GRεεκς, Έλληνες Μετανάστες γράφουν στον Γκάζμεντ Καπλάνι

(Andrzej Jarodzki depicting Ilias Vrazas)

Ο Πολωνός ζωγράφος Andrzej Jarodzki απεικόνισε με αυτό τον τρόπο τον φιλόσοφο και καθηγητή ελληνικής λογοτεχνίας Ηλία Βράζα - για τις ανάγκες του εξώφυλλου του τελευταίου βιβλίου του «Η Δυσφορία των "Nεοελλήνων"» (δεν έχει μεταφραστεί ακόμα στα ελληνικά).

Η ανατροπή του καθεστώτος με βρήκε να διδάσκω φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Βρότσλαβ, όπου συνεχίζω να διδάσκω. Το ζήτημα της επιστροφής στην Ελλάδα δεν τίθεται πια. Όσο για το ζήτημα της ταυτότητας δε θα μπορούσα να πω ότι αισθάνομαι Πολωνός. Ίσως γιατί είμαι δημιούργημα της ελληνική ιστορίας και μεγάλωσα ως «Άλλος». Συμβαίνει και με ρωτάνε «είσαι Έλληνας η Πολωνός;». Απαντώ ότι η ταυτότητα δεν τελειώνει μόνο με την εθνικότητα. Για να σας πω ποιος είμαι πρέπει πρώτα να κάνω την αφήγηση της ζωής μου.(https://www.tovima.gr/2011/05/15/society/eimai-dimioyrgima-tis-ellinikis-istorias/)

Στη στήλη «GRεεκς» του «Βήματος»  Έλληνες που ζουν, προσωρινά ή μόνιμα, σε διάφορες χώρες του κόσμου αφηγούνται τις αληθινές ιστορίες τους και μιλούν για την Ελλάδα του χθες και του σήμερα.
................................................................

 Ονοµάζοµαι Αλίνα Νταλιάνη, γεννήθηκα το 1976 στην Αθήνα. Μεγάλωσα όµως στην Πελοπόννησο, δίπλα στη θάλασσα, στο Ρίο, περήφανο για την όµορφη γέφυρα που συνδέει δύο κατεστραµµένες και επικίνδυνες οδικές αρτηρίες, ένα από τα πολλά αντιφατικά της πατρίδας µου. Λατρεύω τη θάλασσα. Το σάλτο που δίνεις και πέφτεις στο δροσερό νερό τις ζεστές ηµέρες του καλοκαιριού είναι κάτι που λαχταρώ εδώ στα βόρεια.

Οι γονείς µου κατάγονται και οι δύο από το Αγρίνιο, το οποίο επισκεπτόµασταν τακτικά και έτσι το δέσιµό µου µε την Αιτωλοακαρνανία είναι πολύ δυνατό. Χαραγµένη στη µνήµη µου είναι η εικόνα το πατρικού σπιτιού της µητέρας µου. Το απόγευµα η γιαγιά µου έβγαζε έξω καρεκλάκια γι’ αυτήν, για την εγγονή της και για τους περαστικούς που ήθελαν να κάτσουν να πουν µια κουβέντα. Αυτή την ανθρώπινη και ζεστή επικοινωνία προσπαθούµε να καλύψουµε τη σηµερινή εποχή µε τα ηλεκτρονικά chat rooms, αλλά νοµίζω ότι αυταπατώµεθα…Στα παιδικά µου χρόνια στο Ρίο είχα την τύχη να γνωρίσω µια κυρία που µε επηρέασε πάρα πολύ. Τη γερµανίδα γειτόνισσά µας, την Ιγκα. Τη θεωρώ δεύτερη µητέρα µου. Οταν γνώρισε τον έλληνα σύζυγό της αποφάσισε να τον ακολουθήσει στην Ελλάδα, εγκαταστάθηκαν στο Ρίο όπου ως σήµερα κατοικούν. Ετσι τη Γερµανία τη «συνάντησα» επτά ετών στο Ρίο. Ταύτισα, από τότε, τη Γερµανία µε την Ιγκα. Μαζί της έµαθα γερµανικά. Με έµαθε να λειτουργώ µε οργάνωση και µεθοδικότητα και να µη θεωρώ την πειθαρχία ελάττωµα. Με εντυπωσίαζαν οι ευγενικοί τρόποι της, το πώς χαιρετούσε τους ντόπιους στον δρόµο, µε ιδιαίτερη ευγένεια, ακόµη και αν της ήταν άγνωστοι. Εκείνοι εκπλήσσονταν. Πολλοί συµπατριώτες µου θεωρούν την ευγένεια των Βορείων τυπική και επιφανειακή. Ακόµη και όταν έχουν δίκιο, προσωπικά την προτιµώ από την αυθάδεια.


Από το σχολείο, δυστυχώς, έχω να θυµάµαι τους ανεύθυνους καθηγητές µου, ειδικά στο Γυµνάσιο. Τους χαρακτηρίζω «ανεύθυνους» διότι, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, δεν ενδιαφέρονταν για τις γνώσεις που αποκτούσαν οι µαθητές. Η εξωσχολική εκπαίδευση ήταν αυτή που µε βοήθησε να προχωρήσω... Από µικρή λάτρευα τις ξένες γλώσσες. Κάθε φόρα που ξεκινάς να µαθαίνεις µια γλώσσα, µια µεγάλη πολιτισµική πόρτα ανοίγει. Ξεκίνησα πολύ νωρίς να µαθαίνω γερµανικά και αγγλικά, στο σχολείο έκανα γαλλικά, στο Πανεπιστήµιο συνέχισα µε ισπανικά και το 2004 ξεκίνησα τουρκικά. Το όνειρό µου ήταν να σπουδάσω Αρχιτεκτονική, αλλά ελλείψει επαγγελµατικού προσανατολισµού στο σχολείο κατέληξα στην Τρίτη Δέσµη. Πέρασα τελικά στη Γερµανική Φιλολογία, µε καθυστέρηση τριών ετών, λόγω της αδυναµίας µου να περάσω το µάθηµα της Ιστορίας στις πανελλαδικές. ∆εν είχα έφεση στην αποστήθιση κειµένων και δυστυχώς η «παπαγαλία» ήταν το συστατικό της επιτυχίας. Εν τέλει τα κατάφερα και βρέθηκα στην Αθήνα, το 1995, στη Φιλοσοφική Σχολή. Σε µια φοιτητική κοινότητα κοµµατικοποιηµένη και κατακερµατισµένη, µε αµέτρητες συνελεύσεις και καταλήψεις. Το ελληνικό Πανεπιστήµιο δεν σου δίνει ευκαιρίες πολύπλευρης γνώσης και µετακίνησης σε διάφορα γνωστικά αντικείµενα, σε περιορίζει στα µαθήµατα της σχολής σου. Αν θες να ξεφύγεις πρέπει να προσπαθήσεις µόνος σου. Εκανα ακριβώς αυτό. Και στο τρίτο έτος πήγα µε Erasmus για έναν χρόνο στη Γερµανία. Στην πόλη Saarbrücken. Σε ένα διαφορετικό περιβάλλον, όπου έχεις τη δυνατότητα να ασχοληθείς µε µαθήµατα πέραν της κατεύθυνσης σπουδών που έχεις επιλέξει. Εγώ ασχολήθηκα µε ευρωπαϊκά θέµατα. Πάντα µε τραβούσε η ιδέα της Ευρώπης.

***

Επέστρεψα στην Ελλάδα, ολοκλήρωσα της σπουδές µου και ήρθα πάλι στη Γερµανία, στην πόλη Aachen αυτή την φορά, µία ώρα από την Κολονία, για µεταπτυχιακά στον τοµέα της Ευρωπαϊκής Πολιτικής και αργότερα στον τοµέα της Διασφάλισης Ποιότητος. Εκανα την πρακτική µου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Λουξεµβούργο. Παρά τις επαγγελµατικές δυνατότητες που είχα εκεί, πήρα την απόφαση να γυρίσω στην Ελλάδα. Γιατί; Ισως φανώ γραφική, αλλά επειδή την αγαπώ. Για εµένα η Ελλάδα είναι αυτό που οι Γερµανοί λένε «µια αίσθηση». Γύρισα λοιπόν στην Αθήνα και βρήκα τις πόρτες κλειστές. Συµµετείχα σε πολλούς κρατικούς διαγωνισµούς, επιτυχούσα µεν αλλά µη διοριστέα, πήγα σε πάρα πολλές συνεντεύξεις, εργάστηκα ως ωροµίσθια µε πενιχρές απολαβές, εργάστηκα αµισθί σε επιστηµονικά ινστιτούτα, ως γραµµατέας µε µισθό 375 ευρώ, σε ξενοδοχεία µε 12ωρες βάρδιες, σε πόρτα εστιατορίου να καλωσορίζω τους πελάτες, σε εξυπηρέτηση τουριστών στην παραλία και σε διάφορα άλλα για τα οποία ειλικρινά δεν χρειαζόταν να περάσω τόσα χρόνια στα θρανία.

Ηµουν πολύ αποφασισµένη να µείνω. Το πάλεψα µε νύχια και µε δόντια. Ωσπου κάποια στιγµή ένιωσα ότι δεν πήγαινε άλλο και αποφάσισα να φύγω.

***

Επέστρεψα ξανά στη Γερµανία το 2006. Πόνεσα εγώ και οι άνθρωποί µου πολύ. ∆εν το µετάνιωσα, τουλάχιστον όχι ακόµη. Ζω στην Κολονία, όπου και εργάζοµαι για τον Ευρωπαϊκό Οργανισµό Ασφάλειας της Αεροπορίας. Το ξεκίνηµα, επαγγελµατικό και προσωπικό, πολύ δύσκολο, αλλά αργά και σταθερά βλέπεις τους κόπους σου να αποδίδουν και αυτό σού δίνει δύναµη… Ανήκω ακόµη στους ροµαντικούς της Ευρώπης και πιστεύω στην ιδέα της Ευρωπαΐκής Ενωσης. Είµαστε όµως ακόµη στην αρχή. Η ιδέα της Ευρώπης στη Γερµανία περνάει από µια φάση αµφισβήτησης. Κάποιες φορές έχω την εντύπωση ότι αν ήταν στο χέρι των Γερµανών και της γερµανικής ηγεσίας, θα είχαν βγει από το ευρώ. Από την άλλη, νοµίζω ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι καταδικασµένη να πετύχει.

Η διάλυσή της θα είχε βαρύτατο κόστος για όλους, και για τους Γερµανούς. Η κρίση της Ευρώπης είναι προπαντός πολιτική. Τα κράτη-µέλη της ΕΕ θέλουν να λειτουργούν υπερεθνικά, αλλά στην ουσία παραµένουν προσκολληµένα σε παλαιές αντιλήψεις του έθνους-κράτους. Με λίγα λόγια θέλουν να έχουν και τον σκύλο χορτάτο και την πίτα ολόκληρη. Αν θέλουµε η Ευρωπαϊκή Ενωση να πετύχει, οφείλουµε να τοποθετήσουµε το ευρωπαϊκό κοινό καλό πάνω από τα εθνικά µας συµφέροντα. Ακούγεται ουτοπιστικό αλλά είναι και η µόνη λύση σε βάθος χρόνου… Τι µου έµαθε το ταξίδι; Προπαντός να µη χωνεύω εύκολα στερεότυπα. Με πληγώνει η λέξη «Γερµαναράς». Εχω την εντύπωση ότι οι Γερµανοί µαθαίνουν από την ιστορία τους. Η Γερµανία για εµένα είναι µια δεύτερη πατρίδα. Με δέχθηκε, µου έδωσε όσες ευκαιρίες και όνειρα µου στέρησε η Ελλάδα. Και µε κρατάει εδώ, όσο και αν λαχταρώ να γυρίσω στη Μεσόγειο…


«Ηρθε η στιγμή να αναρωτηθούμε πού θέλουμε να πάει το καράβι»

Από την προσωπική μου εμπειρία νομίζω ότι κατάλαβα ποια είναι η κύρια διαφορά της Ελλάδας από τις άλλες χώρες της Ευρώπης. Οι Ελληνες έχουν χάσει εντελώς τον σεβασμό και την πίστη τους στην αξιοκρατία. Επικράτησε κατά κράτος το σύστημα της πελατοκρατίας, το οποίο έγινε αποδεκτό από το σύνολο της κοινωνίας. Αυτό μάς στοίχισε πολύ. Παντού στην Ευρώπη υπάρχει διαφθορά και λειτουργούν τα κονέ, ακόμη και εδώ. Αλλά δεν μπορώ να φανταστώ στη Γερμανία ανθρώπους να περιμένουν στην ουρά έξω από βουλευτικά γραφεία για να διορίσουν τα παιδιά τους. Νομίζω ότι αυτοί που διαδηλώνουν τώρα στην Ελλάδα συνειδητοποίησαν ότι το σύστημα της πελατοκρατίας, το οποίο είχαν αποδεχθεί, έκαψε τελικά το μέλλον των παιδιών τους. Νομίζω ότι ήρθε η στιγμή να αποδεσμευθούμε από παλαιομοδίτικες αντιλήψεις και να αναρωτηθούμε «πού πάμε;». Για πού πλέει το καράβι και πού θέλουμε εμείς να πάει...(http://www.tovima.gr/society/article/?aid=408094&h1=true)

..............................................................
Κάνοντας συγκρίσεις µε τους άλλους Ευρωπαίους καταλάβαινα ότι εκείνοι ήταν πολύ πιο ταξιδεµένοι από µας και πιο ανοιχτοί στους ξένους. Ισως γιατί οι γονείς τους τους είχαν δώσει τη δυνατότητα να ταξιδεύουν πιο πολύ. Οι γονείς µας και όταν είχαν τη δυνατότητα δεν ήξεραν. Η κουλτούρα του ταξιδιού δεν υπήρχε στην Ελλάδα (Με αφετηρία το Μεσολόγγι και τη... βέργα στο σχολείο, ο Θωµάς Κοντογεώργος, στα 41 του χρόνια, έχει ζήσει σε 15 πόλεις ανά τον κόσµο και σήµερα βρίσκεται στα σύνορα Ισραήλ, Λιβάνου και Συρίας δουλεύοντας για τον ΟΗΕ)

...............................................................

Στο ταξίδι κατάλαβα ότι είναι δύσκολο να ταξιδεύεις σαν γυναίκα, γιατί συχνά θεωρείσαι θήραµα. Το ταξίδι θεωρείται ακόµη γένους αρσενικού... Εµαθα να διακρίνω τις διαφορές. Οι Ιταλοί αγαπούν την πολιτιστική παράδοσή τους, είναι λιγότερο εθνικιστές και πιο τοπικιστές από εµάς. Εµαθα να εκτιµώ και τα δικά µας θετικά, τα οποία, ζώντας στην Ελλάδα, πολλές φορές υποτιµούσα. (Σίσσυ Αθανασοπούλου (1958) από Θεσσαλονίκη μέσω Κρήτης στην Νάπολη Ιταλίας)
...............................................................

Στην Ελλάδα επιστρέφω κάθε τόσο για να επισκεφθώ την οικογένειά μου. Αυτή την φορά είδα τους φίλους μου πολύ προβληματισμένους. Ένιωθαν πως δεν έχουν προοπτική. Διαπίστωσα επίσης ότι υπάρχει μια έκρηξη της μόδας της γαστρονομίας. Βρήκα την μισή Ελλάδα να είναι σεφ ή να θέλουν να γίνουν σεφ. Με αποτέλεσμα να υπάρχει υπερπαραγωγή μαγείρων, ειδικά νέων, που τώρα δεν μπορούν να βρουν δουλειά και καταλήγουν να τυλίγουν σουβλάκια στις ψησταριές… Τι μου έμαθε το ταξίδι; Να μάθω να φέρομαι. Να καταλάβω ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ θεωρίας και πράξης. Στο ταξίδι μαθαίνεις να συνυπάρχεις με το διαφορετικό. Να αποκτάς ένα δεύτερο βλέμμα. Ο κόσμος της κουζίνας για μένα σημαίνει χαρά γιατί δημιουργώ. Σημαίνει και ταξίδι γιατί ταξιδεύω σε άγνωστες χώρες και γεύσεις. Από την άλλη σημαίνει πολύ άγχος, τρέξιμο, ορθοστασία. Δεν είναι όπως φαίνεται στην τηλεόραση. Η επαγγελματική κουζίνα είναι από τα πιο δύσκολα επαγγέλματα του κόσμου.(Κώστας Βογιατζόγλου (1987) Κουζίνα για μένα σημαίνει ταξίδι)
................................................................

 Οταν ήμουν έξι χρόνων οι γονείς μου αποφάσισαν να εγκατασταθούν μόνιμα στο Ηράκλειο Κρήτης. Το σχολείο το τέλειωσα εκεί. Εχω καλές αναμνήσεις. Τώρα, βλέποντας από απόσταση, νομίζω ότι, παρά τις μεμονωμένες προσπάθειες ορισμένων δασκάλων και καθηγητών, το σχολείο απέτυχε να αγκαλιάσει τους μαθητές, να τους κάνει πολίτες που τολμούν να ονειρεύονται και να οραματίζονται. Πιο σημαντικό ρόλο από το σχολείο έπαιξε στη ζωή μου η φύση της Κρήτης. Η μυρωδιά και η αγριάδα του βουνού και η ελευθερία που σου δίνει, το πέλαγος που συμβολίζει τη φυγή. Αυτόν τον συνδυασμό δεν τον έχω βρει πουθενά αλλού στα ταξίδια μου. Γι΄ αυτό νομίζω ότι αποφάσισα να γίνω περιβαλλοντολόγος...............

..............
Νομίζω ότι το θέμα δεν είναι μόνο οικονομικό. Οι άνθρωποι έχουν χάσει την αυτοπεποίθησή τους. Κυρίως οι νέοι. Προσωπικά, λυπάμαι που το λέω, το έβλεπα να έρχεται. Νομίζω ότι είμαστε μια χώρα με πολύ μορφωμένους και δημιουργικούς ανθρώπους. Κάποια στιγμή όμως χάθηκε ο προορισμός. Και όταν δεν έχεις προορισμό, τότε ζεις μηχανικά το παρόν. Πάσχουμε ακόμη να βρούμε ποιοι είμαστε, με το βλέμμα στραμμένο περισσότερο στο παρελθόν, αλλά δεν έχουμε σκεφθεί πώς θέλουμε να κάνουμε τον τόπο μας. Μπορούμε να ανατρέψουμε τα πάντα, αν το θέλουμε. Αρκεί να αποκτήσουμε περισσότερη αυτοπεποίθηση...(Ο Στέλιος Πλαϊνιώτης γεννήθηκε στην Αθήνα, έζησε στην Κρήτη, στη Λέσβο, στο Λονδίνο και τώρα δημιουργεί κτίρια και συνοικίες στη Μαλαισία)

...............................................................

Η Βοσνία είναι μια χώρα που έχει βγει από τον πόλεμο αλλά οι δημόσιες υπηρεσίες λειτουργούν καλύτερα από την Ελλάδα. Και αυτό είναι τραγικό. Υπάρχει ένα τραγούδι που ακούω συχνά εδώ, το οποίο έχω ταυτίσει με την Ελλάδα: το «Με αεροπλάνα και βαπόρια» του Σαββόπουλου με την Μπέλλου. Δακρύζω κάθε φορά που το ακούω. Από την Αθήνα μου λείπει η πολυπολιτισμικότητά της. Γιατί η Αθήνα είναι μια κοσμοπολίτικη πόλη, έστω και υπογείως (Ζωή Σακελλιάδου (1982) από Κάρπαθο στην Υπάτη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στη Βοσνία)

 ..............................................................

Γράφτηκα στη Σχολή Καλών Τεχνών Βερολίνου, μυήθηκα για τα καλά στα κόμικς. Για καλή μου τύχη μέσα σε λίγους μήνες βρήκα δουλειά κάνοντας σκίτσα σε γερμανικό κρατικό τηλεοπτικό κανάλι. Με προσέλαβαν, αν και εννέα Γερμανοί διεκδικούσαν τη δουλειά. Δούλευα στις σκαλωσιές, στις λαϊκές αγορές. Περιπλανιόμουν στους δρόμους, ζωγράφιζα φάτσες, δρόμους, έριχνα στο χαρτί τις φαντασιώσεις μου. Από τα πιο σημαντικά πράγματα που μου έμαθαν οι καθηγητές στη Σχολή ήταν ότι για τις καλές ιδέες δεν χρειάζεται οπωσδήποτε καλλιγραμμία. Το «ατελές» έχει την αξία του.

..................................

Οταν λέμε αναρχία εδώ δεν εννοούμε μπάχαλο και περιθώριο. Εδώ οι αναρχικοί είναι ενταγμένοι στη γειτονιά τους, με συμμετοχή στα κοινά. Ενα μοναδικό φαινόμενο στην Ευρώπη. Αυτό που με εντυπωσίασε επίσης ήταν ότι η Καταλωνία ήταν κάτι το διαφορετικό μέσα στην Ισπανία. Νομίζω ότι ένας από τους παράγοντες που έχει βοηθήσει στην ανάπτυξη της Ισπανίας τα τελευταία χρόνια είναι η άμιλλα και η συνύπαρξη αυτών των διαφορετικών περιοχών μέσα στην ίδια χώρα

 ....................................

Πώς βλέπω την Ελλάδα; Δεν παραβλέπω την πρόοδο που έχει γίνει αλλά με εντυπωσιάζει και με θλίβει ο συνδυασμός γκρίνιας, εσωστρέφειας, ρατσισμού και σπατάλης που δεν έχει όμοιό του στην Ευρώπη. Και στην Ισπανία υπάρχουν σοβαρά προβλήματα, δεν υπάρχει όμως η μπόχα της παρακμής. Ισως γιατί οι πολίτες συμμετέχουν περισσότερο στα κοινά από όσο στην Ελλάδα.Τι μου έμαθε το ταξίδι; Οτι, όσα και να ξέρεις, τίποτα δεν ξέρεις. Ο μόνος τρόπος για να βελτιωθείς είναι να μάθεις. Οτι το να αγαπάς τον τόπο όπου ζεις δεν είναι δικαίωμα μόνο των ανθρώπων που γεννήθηκαν εκεί...(«Το ταξίδι μού έμαθε ότι δεν ξέρω τίποτα». Ο σκιτσογράφος Γιώργος Κωνσταντίνου μιλά για τα ταξίδια του και για το πώς βλέπει την Ελλάδα της κρίσης)

(http://www.imagistan.es/site/ ) (καταλανικά)

(http://eikonoplasteio.blogspot.com/) (ελληνικά)

(http://theveryclosedcircle.blogspot.com/ ομαδικό-ελληνικά) 

περισσότερα για τον Θεσσαλονικιό εικονοπλάστη Γιώργο Κωνσταντίνου
στο google και τη βικιπαίδεια.

"Δημόδωρος, μια μέρα στο αρχαίο θέατρο" σε εικονογράφηση του Γιώργου

..και όπως λέει στο τέλος του βίντεο δεν είναι ρητορικός αγώνας,

στο θέατρο είμαστε κερδισμένοι όλοι γιατί διδασκόμαστε....