα του μέλλοντος

(Βαβυλών, Νίκος Καρούζος, 1981)

____________________________________

____________________________________

από ερώτηση του

Παναγιώτη Αγγελετόπουλου

στην γλωσσική ομάδα «Τα Υπογλώσσια»

Καλημέρα. Υπάρχει λέξη για τα μαθηματικά αντίστοιχη του αγράμματος ή του αναλφάβητος; Ευχαριστώ.

Ψάχνουμε μια λέξη με πολιτικές προεκτάσεις αφού ζούμε σε έναν κόσμο που δεν έχει αποδώσει στην έλλειψη μαθηματικής παιδείας ισοδύναμη (ή αντίστοιχη) αξία με την «γραμματική»

και κομμάτια της μαθηματικού Κατερίνας Καλφοπούλου

1) Η πληροφορία για την Καλαμάτα.

(η Μεσσηνία πρέπει να έχει υψηλό ποσοστό μεταναστών

στις ΗΠΑ, και αυτό, όπως φαίνεται, απέδωσε καρπούς.)

2) Βίντεο-ομιλία, Μαθηματικός γραμματισμός και καθημερινότητα.

3) Τα Μαθηματικά είναι πολύ σημαντικά για να τα αφήσουμε στους μαθηματικούς.

https://mathandliterature.blogspot.com/2011/03/blog-post_21.html

για το αρχικό ερώτημα

οι δόκιμες λέξεις

μαθηματικά αναλφάβητος, αστοιχείωτος, αγράμματος

το αγεωμέτρητος (+αγεωμετρησία, όχι τόσο συχνό,

αλλά από εκεί βγαίνει) εκ της πλατωνικής/πυθαγορείου επιγραφής «Μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω μοι την θύραν», σημαίνει και αφιλοσόφητος, αμύητος, δίνει και την πληροφορία ότι για τους αρχαίους φιλοσοφία χωρίς μαθηματικά δεν είναι φιλοσοφία.

και λεξιπλασίες

αμαθημάτικος, αλογίκευτος, ανάλγεβρος,

ανάριθμος, που σημαίνει μη αριθμημένος,

αλλά θα μπορούσε να συμφράσει το innumerate.

Η αριθμοσύνη, τώρα, μπορεί να είναι ικανότητα, όπως η μαστοροσύνη/δασκαλοσύνη, αλλά και ιδιότητα, όπως η καλοσύνη, ιεροσύνη, Ρωμιοσύνη. Διεπιστημονική ιδιότητα, γιατί είναι τα μαθηματικά πέρα από τα μαθηματικά. Πώς, αλλιώς, θα ονοματίσεις τα μαθηματικά που υπάρχουν στη μουσική, στο σχέδιο, στη μαγειρική, τη διαχείριση της κατάψυξης, (που λέει η Κατερίνα), στα παιχνίδια λογικής, στην τακτοποίηση μιας αποθήκης, και όλες τις άλλες επιστήμες, τέχνες και τεχνικές;;

(Το αμερικάνικο numeracy έγινε κατα το literacy, όποτε είναι μόνο ικανότητα). Η αριθμοσύνη είναι και η ορολογιακή απάντηση στη μαθηματικοφοβία. Επικοινωνιακό ονοματολογικό τρικ, γιατί και μόνο στο άκουσμα μαθηματικών (σε όλα τα γένη) αρκετοί ακροατές ανεβάζουν παλμούς. Γιατί να κολλάμε στα ονόματα και όχι στην ουσία;; 

«Αριθμοσύνης» άκουσμα καρδιά μου γαληνεύει,

άκουσμα «Μαθηματικό» ταχυκαρδία φέρνει.

Μήνυμα αριθμόσυνο η Άνοιξη να φέρει,

να βρούνε τα ζητούμενα χι άγνωστο ταίρι. 

Ύψωσε θήλεια δύναμη με την αριθμοσύνη,

και οι γυναίκες έχουνε δική τους μυαλοσύνη!

Με πείσμα και συνήθεια πικρά ποτήρια πίνει
ο νους και αποφάσισε να νιώσει αριθμοσύνη!

Περί πολιτικής αριθμοσύνης, τώρα, να μπορεί να κοστολογεί τις υποσχέσεις του ο πολιτευόμενος λαός, να αριθμεί, να συγκρίνει επιχειρήματα, στατιστικές, ξένες εμπειρίες, και γενικότερα να κάνει απρόσωπο διάλογο πάνω σε «μαθηματικές» προτάσεις, και όχι σε λογικές πλάνες ρητόρων, όπως, π.χ.  επίθεση ad hominem,  προσφυγή στην αυθεντία, argumentum ad populum (σύνδρομο της αγέλης). 

Και καταλήγει η ομιλία της Κατερίνας με μια υπόθεση του Johan Galtung: «αν τον κόσμο τον αποτελούσαν άνθρωποι εγγράμματοι, αυτόνομοι, κριτικοί και δημιουργικοί, ικανοί να μεταφέρουν τις ιδέες στην πράξη, ομαδικά και ατομικά, τότε ο κόσμος θα άλλαζε».

Να βάλουμε δίπλα στην υπόθεση και την εμπειρία από το σουηδικό προτεσταντικό μοντέλο, που αναφέρει στην αρχή της ομιλίας, για την καταπολέμηση του αναλφαβητισμού; https://en.wikipedia.org/wiki/Swedish_Church_Law_1686 Βάσει νόμου, λοιπόν, ερχόταν παπάς στα σπίτια και έλεγχε την πορεία γραμματοσύνης των πιστών/υπηκόων. Αντίστοιχα, αν φωτιζόταν το μυαλό του ελλαδικού κράτους και παραδεχόταν ότι η κακοδαιμονία του οφείλεται σε μαθηματική αγραμματοσύνη, υπολογιστική και φιλοσοφική, τι θα περιλάμβανε το βιβλίο για την οικογένεια που θα είχε τίτλο π.χ. «Λαϊκά Μαθηματικά»;; ...σενάριο για βιβλίο.

Από την αριθμοσύνη δεν θα μπορούσε να λείπει η ερμηνεία της αριθμοφοβικής πρότασης, «όταν οι αριθμοί ευημερούν, οι άνθρωποι πένονται», ή «δυστυχούν» από τον Γεώργιο Παπανδρέου το 1963. Ψευδής πρόταση, έτσι ξεκρέμαστη, και δεν βρίσκω το κοινοβουλευτικό κείμενο. Η αληθής και ιστορική διατύπωση είναι ότι την εποχή της μεταπολεμικής Ελλάδας, του ελληνικού οικονομικού θαύματος (https://en.wikipedia.org/wiki/Greek_economic_miracle) μεγάλο μέρος των Ελλήνων υπέφερε από φτώχεια, αστυφιλία, ξενιτιά, εξορίες και αποκλεισμούς. Ή, για να το διατυπώσουμε αριθμοφιλικά, «κάποιοι άλλοι σε δεύτερη μοίρα αριθμοί δεν ευημερούσαν». Αλλά και οι πρώτοι αριθμοί, της οικονομίας, δεν μπήκαν σε γερές βάσεις. Το οικονομικό θαύμα ήρθε σε εποχή παχιών αγελάδων, τότε που όλοι οι δείκτες ανέβαιναν. (Αντίθετα, αξίζει να διαβάσεις για χώρες που ήταν στην επιρροή της δυτικής οικονομίας, όπως η Πολωνία και η Αυστραλία, και δεν αντιμετώπισαν ύφεση το 2008) Και έτσι, το ελληνικό θαύμα έληξε με την πετρελαϊκή κρίση του 1973, ακολουθώντας και τα λοιπά θαύματα.

Η ελληνική πολιτική ιστορία αρέσκεται να ζει το παρόν εις βάρος του μέλλοντος. Γιαυτό, και θαύματα, εξάρσεις, επαναστάσεις, επιτεύγματα, ξεφουσκώνουν στις συγκυρίες, την απουσία διαδόχων, υπομονής και ευρύτερου σχεδιασμού. Εδώ και τώρα, ήθελε η μεταπολεμική Δεξιά να φέρει την εθνική κάθαρση από τα μιάσματα των ηττημένων του εμφυλίου, εδώ και τώρα ήθελε να κλείσει στο αναπτυσσόμενο τσιμέντο των πόλεων τους χωριάτες, τους ηττημένους, δεξιούς και αριστερούς, του πολέμου. Εδώ και τώρα, αργότερα, ήθελε αλλαγή, σοσιαλισμό, ψωμί, λεφτά, ο ταλαιπωρημένος λαός. Εδώ και τώρα και εθνικά μετάλλια, αλλιώς για ποιο λόγο να παρακολουθήσει ο Έλληνας  Ολυμπιακούς αγώνες;

Το εδώ και τώρα που είναι χρήσιμο στην τέχνη και την ψυχολογική ενθάρρυνση, είναι έγκλημα εις βάρος των επόμενων γενιών, όταν εφαρμόζεται στην μακροπολιτική.

Για αντίστιξη στο ρητό του γέρου της δημοκρατίας, παραθέτω ένα αριθμοφιλικό κείμενο ενός παπανδρεϊκού βουλευτή από συζήτηση στη βουλή για τον προϋπολογισμό του 1999.

Ιωάννης Παπαδάτος (βουλευτής Ζακύνθου, ΠΑΣΟΚ, 21 Δεκεμβρίου 1998)
.....

Τα Κόμματα της Αντιπολίτευσης και ιδιαίτερα η Νέα Δημοκρατία προσπαθούν να αμαυρώσουν τις οικονομικές επιτυχίες της Κυβέρνησης, χρησιμοποιώντας κλασικές δημαγωγικές συνταγές. Απευθύνονται στο πρωτόγονο συλλογικό υποσυνείδητο των μαζών και όχι στο λογικό των πολιτών. Αρνούνται τους αριθμούς για να έχουν τη δυνατότητα να αλλοιώσουν την πραγματικότητα. Αλλά ακόμα δεν έχει βρεθεί άλλος τρόπος να αντιλαμβανόμεθα την πραγματικότητα από τον καιρό της αρχαίας Αιγύπτου που βρέθηκαν οι αριθμοί για να μπορούν να βρίσκουν οι αγρότες εκείνης της εποχής τα κτήματά τους. 

Μέσω των αριθμών επομένως, μπορούμε να κάνουμε διάλογο, εκτός και δεν επιθυμούμε το διάλογο και θέλουμε απλώς να δημιουργούμε εντυπώσεις, χρησιμοποιώντας με αντιεπιστημονικό τρόπο επιμέρους στοιχεία σε διαφορετικές καταστάσεις

https://www.hellenicparliament.gr/UserFiles/a08fc2dd-61a9-4a83-b09a-09f4c564609d/21_12_98.txt

Η επιλεκτική ανάγνωση των αριθμών είναι διαρκές ελλαδικό κουβεντολόημα. Όποτε μας συμφέρει, είναι καλοί οι αριθμοί, όποτε μας συμφέρει, κακοί. Ο καθένας πιάνεται από τον δείκτη που συμφέρει και στείρος παίζει διάλογος.

Και τελευταία παρατήρηση για τα θαύματα. Από το 1991 μέχρι το 2010, τότε που καταγράφονται θαύματα, όπως το Ιρλανδικό (Celtic Tiger), το Βαλτικό (Baltic Tiger), το Σλοβάκικο, δεν έχει καταχωρηθεί στη διεθνή οικονομική βιβλιογραφία το Ελληνικό, παρότι αυτή η περίοδος στη λαϊκή αντίληψη είναι συνδεμένη με την ανάπτυξη και την ισχυρή Ελλάδα, ηγεμονική δύναμη των Βαλκανίων. Αυτό πρέπει να προβληματίζει τους μεταρρυθμιστές που δεν θέλανε να γίνουν Ιρλανδία.

Και εκεί που ήμουνα έτοιμος να τελειώσω μίζερα με σκέψεις για τον Καλαματιανό....ότι αν θέλει μια πόλη στο βιογραφικό της και άλλους Τζον Άλεν Πόλους, πρέπει να στέλνει περισσότερους μετανάστες προς τα δυτικά...ότι το βιβλίο του είναι εξαντλημένο στα ελληνικά....και γιατί δεν υπάρχει μια συνέντευξή του από εγχώριο δημοσιογράφο...

Σκέφτηκα να κλείσω θετικά με έναν Ουγγαρέζο στην Αμερική, κι αυτός, που αναρωτιέται γιατί οι Έλληνες είναι τόσο καλοί στη μαθηματική μυθιστορία;; What Is Math Fiction, And Why Are Greeks So Good At It? Στην αρχή, πρίμα βίστα, νόμισα ο τίτλος μιλούσε για τους αρχαίους, αλλά είναι για μας, κάτι αυθεντικό, γηγενές, όχι απομίμηση, είτε της Δύσης, είτε των προγόνων, προερχόμενο από την νεοελληνική ευρύτερη μαθηματική κοινότητα.
https://studybreaks.com/culture/reads/greek-math-fiction-interesting/?fbclid=IwAR21wvYkRDboNtYtKSAxMOufH8vxlvGHZNgoZ1ROl6S-FA5OH7IpNqtt1cE

Σε αυτό το ερώτημα, βέβαια, προτιμώ να δίνω φανταστικές απαντήσεις που εμπνέουν, ότι, δηλαδή, οι Έλληνες ένιωσαν τον πάτο της κρίσης, και το έριξαν σε μια μίξη μαθηματικών και λογοτεχνίας για να παρηγορηθούν και βρουν κάποιο όραμα, όπως να φανταστούν κάποιο κόμμα, μετά από δέκα χρόνια, που κατεβαίνει με συνθήματα «Πρώτη φορά, Μαθηματικά!», «Χωρίς Αριθμοσύνη, το Εγώ μας θα μας ψήνει!», «Αρίθμησε και κρίνε, τις υποσχέσεις γδύνε!»

Γδύνω το ψεύτη λογισμό και βρίσκω από πίσω,

γνώριμο κόσμο που νιωθα για ξένο και περίσσο.

Τη μάχη του ονόματος αν χάσεις στη ζωή σου,

κράτα την έγνοια αγκαλιά, στον αριθμό μυήσου.

Χώρα που υψώνει αριθμούς και τα Εγώ ορίζει,

περιορίζει είδωλα και αισθήσεις ακονίζει.

Στα χρυσοφόρα ερείπια αράζω και βουλιάζω,

και στους τουρίστες που έρχονται σαν τον ευνούχο μοιάζω.

Συγκεκριμένο μοίρασε σωστά με αφηρημένο,

να 'χεις τον ακροβάτη νου χρόνια ταξιδεμένο.

Θαύμα δεν είναι αριθμών το σύνολο για κάποιους,
να αποθαυμάζεις φλουδερούς, και να ξεχνάς τους σάπιους.

Δεν έχει εδώ Καντιώτικη λέσχη Θαλής και Φίλοι,

γιαυτό η πόλη έχασε της Λογικής την Πύλη.  

Καντιώτη Μανώλη Ρασούλη στίχοι, 
ενός Έλληνα Διογένη

Δυόμισι χιλιάδες χρόνια μ' αγαπάς τρελά μου λες,

ωχ, αυτές βρε οι τρελές σου οι υπερβολές.

Μια στιγμή αν μ' αγαπούσες, μια στιγμίτσα μόνο αν

στο ριλάξ θα την περνούσα μια ζωή γκαγκάν!

Του Διογένη εγγονό με έχεις καταντήσει

και στα ίσια θα στο πω, σ' αρχαίο μέλλον ζούμε και οι δυο.

Για πιθάρι έχω το νου, φανάρι την καρδιά μου,

[ των παιδιών τα όνειρα τρως ], Εδωκαιτωρατζού!

Kid's image

https://blogs.glowscotland.org.uk/my/mosstodloch/p6-dragonflies/maths-numeracy/