Επέλλεξέ το διπλό και ανέμμενε αναγνώριση απ' τον γραμματικό

Με αφορμή το άρθρο του Νίκου Σαραντάκου "Μετά το “επέστρεφε” του Καβάφη, το “επέλεξε” του Αλέξη Κωστάλα"....χμ, για να το λέει κι ο Κωστάλας...καθιερώθηκε πια...δεν μπορεί, κάποια γραμματική θα διάβασε....

Δεν είναι ζήτημα γραμματικής, λέει το Ιέκι, τα ξέρουν αυτά, αλλά αισθητικής και διαφημιστικής προσέγγισης στη νεολαία μας. Το δεύτερο δεν στέκει, η προστακτική επέλεξε είναι περισσότερο οικεία σε σαραντάρηδες και τριαντάρηδες. Οι δεκαπεντάρηδες, ακριβώς επειδή έχει επισημανθεί τόσες φορές το λάθος, τείνουν προς το "επίλεξε" και "ανάμενε". Όταν γράφω λ.χ. στις εικόνες του γκουγκλ "διέκοψέ την" μου βγάζει: μήπως εννοείτε "διάκοψέ την"; 

Αισθητική λοιπόν. Είναι, λέει, κακόηχο το "επίλεξε". Μάλλον εντονότερο, και αυτό που ακούγεται σε κάποιους κακόηχο και βάρβαρο, για άλλους είναι αποφασιστικό και βαρβάτο. Τί άλλο θέλεις από μία προστακτική; να προστάζει! Ο Κωστάλας βγάζει από την έκφραση του ένα δυναμισμό, οπότε ταιριάζει γάντι το "επίλεξέ το!". Και ειδικά σε αυτό το σημείο ο στρατός είναι εντελώς άκυρος να υποστηρίζει ακόμα τα αδερφίστικα, για να μιλήσουμε τη γλώσσα του, "ανέμενε αναγνώριση" και "επανέλαβε το αληθές". Και αν διορθώσει κανείς νεότερος σε ανάμενε και επανάλαβε, τον επαναφέρουν στην τάξη οι ανώτεροι. Έπειτα, το επίλεξε κάνει συνειρμό με το επίλεκτο, εκεί δεν μας φαίνεται κακόηχο το ι, το επέλεξε με τί κάνει; 

Και πάμε να δούμε τα σημεία που βρίσκουν στήριγμα οι αντιγραμματικοί τύποι.

Πρώτος λόγος, αισθητικός ευπρεπισμός τη προστακτικής, όταν ο ομιλητής πιστεύει ότι έτσι η προστακτική του είναι ήρεμη, ευγενικότερη και φιλικότερη. Μα γι' αυτό είπε "επέστρεφε" ο Καβάφης, αντί "επίστρεφε συχνά και παίρνε με, αγαπημένη αίσθησις". Γραμματικά άκυρος, ποιητικά ολόσωστος, στηριγμένος και στην συνήχηση των ε επέστρεφε/ και παίρνε με, εεεε, εεεε, ειδικά στο τονισμένο επέ/ και παί. Το φωνήεν ε είναι ηπιότερο σε σχέση με τα α, ι, ο, και ου. Σύγκρινε Έλεν, Άλαν, Ύλην, Όλον, Ούλουν. Και πόσο μάλλον όταν υπάρχουν και άλλα ε στο ρήμα που το έλκουν. Το "επίστρεφε" θα μπορούσε να σταθεί συνηχητικά με αλλαγή του "παίρνε με" σε "επίστρεφε συχνά και φίλα με, ή πίνε με, αγαπημένη αίσθησις".

Δεύτερος λόγος, κατ' αναλογία σχηματισμός προς την οριστική, όπως επισημάνθηκε στου Σαραντάκου. Αφού έχουμε ήδη "ο Γιάννης το χτύπησε" και "και σύ, χτύπησε το κουδούνι!". "Ο δάσκαλος επέλεξε τον μαθητή. Επέλεξε τον!" "Μου παρήγγειλε το αϊδόνι. Παρήγγειλέ μου έναν καφέ". Παρομοίως, σε σχέση με το ανοικτό φωνήεν α, το κλειστό ι είναι ηπιότερο.

Και μην ξεχνάμε και τα καθιερωμένα πλέον με μόνιμη αύξηση ανεβαίνω, κατεβάζω, συνεφέρνω, πεθαίνω, αντί αναβαίνω, καταβαίνω, συμφέρω, ποθαίνω, λόγω της παρελθοντικής οριστικής ανέβην, κατέβην, συνέφερον, απέθανον. Παρομοίως θα μπορούσαν να φτιαχτούν και επελέγω, επετρέπω, επεστρέφω, παρηγγέλω.

Μπορούν λοιπόν, όσοι επιμένουν στα ε, να κάνουν το παρακάτω γραμματικό κόλπο, που ενδείκνυται  περισσότερο για άσκηση εργαστηρίου με εμπρόθετα ρήματα.

επέλλεξε! (επί + εν + λέγω) /έλλογος (αορ. με αύξηση επενέλεξα)

περισυνέλλεξε! (περισυνελλέγω / περισυλλέγω) (περισυνενέλεξα/περισυνέλεξα)

ανέλλαβε! (ανά + εν + λαμβάνω) (ανενέλαβα)

ανέμμενε! (ανά + εν + μένω) /εμμονή (ανενέμεινα)
επέμμεινε! (επί + εν + μένω) (επενέμεινα) 

διέλλυσε! (δια + εν + λύω) (διενέλυσα)

ανέλλυσε! (ανά + εν + λύω) (ανενέλυσα)

διέκκοψε! (δια + εκ + κόπτω) /εκκοπή (διεξέκοψα)

απέκκρουσε! (από + εκ + κρούω) /εκκρούω (απεξέκρουσα)

επέσστρεφε! (επί + ες + στρέφω) (επεσέστρεφα)

το υπέγγραψε, υπενέγραψα (υπό + εν + γράφω) βγάζει ήχο νγ και δεν μας κάνει. Και δυστυχώς δεν σηκώνει τέτοιο μασκάρεμα το δημοφιλές "επέτρεψέ μου να σου πω".

Δραστικότερη λύση είναι η διπλή συνύπαρξη αναύξητων τύπων, η εξοικείωση της λόγιας δημοτικής με την απουσία εσωτερικής αύξησης οριστικής αορίστου και παρατατικού, όπως ήθελαν παλιότεροι δημοτικιστές. Δίπλα στα ανέγνωσα, επέλεξα, και ανάγνωσα, επίλεξα, περισύλλεγα, τον σύλλαβαν, με έμπνευσε, ένδωσα, υπόγραφα, επίστρεψα, απόκρουσα, ανάμενα, διάκοψα, κατάβρεχα. Μάλιστα έχει και ιστορικό έρεισμα, αφού στα μυκηναϊκά η αύξηση είναι προαιρετική, με μόνες πιθανές μαρτυρίες τα a-pe-do-ke, ἀπέδωκε και a-pe-e-ke (ἀφῆκε), στην ομηρική γραμματική, και γενικότερα την ποίηση, μπαίνει επιλεκτικά αναλόγως το μέτρο και τον ρυθμό, "φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς", "ἔνθ' ἐφάνη μέγα σῆμα'', "ὥς φάτο, βῆ δ᾽ ἄρ᾽ ὄνειρος ἐπεὶ τὸν μῦθον ἄκουσε" αντί ἔφατο, ἔβη, ἤκουσε, οἵ τέ μοι εἰν ἀγορῇ φρεσὶν ἔμβαλον ἄγριον ἄτην, αντί ἐνέβαλον. Και όπως είχε πει και ο Μπουκανιέρος: "εσωτερικές αυξήσεις μου θέλατε, φάτε τες τώρα και παρακαλώ μη στραβομουτσουνιάζετε".

Εντέλει, δεν θα αργήσει, πιστεύω, η στιγμή που μελλοντική γραμματική θα συμπεριλάβει αυτούς τους αυξημένους τύπους προστακτικής ως εξαιρέσεις προφορικού, διαφημιστικού, και ποιητικού λόγου. Έμπαινε ούτως νέε μου (αυτό εκ του εμβαίνω, έμβαινε) και ένδωσε και συ στον νιο γραμματικέ! και όπως λέει και λαϊκό διαφημιστικό άσμα: "γι' αυτό και συ, ενέδωσε και ξέδωσε!" Είναι ζήτημα συνήθειας, και για τους μεν (+), και τους δεν (−).