Ιταλία, Σκωτία, ΗΠΑ, Κούβα, Ισπανία, Πορτογαλία,
Ρωσία, Αργεντινή, Χιλή, και σύγκριση με Βαλκάνια.
__________
ΙΤΑΛΙΑ, 1820-1821
Με εντολή της Ιεράς Συμμαχίας καταστέλλεται
από τον αυστριακό στρατό
η εξέγερση των Καρμπονάρων («Καρβουνιάρηδων»)
με αίτημα την παραχώρηση συντάγματος
σε Νάπολη, Σικελία και Σαρδηνία.
Ο πάπας, επίσης, τους αφορίζει.
Το σύνθημά τους Viva Dio, Re, Costituzione!
Ζήτω ο Βασιλιάς, ο Θεός, το Σύνταγμα!
Στη σημαία τους το κόκκινο και μαύρο
συμβολίζει το αναμμένο κάρβουνο,
και το μπλε την ελευθερία.
(Συμμετείχε ο επτανήσιος ποιητής Ανδρεάς Κάλβος,
συνελήφθη και απλώς απελάθηκε
λόγω της αγγλικής του υπηκοότητας)
Αντίστοιχα, ο διασημότερος καρμπονάρος
που έλαβε μέρος στην Ελληνική Επανάσταση
και πέθανε στη Σφακτηρία το 1825
είναι ο Σανταρόζα.
Στη βόρεια Ιταλία, οι αντίστοιχες οργανώσεις
ονομάζονταν Adelfia και Filadelfia.
___________________
ΣΚΩΤΙΑ, 1820
Εξέγερση
(Ριζοσπαστικός πόλεμος)
με αιτίες την υψηλή ανεργία,
τον πληθωρισμό, τις εργασιακές συνθήκες,
και την αδιαφορία της κυβέρνησης του Λονδίνου.
Τα αίτηματά τους στόχευαν σε αντιπροσωπευτικότερη δημοκρατία
με μεταρρυθμίσεις στο εκλογικό σύστημα.
Κατεστάλη από τον στρατό και τα δικαστήρια,
δεκτό έγινε μόνο το αίτημα για περισσότερη
αντιπροσώπευση στην πόλη της Γλασκώβης.
Τα κοινωνικά αιτήματα είχαν αναβληθεί
λόγω της γαλλικής απειλής από το 1792.
________________________________
ΗΠΑ, 1822
Εκτέλεση με αγχόνη στη Νότια Καρολίνα
του αφροαμερικάνου Ντένμαρκ Βίζι
2 Ιουλίου, πριν την εξέγερση
που σχεδίαζε την 14η Ιουλίου,
επέτειο της Γαλλικής Επανάστασης.
Θα σκότωναν τους δουλοκτήτες,
και οι δούλοι θα δραπέτευαν
για το νησί της Αϊτής,
όπου το 1804 είχε στηθεί
το πρώτο κράτος εγχρώμων στον Νέο Κόσμο,
και το πρώτο που αναγνώρισε επίσημα
το ελληνικό κράτος του 1821.
Η καταγωγή του ήταν από την Γκάνα,
γεννήθηκε σκλάβος στο νησί Άγιο Θωμά της Καραϊβικής,
τότε αποικία της Δανίας (εξού και Denmark).
Το επίθετο Vesey ήταν του Joseph Vesey,
ιδιοκτήτη του. Εκείνος του έδωσε
και δεύτερο όνομα, Telemaque, Τηλέμαχος.
Το 1799 ο Ντένμαρκ κέρδισε σε λοταρία 1500 $
και με αυτά τα λεφτά εξαγόρασε την ελευθερία του,
και έγινε free man of color.
Ξεκίνησε να εργάζεται ως ξυλουργός,
αλλά δεν μπορούσε να ελευθερώσει από τη σκλαβιά
τη γυναίκα και τα παιδιά του.
Το 1818 ίδρυσε εκκλησία
την οποία ακολούθησε το 10%
των μαύρων της πόλης Τσάρλεστον.
Στο σύνολο, 14 περίπου χιλιάδες
ήταν έγχρωμοι και 10 μισό χιλιάδες περίπου άσπροι.
Οι αρχές έκλεισαν τον ναό
γιατί ο νόμος απαγόρευε σε μαύρους
να συγκεντρώνονται
μετά τη δύση του ήλιου.
Ονειρεύονταν μια έξοδο
κατά το πρότυπο του Μωυσή,
αλλά προδόθηκε
η συνωμοσία εκ των έσω.
Ακόμα και σήμερα θεωρείται τρομοκράτης
από αρκετούς άσπρους του Τσάρλεστον,
και το 2014 το μνημείο του στήθηκε μακριά
από τα τουριστικά αξιοθέατα της πόλης.
__________________________________
ΚΟΥΒΑ, 1825
Η Κούβα, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα
ισπανόφωνα έθνη που εκείνη την εποχή
κέρδιζαν την ανεξαρτησία τους από τη Μαδρίτη,
συνέχισε ως ισπανική αποικία
μέχρι τον ισπανοαμερικάνικο πόλεμο το 1898.
Ένας από τους λόγους να μην προχωρήσουν
οι Ισπανόφωνοι σε ανεξαρτησία
ήταν ο φόβος της εξέγερσης των μαύρων,
που έφταναν σε ποσοστό το 40%.
Μια τέτοια εξέγερση καταπνίγηκε
το 1825 στην επαρχία Matanzas.
https://www.researchgate.net/publication/281610213_The_Great_African_Slave_Revolt_of_1825_Cuba_and_the_Fight_for_Freedom_in_Matanzas_by_Manuel_Barcia
________________________________
ΙΣΠΑΝΙΑ, 1820 - 1823
Το 1820 στην Ισπανία σημειώνεται
επιτυχής επανάσταση με αρχηγό
τον αντισυνταγματάρχη Rafael de Riego.
Η περίοδος μέχρι το 1823
ονομάζεται Trienio Liberal,
(Τριένιο Λιμπεράλ)
Τριετές/Τρίχρονο Φιλελεύθερο.
Ο βασιλιάς Φερδινάνδος Ζ'
αναγκάζεται να παραχωρήσει σύνταγμα,
τη στιγμή που έχανε και τα περισσότερα
εδάφη στη Λατινική Αμερική.
Η Ιερά Συμμαχία από τη Βιέννη εξουσιοδοτεί
τη μοναρχική Γαλλία να επέμβει.
Ο Λουδοβίκος ΙΗ΄ στέλνει στρατό, που ονόμασε
«εκατό χιλιάδες γιους του Αγίου Λουδοβίκου»
για να αποκαταστήσουν την απόλυτη μοναρχία στη Μαδρίτη.
Ο αντισυνταγματάρχης οδηγήθηκε στην αγχόνη.
__________________________________
ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ, 1820
Φιλελεύθερη επανάσταση στο Πόρτο
από στρατιωτικούς έφερε
το πρώτο σύνταγμα του 1822
και την επαναφορά της εξόριστης μοναρχίας
από τη Βραζιλία. Μεταξύ 1808 και 1820
η Πορτογαλία είναι στην επιρροή,
είτε της Γαλλίας, είτε της Βρετανίας.
https://en.wikipedia.org/wiki/Liberal_Revolution_of_1820
1828-1834
Εμφύλιος πόλεμος των δύο αδελφών στην Πορτογαλία.
Με τον θάνατο του πατέρα τους, Ιωάννη ΣΤ΄,
διασταύρωσαν τα ξίφη τους ο μεγαλύτερος Πέδρο,
αυτοκράτορας της Βραζιλίας,
με τον μικρότερο Μιγκέλ.
Ο μικρός με την υποστήριξη της καθολικής εκκλησίας
ήθελε να καταργήσει το σύνταγμα,
και έτσι ο εμφύλιος εκτυλίχθηκε
μεταξύ φιλελεύθερων και συντηρητικών.
Βέλγοι εθελοντές έφτασαν
μετά την ανεξαρτησία του Βελγίου το 1830,
καθώς και Γάλλοι μετά την Ιουλιανή Επανάσταση
του ίδιου έτους.
Οι φιλελεύθεροι νίκησαν.
Ο Πέδρο πέθανε από φυματίωση
στο τέλος του πολέμου,
ανέλαβε βασίλισσα η κόρη του Μαρία.
Μετά τον εμφύλιο έγινε εθνικοποίηση
της μοναστηριακής περιουσίας.
Ο πρωθυπουργός που έκανε
αυτή τη μεταρρύθμιση ονομάστηκε
καλογεροκτόνος, mata-frades.
https://en.wikipedia.org/wiki/Liberal_Wars
____________________________________
ΡΩΣΙΑ, 1825
Ο τσάρος Αλέξανδρο Α' πέθανε στο Ταγκαρόκ της Αζοφικής
19 Νοεμβρίου, και δεν άφησε αρσενικό διάδοχο.
Τα νέα του θανάτου έφτασαν στην Πετρούπολη μετά από 8 μέρες.
Τον θρόνο βάσει ηλικίας θα έπαιρνε ο δεύτερος αδελφός του,
Κωνσταντίνος, κυβερνήτης της Πολωνίας,
όμως μυστικά είχε απορρίψει τη διαδοχή το 1823.
Αυτό όμως δεν ήταν ευρύτερα γνωστό
με αποτέλεσμα να κινηθούν οι Ρώσοι φιλελεύθεροι
υπέρ του Κωνσταντίνου και μιας
συνταγματικής μοναρχίας με ανθρώπινα δικαιώματα.
Οι περισσότεροι στρατιωτικοί είχαν επηρεαστεί
από τις νεοτερικές ιδέες
κατά την είσοδό τους στο Παρίσι το 1814.
Ο Νικόλαος, ο τρίτος αδελφός,
έμαθε τα σχέδια και τους πρόλαβε.
14 Δεκεμβρίου, στην Πλατεία της Γερουσίας
ανακηρύχτηκε τσάρος κόντρα σε 3.000 αξιωματικούς
και στρατιώτες που διαφωνούσαν και φώναζαν:
Ουρρά Κονσταντίν, ουρρά κονστιτούτσια!
(ζήτω ο Κωνσταντίνος, ζήτω το σύνταγμα!)
Αντιμετώπισαν επιτυχώς την πρώτη επίθεση των έφιππων νικολαϊκών,
αλλά στην επόμενη κίνηση διαλύθηκαν
από τα κρατικά κανόνια, με αποτέλεσμα πάνω από 1200 νεκρούς.
Οι επιζώντες επαναστάτες, που ονομάστηκαν Δεκεμβριστές,
εξορίστηκαν σε κάτεργα της Σιβηρίας μέχρι το 1857,
όταν απελευθερώθηκαν από τον τσάρο Αλέξανδρο Β'
τον λεγόμενο ελευθερωτή.
_____________________________________
ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ, 1828
Αποτυχημένο φιλελεύθερο πραξικόπημα, 1 Δεκέμβρη,
γιαυτό ονομάστηκαν και Δεκεμβριστές
Εμφύλιος ανάμεσα στο Ενωτικό Κόμμα
και το Ομοσπονδιακό
Οι φιλελεύθεροι ήθελαν, όπως στη Γαλλική Επανάσταση,
συγκεντρωτικό κράτος απέναντι στον τοπικισμό
των γαιοκτημόνων και της εκκλησίας.
Γκάουτσος, αργεντίνοι καουμπόηδες,
εναντίον της πρωτεύουσας Μπουένος Άιρες.
Κομμάτι των Εμφυλίων Πολέμων στην Αργεντινή
από το 1814 ως το 1880.
Σε αντίθεση,
στη γειτονική Ουρουγουάη,
που πήρε μέρος σε αυτούς τους πολέμους,
κέρδισαν οι Colorados («έγχρωμοι», κεντρώοι)
απέναντι στους Blancos, (λευκούς, δεξιούς)
____________________________
ΧΙΛΗ, 1829
Εμφύλιος ανάμεσα στους Πελουκόνες (Pelucónes),
Περουκάδες και τους Πιπιόλος (Pipiolos), τα Παιδαρέλια.
Αυτές οι ονομασίες τονίζουν την ηλικιακή διάσταση
στην κοινωνική σύγκρουση.
Η περούκα είναι σύμβολο της έμπειρης γερουσίας,
ενώ τα παιδαρέλια «πήραν στα μυαλά τους αέρα».
Νικητές οι Πελουκόνες.
Αποτέλεσμα, ένα συντηρητικό σύνταγμα
που προστάτευε μέχρι το 1925
ένα ολιγαρχικό κοινοβούλιο.
https://en.wikipedia.org/wiki/Chilean_Civil_War_of_1829–30
______________________________________
ΟΘΩΜΑΝΙΑ, 1826
Πόλη, 15 Ιουνίου,
το «Αίσιο Γεγονός»,
η σφαγή έξι χιλιάδων γενίτσαρων
από τον μεταρρυθμιστή σουλτάνο Μαχμούτ Β'
και η διάλυση του θεσμού τους,
επειδή αντιδρούσαν οι περίπου 135 χιλιάδες
στον εκσυγχρονισμό του οθωμανικού στρατού
και την εισαγωγή ευρωπαϊκών θεσμών.
Παράλληλα διώχθηκε από τους σουνίτες
η θρησκεία των μπεκτασήδων,
που είχε στενές σχέσεις με τους γενίτσαρους,
και μόνο μετά την περίοδο του Τανζιμάτ (1839-1856)
ξαναείδαν ελευθερίες.
(Είχε προσπαθήσει και ο δεκαοκτάχρονος Οσμάν Β'
το 1622 να αντικαταστήσει τους παραστρατιωτικούς
με στρατιωτικό σώμα απ' την Ανατολή,
αλλά οι βαλκάνιοι τον στραγγάλισαν)
Η αυθαιρεσία των γενίτσαρων
έπαιξε καθοριστικό ρόλο
στην πρώτη Σερβική Εξέγερση του 1804.
Έχοντας σκοτώσει τον πασά
στο σαντζάκι του Σμεντέροβο (Κεντρική Σερβία),
ανέστειλαν τα προνόμια που είχαν δοθεί στους Σέρβους,
και αύξησαν τη φορολογία.
Οι Κνέζοι, οι σέρβοι κοτζαμπάσηδες,
συνωμότησαν με οθωμανούς σπαχήδες
για να χτυπήσουν τους αποστάτες «νταήδες».
Αυτό μαθεύτηκε, και ακολούθησε
η Σφαγή των Κνέζων,
πυροδοτώντας τον πρώτο σερβικό ξεσηκωμό,
που άνοιξε τον δρόμο για τη σερβική αυτονομία το 1815.
Αντίστοιχη σύγκρουση κέντρου-περιφέρειας
είναι η οθωμανική δολοφονία του Αλή Πασά το 1822
και η διάλυση του Πασαλικιού των Ιωαννίνων,
ο βαλκανικός αυτός κύκλος κλείνει με τις οθωμανικές σφαγές
πεντακοσίων αλβανών μπέηδων
το 1830 στο Μοναστήρι.
________________________
ΕΛΛΑΔΑ, 1821
Νίκη των επαναστατών Καρμανιόλων
κατά των Οθωμανών και των Καλικάντζαρων,
των Ελλήνων προεστών στη Σάμο.
Καρμανιόλοι ονομάστηκαν
όπως και πριν στα Επτάνησα, οι δημοκρατικοί
από το γαλλικό χορευτικό τραγούδι της καρμανιόλας
...dansons la carmagnole...
Διοικητής ο Φιλικός επαναστάστης
τρεις επιθέσεις του οθωμανικού στόλου.
Το αυτοδιοικητικό πολίτευμα ανατράπηκε το 1834
οι καρμανιόλοι εκδιώχτηκαν,
και ακολούθησε η Σαμιακή Ηγεμονία,
φόρου υποτελής στο σουλτάνο μέχρι το 1913.
Πρώτος ηγεμόνας ο βουλγαρικής καταγωγής
Στέφανος Βογορίδης, που διοικούσε
από την Κωνσταντινούπολη.
Σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ελλάδα,
στη Σάμο δεν διαβάστηκε ο πατριαρχικός αφορισμός
της επανάστασης. Ο αρχιεπίσκοπος Σάμου
Κύριλλος Αγραφιώτης, με καταγωγή από τα Τρίκαλα,
συμμετείχε στη Φιλική Εταιρεία, στήριξε τους Καρμανιόλους,
κατήγγειλε τις αυθαιρεσίες των κοτζαμπάσηδων,
και στη βιβλιοθήκη του είχε νεοτερικά βιβλία
του Βολτέρου, της αστρονομίας και της φυσικής.
Από τα σχολικά βιβλία
οι καρμανιόλοι απουσιάζουν.
_____________________
Ελληνικός Εμφύλιος (1823-25)
Ήττα της Φιλικής Εταιρείας και της στρατιωτικής παράταξης
από προεστούς και πολιτικούς, και σε δεύτερη φάση,
ήττα των Μωραϊτών από Ρουμελιώτες και Νησιώτες.
https://el.wikipedia.org/wiki/Ελληνικός_εμφύλιος_πόλεμος_(1823–1825)
Μεταβατική Ελληνική Πολιτεία (1827-1831)
Ήττα και δολοφονία του Καποδίστρια,
στην προσπάθειά του να επιβάλει
αστικό συγκεντρωτικό κράτος
απέναντι σε καραβοκύρηδες, οπλαρχηγούς,
και τοπικούς ηγεμόνες.
Σε αντίθεση με τους unitarios/ενωτικούς στην Αργεντινή,
ο εκσυγχρονιστικός θεσμός του 19ου αιώνα,
το συγκεντρωτικό κράτος,
δεν στηρίχτηκε από τους Έλληνες φιλελεύθερους.
.jpg)
