Mujeres según Galeano / Γυναίκες κατά τον Γκαλεάνο

Mujeres from Zoi Gialitaki on Vimeo.

(από το Encuentro, κανάλι του Υπουργείου Παιδείας της Αργεντινής,
και τον κύκλο "La vida según Galeano"  σε μεταγλώτιση Ζωής Γιαλιτάκη, 

το ισπανικό κείμενο εδώ)

Ο Άγιος Χρυσόστομος, έλεγε "όταν μίλησε η πρώτη γυναίκα προκάλεσε το προπατορικό αμάρτημα" και ο Άγιος Αμβρόσιος συμπέραινε "αν αφήσουμε τη γυναίκα να μιλήσει πάλι, θα ξαναφέρει καταστροφές στον άνθρωπο". Η καθολική εκκλησία τους απαγόρευσε να μιλάνε. Οι φανατικοί μουσουλμάνοι τις ακρωτηριάζουν και τους καλύπτουν το πρόσωπο. Οι πολύ ορθόδοξοι Εβραίοι ξεκινούν τη μέρα τους λέγοντας Σε ευχαριστώ Κύριε που δεν μ΄ έκανες γυναίκα. 

Ξέρουν να ράβουν, ξέρουν να μαντάρουν, ξέρουν να υποφέρουν και να μαγειρεύουν. Κόρες υπάκουες, μητέρες αφίλαυτες, σύζυγοι υποταγμένες. Εδώ και αιώνες ή χιλιετίες είναι έτσι, αν και για το παρελθόν τους δεν γνωρίζουμε τίποτα. Αντίλαλος ανδρικών φωνών, σκιές άλλων σωμάτων. Για να επαινέσουμε ένα σημαντικό άντρα λέμε: Πίσω από κάθε μεγάλο άντρα υπήρξε μία γυναίκα, υποβιβάζοντας έτσι τη γυναίκα, σαν να ήταν απλώς ένα δεκανίκι. Σήμερα θα σας αφηγηθώ με τον τρόπο μου, κάποιες ιστορίες γυναικών, που δεν συμπίπτουν πάντα με αυτή τη ταυτότητα. 

 Είναι εκεί ζωγραφισμένα στους τοίχους των σπηλαίων: τάρανδοι, βίσωνες, φιγούρες, απ' ό,τι ονομάζουν προϊστορία, άλογα, θηρία, γυναίκες, που δεν έχουν ηλικία, ζωγραφίστηκαν πριν από χιλιάδες χρόνια, όμως ξαναγεννιούνται κάθε φορά που κάποιος τα κοιτάει...και αναρωτιόμαστε πώς μπόρεσαν εκείνοι, οι μακρινοί παππούδες μας, να ζωγραφίσουν τόσο εκλεπτυσμένα; πώς μπόρεσαν εκείνοι οι άγριοι που πάλευαν σώμα με σώμα με τα πιό άγρια θηρία να δημιουργήσουν φιγούρες, τόσο γεμάτες χάρη, αυτά τα μαγικά έργα που πετούν και ξεφεύγουν από την πέτρα και πετάνε στους ανέμους, πώς μπόρεσαν εκείνοι ή μήπως ήταν εκείνες; 

 Αν η Εύα είχε γράψει τη Γένεση, πώς θα ήταν η πρώτη νύχτα έρωτα του ανθρώπινου είδους; η  Εύα θα έβαζε τα πράγματα στη θέση τους. Θα ξεκαθάριζε ότι δεν γεννήθηκε από κανένα πλευρό, ότι δεν γνώρισε ποτέ κανένα φίδι, ότι δεν πρόσφερε ποτέ κανένα μήλο σε κανένα, και ότι κανείς δεν της είπε πως θα γεννά με πόνο και ότι ο άντρας της θα την εξουσιάζει...και πως όλα αυτά δεν είναι τίποτα άλλο παρά συκοφαντίες του Αδάμ στον τύπο.

 Αν οι αγίες, και όχι οι άγιοι, και όχι οι άγιοι είχαν γράψει τα ευαγγέλια, πώς θα ήταν η πρώτη νύχτα της χριστιανικής εποχής. Οι αγίες θα είχαν αφηγηθεί πως όλοι ήταν σε πολύ καλή διάθεση. Η Παρθένος Μαρία, ο Ιησούς που έλαμπε στην κούνια του, το βόδι, το γαϊδουράκι, οι τρεις Μάγοι, το άστρο, όλοι χαρούμενοι, εκτός από έναν. Ο Ιωσήφ θλιμένος μουρμούρισε: "εγώ ήθελα κοριτσάκι!"

[.........................] 

 Εισαγωγή πρωτότυπη αλλά παρόλο που ο Ιωάννης και ο Αμβρόσιος έχουν πει διάφορα μισογυνικά, όπως το χρυσοστόμειο "σκουλήκι που σέρνεται, κόρη του ψεύδους, εχθρός της ειρήνης", δεν βρίσκω τα συγκεκριμένα.  

Επίσης το σύνθημα "behind every great man there's a great woman" ξεκίνησε να λέγεται ως φεμινιστικό· αργότερα βέβαια στη Δύση, δεν ξέρω για μας, μπαγιάτεψε. Το 1985, οι Eurythmics με την Aretha Franklin έβγαλαν το "Sisters Are Doin' It for Themselves" Now there was a time when we used to say that behind every great man there had to be a great woman oh, in these times of change you know that it's no longer true...the "inferior sex" got a new exterior... (lyrics - video)

Ακολουθούν εφτά γυναίκες με πρώτη τη συνθέτρια, ηγουμένη και συγγραφέα Χίλντεγκαρντ (12ος αι.). Πολύ δυνατό το ρητό του Γκαλεάνο (;) "το πραγματικό βρώμικο αίμα δεν είναι αυτό της εμμηνόρροιας αλλά το αίμα των πολέμων"...και αυτό υποτίθεται ειπώθηκε την εποχή των σταυροφοριών...δεν μπορώ να το επαληθεύσω και αυτά που διαβάζω στα γραπτά της είναι αρκούντως θεολογικά.

Στο ίδιο ποιητικό και θεολογικό κλίμα κινείται και η Αγία Τερέζα της Άβιλα (Teresa of Avila) (16ος αι.)..Si en medio de las adversidades persevera el corazón con serenidad, con gozo y con paz, esto es amor." Αν στη μέση των δυσκολιών επιμείνει η καρδιά με γαλήνη, χαρά και ειρήνη, αυτό είναι αγάπη". Nada te turbe, nada te espante, todo se pasa, Dios no se muda. Τίποτα μη σε ταράζει, τίποτα μη σε τρομάζει, όλα περνάν, ο Θεός δεν αλλάζει.

Για τη Ζαν ντ' Αρκ, που καταδικάστηκε σε πυρά από γαλλικό δικαστήριο ελεγχόμενο από τους Άγγλους, ο Γκαλεάνο λέει "virgen por mandato divino o por pánico masculino / παρθένα από εντολή θεϊκή ή πανικό ανδρικό". Ταιριάζει με ένα άλλο ρητό του, "Los hombres tienen miedo a la mujer sin miedo / Oι άντρες έχουν φόβο για τη γυναίκα δίχως φόβο".

Και ακολουθεί η επίσης άφοβη και καταδικασμένη σε θάνατο γαλλίδα φεμινίστρια, ηθοποιός και συγγραφέας Olympe de Gouges / Ολέμπ ντε Γκουζ, † 3 Νοεμβρίου 1793, από το καθεστώς τρομοκρατίας του Ιακωβίνου Ροβεσπιέρου κατά το διωγμό των Γιρονδίνων. Κατά τον Γκαλεάνο, είπε ανεβαίνοντας στο ικρίωμα "Αν οι γυναίκες μπορούμε να ανεβαίνουμε στη λαιμητόμο, γιατί δεν μπορούμε να ανέβουμε και στο δημόσιο βήμα;" "since "woman has the right to mount the scaffold," she must "equally have the right to mount the rostrum." αλλά αυτό το έγραψε το 1791...la femme a le droit de monter sur l 'échafaud ; elle doit avoir également celui de monter à la Tribune· πεθαίνοντας είπε Enfants de la Patrie vous vengerez ma mort - Παιδιά της Πατρίδας θα εκδικηθείτε το θάνατο μου. Ήταν επίσης υπέρ της κατάργησης της δουλείας και κατά της θανατικής ποινής· εναντιώθηκε στη βασιλική καρατόμηση. Γιαυτό και ο γάλλος ιστορικός Jules Michelet (19ος αι.), ο ίδιος υπέρ της επανάστασης αλλά κατά της γυναικείας ισότητας είπε υποτιμητικά: Αφέθηκε να ενεργεί και να γράφει για περισσότερα από ένα πράγματα μπορούσε να καταλάβει το αδύναμο της μυαλό...Ένα δείγμα γραφής από τον πρόλογο της Déclaration des droits de la femme et de la citoyenne / Διακήρυξης των δικαιωμάτων της γυναίκας και της πολίτιδας.

Homme, es-tu capable d'être juste ? C'est une femme qui t'en fait la question ; tu ne lui ôteras pas du moins ce droit. Dis-moi ? Qui t'a donné le souverain empire d'opprimer mon sexe ? Ta force ? Tes talents ? Observe le créateur dans sa sagesse ; parcours la nature dans toute sa grandeur, dont tu sembles vouloir te rapprocher, et donne-moi, si tu l'oses, l'exemple de cet empire tyrannique [...] partout ils coopèrent avec un ensemble harmonieux à ce chef-d'œuvre immortel.

L'homme seul s'est fagoté un principe de cette exception. Bizarre, aveugle, boursouflé de sciences et dégénéré, dans ce siècle de lumières et de sagacité, dans l'ignorance la plus crasse, il veut commander en despote sur un sexe qui a reçu toutes les facultés intellectuelles ; il prétend jouir de la Révolution, et réclamer ses droits à l'égalité, pour ne rien dire de plus.. (Déclaration en français / espagnol / anglais)

Άνδρα, είσαι ικανός να είσαι δίκαιος; Είναι μια γυναίκα που σου κάνει την ερώτηση· δεν θα της στερήσεις τουλάχιστον αυτό το δικαίωμα. Μπορείς να μου πείς; ποιός σου έδωσε  την κυρίαρχη δύναμη να καταπιέζεις το φύλο μου; Η δύναμη σου; τα ταλέντα σου; Παρατήρησε τον δημιουργό στη σοφία του· γύρω στη φύση σε όλο το μεγαλείο της, που εσύ μοιάζεις να θέλεις να προσεγγίσεις και δώσε μου, αν τολμάς, ένα παράδειγμα αυτής της τυραννικής εξουσίας...[...] παντού συνεργάζονται σε ένα αρμονικό σύνολο και αθάνατο αριστούργημα.
~

Μόνον ο άνθρωπος στοίβαξε κανόνα αυτής της εξαίρεσης. Παράξενος, τυφλός, φουσκωμένος από επιστήμες και εκφυλισμένος σε αυτό τον αιώνα των φώτων και της σοφίας, στην άγνοια την πιό τραχιά, θέλει να εξουσιάζει δεσποτικά ένα φύλο προικισμένο με όλες τις διανοητικές ικανότητες. Ισχυρίζεται οτι απολαμβάνει την Επανάσταση και διακηρύσσει τα δικαιώματα τους στην ισότητα για να μην πει τίποτα παραπάνω...

Η γυναίκα υπουργού που αναφέρει ο Γκαλεάνο πως αποκεφαλίστηκε μια βδομάδα μετά την Ολυμπία είναι η επίσης γιρονδίνη Madame Roland. Εκεί που λέει πως η πρώτη κομμούνα του Παρισιού έδωσε καθολική ψήφο (universal suffrage) αλλά εξαίρεσε με ψήφους 899-1 τις γυναίκες, αναφέρεται στις επαναστάσεις του 1848 και όχι στο 1871, που είχε και φεμινιστικές τάσεις. Εντέλει δικαίωμα ψήφου στις γαλλίδες δόθηκε το 1944.

Για την Ουρουγουανή ποιήτρια Delmira Agustini είπαμε στην προηγούμενη ανάρτηση. Ο στίχος που απαγγέλει ο Εδουάρδο, vamos más lejos en la noche, vamos είναι από το ποίημα Íntima, Eνδόμυχη, αγγλικά εδώ. Ο ποιητής Rubén Darío είπε πως ήταν πρώτη συγγραφέας μετά την Αγία Τερέζα της Άβιλα, που εκφράστηκε ως γυναίκα.

 H Χιλιανή εκπρόσωπος του αντίστοιχου νέου κύματος, Violeta Parra, η pecante y picante, αμαρτωλή και πικάντικη, που λέει ο Εδουάρδο, έφυγε εθελούσια από έρωτα για έναν Ελβετό μουσικό, το 1967. Ένα χρόνο πριν κυκλοφορούσε το Gracias a la vida. (Ευχαριστώ τη ζωή)

~

(Ελληνική μετάφραση εδώ) 

(beating the wall / φτερουγίζει άγρια

corazón que agita su marco, heart that shakes its frame, καρδιά που σείει τα όρια της)

Η τελευταία ιστορία για την Ταμάρα Άρσε· χάθηκε έναμισυ ετών, κατά τη διάρκεια του Βρώμικου Πολέμου στην Αργεντινή και σώθηκε από τις Γιαγιάδες της Πλατείας του Μάη, δόθηκε μετά από οκτώ χρόνια στη μάνα της Ρόζα και μύριζε σαν να ήταν βρέφος ακόμα.

.......................

..........πολύ θα θελα να δω μιαν ελληνική παρουσίαση με αντίστοιχες δικές μας γυναίκες......

Υ.Γ.

Μιαν άλλη εκπομπή του Γκαλεάνο,  

El miedo manda, Ο Φόβος εξουσιάζει, μεταγλώττισε η Ζωή

και μπορείτε να τη δείτε εδώ http://www.cataplum.info/?p=37