Δευτέρα 11 Φεβρουαρίου 2013

Ελληνορωσικά λεξιδάνεια


http://ru.wikisource.org/wiki/Греческо-русский_словарь_(Вейсман)
http://vk.com/practicing_greek

μέχρι να εγκριθεί το δάνειο από Ρωσία

ας αρκεστούμε στα λεκτικά υπάρχοντα

επιλογή από
Категория:Слова греческого происхождения
Κατηγορία: Λέξεις ελληνικής προέλευσης

автаркия aftάrkίa  αυτάρκεια
автограф aftόgraf αυτόγραφο
агония agόnya αγωνία
ад ad άδης
анафема anάfema ανάθεμα
анахорет anaχarέt αναχωρητής
ангел άngel άγγελος
анис άnιs γλυκάνισο
Афины Afίnι Αθήνα
гармония garmόnya ἁρμονία 
гегемон gegemόn ἡγεμών гегемония 
гектар gektάr ἑκτάριο
гематома gematόma αἱμάτωμα геморрой
герой gjerόι ἥρωας, героизм (και προγενέστερο βυζαντινό ирой
( h = г από γαλλικά/γερμανικά, εξού και Гегель ο HegelГавайи η Χαβάη
Гитлер ο Χίτλερ, гонора́р τιμητική αμοιβή το honorariumГугеноты οι Οὑγενότοι
гумани́зм ο οὑμανισμός)
гимн gimn ὑμνος
гипербола gipέrvola ὑπερβολή (ρητορική)
гипотеза gipόteza υπόθεση
гиппопота́м ἱπποπόταμος
гистоло́гия ιστολογία
горизо́нт ὁρίζοντας
гормо́н ὁρμόνη
демократия demakrάtya δημοκρατία
демон dέμαν δαίμων
дьяк djak διάκονος, τσαρικός υπάλληλος dyak (clerk)
игумен ιgumέn ἡγούμενος (και αυτό βυζαντινό, ιωτακισμένο και αδάσυντο)
известь ίzvest άσβεστος/ασβέστης
икона ιkόna εικόνα
каторга kάtarga κάτεργα
кровать kravάt κρεββάτι
ксенон ksenόn ξενών
крокодил krakadίλ κροκόδειλος
лампада lampάda λαμπάδα, κερί
лиман lιmάn λιμάνι μέσω τουρκικών liman (landform) παραποτάμια γεωμορφή
логика lόgιka λογική 
Мавр mavr, μαύρος, Μαυριτανός, Moor (lat. maurus)
мантия mάntya μανδύας
миф mιf μύθος, мифология
монастырь manastίr μοναστήρι
монах  manάχ μοναχός
мрамор mrάmor μάρμαρο
огурец agurέts αγγούρι
ода όdα, ωδή
олигарх aligάrχ  ολιγάρχης
ортодокс artadόks ορθόδοξος
орфография arfagrάfya ορθογραφία
палингенез palingenέz παλιγγενεσία
паника pάnika πανικός
патриарх patriάrχ πατριάρχης
патриот patriόt πατριώτης
пафос pάfos πάθος (ρητορική)
(και τουριστική διαφημιστική πρόταση 
Στην Πάφο με πάθος - В Пафосе с пафосом 
v Pάfose s pάfosom )
пиит pıίt ποιητής, και поэт, paέτ
платан, platάn πλατάνι
прагматик pragmάtik πραγματιστής
псих, psίχ ψυχάκιας
рифма rίfma ομοιοκαταληξία, ρίμα από ρυθμός
рясофор ryasafόr ρασοφόρος
саван sάvan σάβανο
сахар sάxar ζάχαρη
сифон sifόn σιφώνι
скамья skάmnya σκάμνος, σκαμνί
стих stiχ στίχος
театр teάtr θέατρο
тема, θέμα από τα γερμανικά, αλλά το βυζαντινό θέμα, фема
тетрадь tetrάt τετράδιο
тиран tirάn τύραννος
травма trάvma τραύμα
уксус ούksουs όξος, ξίδι
Федя Fέdya, Фёдор, Fyodor Theodor Θεόδωρος
Фессалоники Θεσσαλονίκη
фонарь fanάr φανάρι
фасоль fasόl φασόλι
Харлам, Xarlάm, Харлампий, Xarlάmpiyi, Χαράλαμπος
Хор χορός
хрия  χρεία (ρητορική)
цилиндр tsilίndr κύλινδρος
циник tsίnik κυνικός
школа shkόla σχολείο
школьник shkόlnik μαθητής
школьница shkόlnitsa μαθήτρια
Елена Jelέna Ελένη
епископ jepίskop επίσκοπ
эпоха epόχa εποχή
эфир efίr αιθήρ, αιθέρας
Юрий Jούri Γεώργιος
ямб yamb ίαμβος



_________________________________________________________________________


επιλογή από

αγκιτάτσια агитация > lat. agitatio, κινητοποίηση των μαζών
αγκιτπρόπ агитпроп προπαγάνδα για αγκιτάτσια
απαράτσικ аппаратчик (και απαράτ) γραφειοκράτης > lat. apparatus συσκευή
βέρστι верста, τσαρική μονάδα μήκους (~ ένα χιλιόμετρο)
Βοστόκ Ανατολή (Владивосток) "άρχων της Ανατολής"
βογιάρος боярин φεουδάρχης (και μπογιάρος)
γκουλάγκ ГУЛАГ στρατόπεδο συγκέντρωσης
δούμα дума βουλή, σκέψη 
κνούτο кнут μαστίγιο με σιδερένια σφαιρίδια
κουλάκος кулак γροθιά, τσιφλικάς
κούλιτς кулич kούlich πασχαλιάτικο γλυκό > βυζ. κολλίκιον, αρχ. κόλλιξ
Λουνοχόντ Луноход "Σεληνοβάτης" 
μαμούθ мамонт "κέρατο της γης" (ουγρική λέξη)
μαρσρούτκα маршрутка ταξί-μινιμπάς > γερμ. Marsch Route Taxi
μενσεβίκος меньшевик μειοψηφικός
Μιρ Мир κόσμος, ειρήνη
μπαλαλάικα балалайка κιθάρα > балаболить, μουρμουρίζω
μπελούγκα белуха λευκή φάλαινα > белый λευκός
μπολσεβίκος большевик πλειοψηφικός, μπαλσόι μεγάλος большой театр
Μπυλίνα былина ρωσικό έπος
μουζίκος мужик φτωχός χωρικός, κολίγας > муж, άντρας
ναρόντνικ народник λαϊκιστής/λαοκράτης
ΝΕΠ  НЭП Новая экономическая политика
νιέτ нет όχι
νομενκλατούρα номенклатура ονομαστική λίστα, αξιωματούχοι
νταβάι давай έλα, άντε
νταζβιντάνια до свидания  γειά, εις το επανιδείν
ντάτσα дача εξοχικό, "δώρο"
ντρούζίνα παρέα, τάγμα, φρουρά дружи́на druzhina
όμπλαστ область, επαρχία
ουκάζιο указ διάταγμα
ουντάρνικ(ος)  ударник υπέργατικός > ударный труд εντατική εργασία
ουσάνκα ушанка γούνινο καπέλο
Οχράνα Охрана τσαρική μυστική αστυνομία
περεστρόικα перестройка ανασυγκρότηση
πογκρόμ погром > громи́ть  λεηλατώ, συντρίβω
ρούβλι рубль > рубить κόβω
σαμιζντάτ самиздат αυτοέκδοση εν καιρώ λογοκρισίας
σαμοβάρι самовар "αυτόβραστο", σκεύος για σερβίρισμα τσαγιού
σιάπκα шапка καπέλο
σοβιέτ совет συμβούλιο
Σογιούζ Союз, Ένωση
Σουχόι  сухой ξηρός, στεγνός
σπασίμπα спасибо ευχαριστώ > спаси бог φυλάξοι ο θεός
Σπούτνικ Спутник συνταξιδιώτης
στάρετς старец γέροντας
σταχανοβίτης стахановец ιδεολόγος εργασιομανής > Alexey Stakhanov
τάιγκα тайга taigά βόρειο δάσος κωνοφόρων (τουρκοσιβηρική λέξη)
ταβάριτς товарищ tavάrish σύντροφος > παλαιοτουρκικό tavar ishchi έμπορος
τούνδρα тундра βόρεια άδενδρη πεδιάδα (λαπωνική λέξη)
τρόικα тройка τριάδα, τρίιππη άμαξα
τσαϊνίκ чайник τσαγιέρα, αρχάριος
τσάρος царь > lat. Caesar
τσαρίνα царица tsarίtsa γυναίκα
τσάρέβνα царевна tsarέvna κόρη 
τσάρεβιτς царевич tsarέvich γιος
Τσεκά ЧК πρόδρομος της Καγκεμπέ
Tσερνόμπιλ Чернобыль μαυρόχορτο
τσερνοζέμ чернозём chernazyόm μαύρο χώμα

4 σχόλια:

  1. Πφφφφ, πολύ συντηρητικοί: ακόμη διατηρούν το г.
    Ενώ εμείς την... παλιοδασεία την καταργήσαμε πριν τριάντα χρόνια ;-)))

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. :-) Εξ ανάγκης οι κατά 95% φωνητικά ορθογραφούντες Ρώσοι, δύσκολα καταργείται ηχηρό σύμφωνο που προφέρεται.
      Όσες ελληνικές λέξεις με h πήραν απ' τους Γάλλους έχουν г στον επίσημο τύπο, (γιατί κυκλοφορεί και σπανιότερος τύπος δίχως γκ уманизм, ипотеза), όσες πήραν απ' τους Βυζαντινούς δεν έχουν, игумен ιgumέn ἡγούμενος

      Τους νεοτερισμούς κατά της ιστορικής ορθογραφίας άρχισαν οι Ρώσοι πριν 300 χρόνια με τον Μεγάλο Πέτρο.
      Σταδιακά κατάργησαν γύρω στους 15 χαρακτήρες.
      Ελληνικά γράμματα που καταργήθηκαν τότε είναι το ξι ѯ, το ψι (ѱалм), το ωμέγα Ѡ(Ѿ), και το 1918, το θήτα (ѳеатръ), και το ύψιλον (кѵрилъ)

      wiki/Reforms of Russian orthography

      Διαγραφή
  2. Δεν νομίζω πως έχει πολύ νόημα να απαριθμούμε ρωσικές λέξεις που τις χρησιμοποιούμε μόνον όταν μιλούμε για ρωσικά πράγματα ή ρωσικούς θεσμούς. Το"κνούτο", το "μαμούθ", το "σαμοβάρι", αυτά ναι, είναι ρωσικά δάνεια στην ελληνική. Το "σοβχόζ", το "τσερνοζιόμ", το "βέρστι" είναι τόσο δάνεια όσο είναι το Φαρ Ουεστ ή το πέσο. Και σοβαρά, πιστεύεις ότι λέγονται στα ελληνικά (της Ελλάδας, όχι της Αζοφικής!) το "νταβάι", η "ντρούζινα" ή η "ρασπούτιτσα";

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλώς όρισες :-)

      allez -> εμπρός, νταβάι πάλευε, πάμε αλέ
      http://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=247399.0

      ντρούζινα στα θρακιώτικα είναι, λέει, η παρέα
      http://pardalilexi.gr/words.php?id=6824

      ...σε ρασπούτιτσα κόλλησε η κυπριακή οικονομία την Άνοιξη...

      Υ.Γ.
      το παρατράβηξα λίγο στη μεταφορά από τα αγγλορωσικά (chainik τσαγιέρα, αρχάριος) για να μάθουμε κάτι παραπάνω :-)

      Διαγραφή