Φιλελληνικά Δάνεια

Ο Φιλελληνισμός γράφει ο Mendelssohn Bartholdy, είχε γίνει μια δύναμη. Ισοπέδωσε τις μέγιστες πολιτικές αντιθέσεις και ένωσε τα εχθρικά πολιτικά κόμματα σ' ένα κοινό ενθουσιασμό. Επέδρασε, όπως συνήθως ενεργούν μόνο τα θρησκευτικά κινήματα: γκρέμισε τους μεσότοιχους των κοινωνικών τάξεων και των εθνικών συνειδήσεων. Με τους αριστοκράτες πήγαν οι πληβείοι χέρι με χέρι, αρμονικά, ως προς το ζήτημα, με τους ριζοσπάστες οι συντηρητικοί, με τη γερμανική νεολαία και τους Γερμανούς σοφούς οι Γάλλοι νομιμόφρονες, όπως ο Chateaubriand, ο Richelieu και ο Villèle. Παντού ονειρεύονταν τη "ματοβαμμένη ορφανή του ευρωπαϊκού πολιτισμού" (την Ελλάδα) Αλλά ο ενθουσιασμός τότε μόνο θα είχε σημασία, όταν θα υψώνονταν πάνω από το λόγο, για να γίνει πράξη. Και πραγματικά ο φιλελληνισμός θ' αποκτούσε όχι μόνο πιστούς από όλες τις κοινωνικές τάξεις και τα έθνη, αλλά και τους αποστόλους και τους μάρτυρες του...Μάταιες ήταν οι απαγορεύσεις της αστυνομίας και των κυβερνήσεων, μάταια νουθετούσε η στοχαστική φρόνηση μερικών "γέρων", μάταια ακόμη κουνούσε αποδοκιμαστικά το ολύμπιο κεφάλι του ένας Goethe. Είχε πια ξυπνήσει ο πόθος για μια μεγάλη παγκόσμια επιχείρηση. Σταυροφορικές ιδέες κυκλοφορούσαν σε όλο τον κόσμο.  Ο φιλελληνικός αυτός ενθουσιασμός ήταν γενικός, έγινε θρησκεία της νεότητας και των γηρατειών, κατά την έκφραση του ίδιου Γερμανού Ιστορικού. Ελληνομανία την ονομάζει η αυστριακή κατασκοπεία και τους φιλέλληνες "ελληνομανείς" επισημαίνοντας ιδίως την κίνηση του Αμβούργου.    (Βακαλόπουλου. Ιστορία Νέου Ελληνισμού Ε' σ. 576-77)

"Ο Φιλλέλην είναι το πνεύμα το Ελληνικόν το οποίον επιστρέφει εις την Πατρίδα του" Τερτσέτης.

Πολλοί φιλελεύθεροι θέλουν έλθει δια να συναγωνισθώσιν με ημάς. Αλ. Υψηλάντης (Ι.Φιλήμονος. Δοκίμιον ιστορικόν 2.80)

"Νέοι Χριστιανοί της Ευρώπης, η ιερή σάλπιγγα αντήχησε στους αιθέρες, καλεί σε μάχες τις φάλαγγες του Χριστού...Εμπρός, ο θεός το θέλει!''. Έτσι τέλειωσε το προσκλητήριο φυλλάδιό του ο  Alexandre Pierre Barginet  από την Grenoble τον Οκτώβριο του 1821 (Απ. Βακαλόπουλου. Ιστορία Νέου Ελληνισμού Ε' σ. 575)

Ο ΚΙΒΔΗΛΟΣ ΦΙΛΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

.....Εκτός από τους ιδεολόγους που στρατολογούνταν στα φιλελληνικά κέντρα, καταγράφονταν και τυχοδιώκτες, καθυστερημένοι πλανόδιοι ιππότες που έφταναν στην Ελλάδα τελείως άποροι, όπως π.χ. ορισμένοι από Αμβούργο, που ήλπιζαν να κάνουν την τύχη τους στην ξένη χώρα, να πάρουν παράσημα, μεγάλους βαθμούς και διπλώματα για αυτούς η Ελλάδα ήταν η χώρα με το ένδοξο παρελθόν, αλλά και με το άγνωστο και γεμάτο υποσχέσεις μέλλον. Αγανακτισμένος αγνός Αμερικανός φιλέλληνας, ο Jarvis, λέγει ότι είχαν κατεβεί στην Ελλάδα με πρόφαση να τη βοηθήσουν, αλλά στην πραγματικότητα από επιθυμία να διαφημιστούν οι ίδιοι, να βοηθήσουν τους εαυτούς των και να ικανοποιήσουν τα συμφέροντα τους. Ντρέπεται και ο φίλος του συμπατριώτης Miller για λογαριασμό αυτών που ζητούν χρήματα. Πάντως απ' όποιες ιδέες και αν εμπνέονταν οι νέοι αυτοί αξιωματικοί, υπαξιωματικοί, οπλίτες, φοιτητές κτλ, γεγονός πρέπει να θεωρηθεί ότι πολλοί ονειρεύονταν να κάνουν στο έδαφος της κλασσικής Ελλάδας μια σταδιοδρομία που η πατρίδα τους την αρνούνταν. Όλοι τους όμως συγκινούνται με την ιδέα ότι ένας σκλαβωμένος από αιώνες λαός θέλει ν' αποκτήσει την ελευθερία του, ότι αγωνίζεται ακόμη για τη ζωή του, καθώς και για την τιμή των γυναικών και των παιδιών του. Και το θεωρούν τιμή τους να πολεμήσουν για μια υπόθεση τόση δικαιη και ευγενικιά. (Απ. Βακαλόπουλου. Ιστορία Νέου Ελληνισμού ΣΤ', σελ. 993)

ΕΝΑΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΓΩΝΙΖΟΜΕΝΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ

Ο Samuel Howe, περήφανος για τη μεγάλη και φιλελεύθερη πατρίδα του, καθώς  και για το φωτισμένο και ευτυχισμένο έθνος του, για το οποίο προφητεύει στα 1825 ότι ύστερ' από 50 χρόνια θα είναι το μεγαλύτερο και ισχυρότερο στον κόσμο (ήλθε 4 φορές στην Ελλάδα μεταξύ 1825-1867 και όχι μόνο έλαβε μέρος ανιδιοτελώς στις μάχες, αλλά και ως χειρούργος περιποιήθηκε ασθενείς και τραυματίες, οργάνωσε νοσοκομεία και περιέθαλψε φτωχούς και πρόσφυγες) γράφει με χαρά στον πατέρα του τον Μάρτιο του 1825 αγγέλοντας τον διορισμό ως γιατρού "Πρώτα απ' όλα είμαι ευχαριστημένος, ειλικρινά ευχαριστημένος που ήρθα στην Ελλάδα, γιατί πιστεύω πως χωριστά από την από την πραγματική υπηρεσία που θα παράσχω στην ιδέα της Ελευθερίας, εδώ θα προοδεύσω περισσότερο σ' ένα χρόνο, παρ' ό,τι στη Βοστώνη σε πέντε....Ο διορισμός μου ως στρατιωτικού χειρούργου έχει γίνει, αλλά δε θα αναλάβω τα καθήκοντα μου προτού αρχίσει ο στρατός τις επιχειρήσεις, πράγμα που ελπίζω να γίνει σύντομα....Όσο για το μισθό, δεν έχω τίποτε, και ούτε θέλω. Η κυβέρνηση δεν μπορεί να θρέψει  και να ντύσει τους φτωχούς και ταλαίπωρους στρατιώτες της, και δεν έχω καρδιά να ζητήσω λεφτά, όταν μπορώ  να συντηρήσω τον εαυτό μου με ιδιωτική πελατεία...Καλή τύχη, γνώση ανατομίας, και σταθερό χέρι συνετέλεσαν, ώστε να φέρω σε αίσιο πέρας διάφορες εγχειρήσεις που μου προσκόμισαν και αρκετή φήμη. Μου λένε ότι θα έπρεπε να κάνω χρήματα, αλλ' αφήνω τους πελάτες μου να πληρώνουν ό,τι έχουν ευχαριστήση". Και ο συμπατριώτης του Jarvis γράφει στη φιλελληνική επιτροπή της Βοστώνης στις 6/12 Ιανουαρίου: "Σας παρακαλώ μην κρίνετε τους 'Ελληνες απ' αυτούς που γυρίζουν πίσω στην Αμερική".  

Τον Οκτώβριο του 1825 γράφει ο Howe στο ημερολόγιο του απ' τη Γραμβούσα ."Γρήγορα συνηθίζει κανείς στη ζωή του Έλληνα στρατιώτη. Είναι τώρα δυό μήνες που δεν έβγαλα τα ρούχα μου τη νύχτα και που δεν είχα άλλο στρώμα εκτός απ' το πάτωμα και μιά κουβέρτα..και όμως κοιμούμαι εξ ίσου βαθιά, όπως και σε πουπουλένιο στρώμα με καθαρά λινά σεντόνια, και το κεφάλι μου αισθάνεται εξ ίσου καλά, με μόνο το μαντήλι μου ανάμεσα  του και σε μια ομαλή πέτρα, όπως και όταν ακουμπούσε σε πουπουλένια μαξιλάρια"

Αν είναι κανείς δίκαιος, γράφει ο Γερμανός φιλέλληνας, στρατηγός Normann, σ' ένα συμπολεμιστή του  στις 9 Απριλίου 1822, τότε θα καταλάβει ότι η επανάσταση ενός λαού, ο οποίος εκφυλίστηκε από μια σκλαβιά τετρακοσίων χρόνων, δεν μπορεί να τελειώσει χωρίς μεγάλες αταξίες και μάλιστα αγριότητες. Τώρα η πρώτη μανία κάπως μετριάστηκε, και πρέπει να ελπίζει κανείς, ότι στο μέλλον ο πόλεμος θα διεξάγεται κάπως ανθρωπινότερος. Οι διηγήσεις του είδους αυτού, πώς δηλαδή μεταχειρίζονταν οι Τούρκοι πρωτύτερα τους Έλληνες, είναι τόσο εξοργιστικές, ώστε υπάρχει η ευγενική διάθεση να τους συγχωρεί ακόμη τη σκληρότητα τους στην πρώτη στιγμή της πάλης. Δεν υπάρχει οικογένεια, που να μην  έχει να εκδικηθεί μια ανήκουστη ατιμία των Τούρκων...." (Απ. Βακαλόπουλου. Ιστορία Νέου Ελληνισμού Στ'  1004 και 1007)

ΟΙ ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΦΙΛΕΛΛΗΝΩΝ

Ο Pouqueville περιγράφει τα αισθήματα διάψευσης που ένιωθαν πολλοί Φιλέλληνες βλέποντας την πραγματικότητα.

"Κανένας από τους ξένους που έτρεξαν να βοηθήσουν τους ΄Έλληνες, παρατηρεί, πολύ σωστά ο Πουκεβίλ, δεν ήταν προετοιμασμένος για το θέαμα ενός σκλαβωμένου πριν από δώδεκα γενιές λαού, που δεν έχει παρά μόνο το σπινθήρα της ανδρείας με την άσχημη εξωτερική εμφάνιση της βαρβαρότητας που απέκτησε στα χρόνια της σκλαβιάς του. Πώς ν' αναγνωρίσει κανείς τους απογόνους των Ελλήνων κάτω από τη φορεσιά ενός πλήθους ληστών;; Με ποιές ενδείξεις θα μπορούσε κανείς να συμπεράνει ακόμη ότι ήταν επιδεκτικοί για την Αναγέννηση;;;  Οι ιδεολόγοι που ήθελαν να χειραφετήσουν την Ελλάδα με μεταφυσικά πορίσματα, εκείνοι που πίστευαν ότι βρήκαν ευνοική τη στιγμή για να ιδρύσουν την Πολιτεία του Πλάτωνα, καταράστηκαν την ημέρα που συνέλαβαν την ιδέα να μοιραστούν τους κινδύνους ενός λαού αρκετά πεισματάρη, για να υποστηρίξει, ότι έπρεπε ν' ανακτήσει την πατρίδα του, προτού συζητήσει ουτοπιστικά σχέδια".

Η κακή ακόμη συμπεριφορά πολλών, η χαρτοπαιξία και τα χαλαρά ήθη τους εξοργίζουν τους Έλληνες, ώστε να αρχίζουν να αισθάνονται την παλιά κατά Βυζαντινή παράδοση αντιπάθεια εναντίον των Φράγκων και να τους μισούν τόσο, όσο και τους Τούρκους, όπως λέγει ο ψύχραιμος Αμερικανός φιλέλληνας κριτής ο L.Miller.

Η γνωριμία με τον ελληνικό λαό απογοήτευσε πολλούς ξένους. "Έβλεπαν, σημειώνει αλλού ο Πουκεβίλ, αντί για τα περήφανα παιδιά της Σπάρτης και της Τεγέας, ένα λαό ντυμένο με τη φορεσιά της δουλείας να τρέχει εδώ και εκεί, χωρικούς οπλισμένους με μερικά παλιοτούφεκα ή πιστόλια και πολλές φορές μην έχοντας ούτε το ένα, ούτε το άλλο -  και λέγονταν στρατιώτες - δυστυχισμένους, που περνούσαν, κατά την τύχη της ημέρας, από τον τρόμο στην ελπίδα, κάνοντας όπως τα παιδιά του Ισραήλ κατά την πολιορκία της Ιεριχούς άλλοτε λιτανείες, για να καταλάβουν την Ακροκόρινθο, με την πίστη πως με αυτό το μέσο θα ανατρέψουν τις οχυρώσεις, και άλλοτε, φεύγοντας στην προσέγγιση μερικών εκατοντάδων Αλβανών, ατρόμητοι μέσα στα βασανιστήρια, έμεναν καταπτοημένοι ύστερα από μια αποτυχία, αλλά πάλιν ανορθώνονταν με ενθουσιασμό στην εμφάνιση της Ημισελήνου, όταν επικαλούνταν το Σωτήρα να τους βοηθήσει...αυτοί ήταν οι επαναστάτες. Τη μιά φορά φοβισμένοι, την άλλη απερίσκεπτοι, την άλλη δειλοί και την άλλη θαρραλέοι! Μην έχοντας συχνά ψωμί, κοιμώμενοι στα βάθη των κοιλάδων ή ψηλά στα βουνά. Λειωμένοι από τους πυρετούς, εξαντλημένοι από τους κόπους και μιλώντας ένα αρμονικό ιδίωμα, που μόνο του θα μπορούσε να δείξει την καταγωγή τους. Αλλ' αυτό δεν ήταν αρκετό, για να τους συγχωρήσουν οι ενθουσιασμένοι φιλέλληνες που τώρα τους κακολογούσαν" (Απ. Βακαλόπουλου. Ιστορία Νέου Ελληνισμού Στ', 994-95)

(Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη Τεύχος Β' , Β΄ Λυκείου- Σκουλατου, Δημακοπούλου, Κόνδη σ.56-59)

Είναι, όμως, η πρώτη φορά που η Ευρώπη γυρίζει την πλάτη και αφήνει την Ελλάδα να ματώνει;;; Ενδεχομένως ο κ. Στίγκλιτς να μη γνωρίζει ότι από τον καιρό του αγώνα για την ανεξαρτησία της, όχι μόνον αφέθηκε από την Ευρώπη η Ελλάδα να ματώνει, αλλά και έως σήμερα είναι μόνιμο θύμα της ληστρικής απληστίας των δανειστών της. Οι Φιλελληνικές Εταιρείες αυτόν τον στόχο είχαν. Γράφει ο Τάσος Λιγνάδης στο βιβλίο του «Η ξενική εξάρτησις κατά την διαδρομήν του Νεοελληνικού Κράτους (1821-1945) (Αθήνα 1975)» για τα δάνεια της επαναστατικής περιόδου: «Η υπερεπάρκεια κεφαλαίων, κυρίως εις Λονδίνον, ωθεί τους χρηματιστάς να τοποθετούν τα χρήματά των εις επισφαλείς επιχειρήσεις, των οποίων όμως ενδεχομένη επιτυχία θα απέφερε τεράστια κέρδη. Τοιαύτη επισφαλής τοποθέτησις εκρίνετο και η ελληνική περίπτωσις, κατά την οποίαν το απεγνωσμένον του αγώνος ενός λαού, μη έχοντας άλλην περιουσίαν ει μη τα "χώματα" των προγόνων του, παρείχε προϋποθέσεις συνάψεως συμφωνίας επί τη βάσει ληστρικών όρων. Αυτή είναι η ερμηνεία, αν όχι κατά κανόνα, τουλάχιστον κατά μέγα μέρος, της συστάσεως των φιλελληνικών εταιρειών». (Δεν είναι εύκολες οι θύρες, όταν η χρεία τες κουρταλεί  του Βίκτωρα Νέτα -Ελευθεροτυπία)

((Δάνεια και εξοπλισμοί του 1823.ΑΠΙΣΤΕΥΤΕΣ ομοιότητες με το σήμερα))