Ελληνο+Νορβηγική Χειμερινή Ολυμπιακή Φλόγα

dailymail.co.uk/burning-green-unique-design-olympic-cauldron-help-make-carbon-neutral

...η Ολυμπιακή Φλόγα δεν διίσταται. Δεν γίνεται να υπάρχουν πολλές φλόγες, ούτε μπορείς να μοιράσεις τη φλόγα σε πολλά τμήματα...Το δεύτερο «λάθος» του Ρογκ - Κώστας Γιαννακίδης...

Διίσταμαι της αδιάστατης άποψης, η πρωτόφαντη πολυφλόγα, a global installation artwork, αναπέμπει παγκόσμιο μήνυμα. Στο τέλος, κάθε δάδα δόθηκε σε 204 έθνη...αλήθεια, τί απέγινε ο δικός μας πυραυλικός βωμός; Τί σημαίνει δεν διίσταται; υπάρχει κανείς δωδεκαθεϊστής θεολόγος να μας φωτίσει;-) Η γκρίνια μας, βέβαια, εννοεί πως όλα, 100%, ξεκίνησαν απευθείας εκ της Αρχαίας Ελλάδος, και δεν είναι θεμιτόν να μοιράζεται η φλόγα, ή να παρομοιάζεται, in a sense, με σπίτι των αγώνων ο τόπος εκείνων που συνέβαλαν στο ολυμπιακό κίνημα της νεότερης εποχής.

Παρομοίως με το χειμερινό πυρ:

...το 1994, για τους χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Λίλεχαμερ, οι Νορβηγοί διοργανωτές είχαν εκφράσει την επιθυμία να διαχωριστεί η ολυμπιακή φλόγα και να ενωθεί και πάλι πολλά χιλιόμετρα πιο κάτω, λίγο πριν από την είσοδό της στο παγωμένο Ολυμπιακό Στάδιο.

Υπήρξε κατηγορηματική άρνηση της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής, απειλήθηκε διπλωματικό επεισόδιο, αλλά τελικά η Νορβηγία υποχώρησε με ευγένεια.

Μάλιστα, οι Νορβηγοί επίσημοι ζήτησαν συγγνώμη για το αίτημά τους μόλις γνώρισαν το μεγαλείο της τελετής αφής στην αρχαία Ολυμπία. Η ολυμπιακή φλόγα δεν πωλείται ούτε ...διχάζεται - Τάσος Παπαχρήστου (...οι Νορβηγοί ήθελαν να ενώσουν την παρθένο Φλόγα της Ολυμπίας, με μία άλλη φλόγα που θα έπαιρναν από το τζάκι...ο πρόεδρος της ΕΟΕ, Νίνος Τζίκας είχε αντιδράσει έντονα και τόνισε ότι δεν θα επιτρέψει "η Ολυμπιακή Φλόγα να γίνει αχταρμάς... Συγγνώμη ζήτησε, λέει εδώ, η Åse Kleveland, τότε υπουργός πολιτισμού: είχαμε κατηγορήσει τους Έλληνες για εγωισμό. Πόσο δίκιο είχαν τελικά… Αυτή η τελετή αγγίζει την καρδιά κάθε ανθρώπου....αλλά Έλλην παραδοσιακός αναρωτάται: οι σύγχρονοι ολυμπιακοί αγώνες έχουν διαχωριστεί στους ``κανονικούς΄΄ Ολυμπιακούς (!), στους χειμερινούς Ολυμπιακούς και στις παρά – Ολυμπιάδες. Τώρα, τι σχέση έχει το σκι, το πατινάζ και τα υπόλοιπα αθλήματα των χειμερινών ολυμπιακών αγώνων και με τον αρχαιοελληνικό κλασσικό αθλητισμό (στίβος) αυτό το αφήνω στον αναγνώστη να το απαντήσει. Το ζήτημα είναι να μην ονομάζονται τα διάφορα εκτρώματα Ολυμπιάδες και να βεβηλώνουν την πραγματικότητα.

((Olympic Games as Performance and Public Event: The Case of the XVII Winter Olympic Games in Norway by Arne Martín Klausen (Torch relay, gbook))

 ((δάδες χειμερινών αγώνων από το 1952))

Το 1952, λοιπόν, στους έκτους Χειμερινούς Ολυμπιακούς στο Όσλο, όταν αποφασίστηκε φλογοδρομία, κανείς δεν σκέφτηκε να ζητήσει το φως της θερινής Ολυμπίας. Στο χωριό Mordegal άναψε με τριβή ξύλων πεύκου στην καλύβα που μεγάλωσε ο Sondre Norheim, πατέρας του σύγχρονου σκι. Το 1956 στις Άλπεις, στην Κορτίνα ντ' Αμπέτσο, άναψε στο Καπιτώλιο της Ρώμης, στο ναό του Δία. Για την Καλιφόρνια το 1960 έγινε πάλι η αφή στο Μόρντεγκαλ. Και το 1964 στο Ίνσμπρουκ επεμβαίνουμε διεκδικώντας τα ολύμπια δίκια μας, και έκτοτε ανάβει αποκλειστικά και η χειμερινή φλόγα στην Ολυμπία, με εξαίρεση το 1994 στο Λίλεχαμερ, όπου είχαμε δύο φλόγες, μία "νόθη" νορβηγική και μία γνήσια ολυμπιακή. Εδώ φωτογραφία με τον παραδοσιακό τρόπο ανάμματος το '94.

Norwegian fire-lighting champion, Olav Bekken is invited to ignite the fire by using an old traditional technique. Olav is sitting in the middle of the crowd, spinning a piece of wood around, faster and faster, as it is pressed toward another piece of wood. The heat increases, and a few minutes after midnight a small ember is visible. Bekken blows intensively to keep the fire alive – and the fire survives. (http://www.sondrenorheim.com/olympics/1994.htm)

Odd Ustad said the two flames will be joined in Oslo on Feb. 4. Greece, however, rejects the notion that the flames could become one.
"Flames can't be mixed," Marton Simitsek said. "You can't play with the institution of the Olympic flame.
To some Norwegians, the flame from Morgedal, about 150 miles southwest of Lillehammer, is the real Winter Olympic flame, no matter how the Greeks feel about it. (The Seattle Times 1993)

(morgedal.com)

Unlike today's Olympic winter torch — which is now lit by actors playing priestesses in Olympia, Greece — Norway's torch was sparked in Norheim's fireplace as a salute to the country's deep polar history and Norheim's position as the father of modern skiing, a man who pioneered new methods and equipment and whose prowess on skis was legendary.
...
To the Greeks, the "Morgedal Ceremony," as it is called, is best forgotten. It is, as far as they are concerned, an aberration that existed before the Hellenic Olympic Committee held its first winter flame lighting at Olympia in 1964. But it is one that nearly set the stage for the Norwegians claiming the winter flame as their own, an event that more than 40 years later would erupt into a diplomatic row between Norway and Greece when organizers of the 1994 Lillehammer Games once again wanted to light a Norwegian Olympics with the Morgedal flame.
...
After the 1952 relay, Norway tried to encourage other organizers to light their torches in Norheim's cabin. The U.S. organizers of the 1960 Squaw Valley Games agreed, but by then the Hellenic Olympic Committee had started a push to light all future winter flames in Olympia, starting with the one for the 1964 Innsbruck Games.

When Heiberg took over as the chairman of the Lillehammer committee, he proposed the Morgedal flame be used. The suggestion outraged the Greeks. When he proposed a compromise of merging the Morgedal flame with the Olympic one, the Greeks were even more angry. They even threatened not to give the Olympic flame to Norway.

"They said there was no way the 'dirty' flame from a Norwegian fireplace should be mixed with the purity of the Olympic flame," Heiberg recalled.

He fought the matter fiercely on a simple principle.

"I knew that if we lost this battle, if the flame were to be lit only in Olympia, that would mean that all winter flames from then on would be lit there and we could forget about Morgedal," he said. "I fought this all the way."

Heiberg's tenacity got him into trouble. The IOC told him to back off. So too did the Norwegian government, especially when he injudiciously told a reporter that if the Greeks refused to provide the flame, then Norway should send down its navy to forcibly light the flame.

The statement earned Heiberg a lot of trouble, so much so that when Greece finally relented and allowed a flame to be lit at Olympia, it refused to hold a full ceremony. They simply handed over the flame in a miner's lamp. It was only the second time that Greece had refused a ceremony; the other was in 1984, when Los Angeles organizers collected fees from runners to participate in the relay.

Eventually, Norway lit a separate torch in Norheim's cabin and the two torches travelled side by side through the country. The intent was that the Norwegian flame would then peel off and be used to light the torch for the Paralympic Games. But it appears that when the Greeks weren't looking, the two flames may secretly have been merged the night before Prince Haakon lit the Olympic cauldron in Lillehammer with a single torch.

Heiberg professes to know nothing about what happened to the second flame. It was destined for the Paralympics, he said, with a twinkle in his eye.

Petter Ronningen, who was the chief operating officer for Lillehammer, recalls how the two flames entered the forest above the town, but only one came out.

He too smiled and looked away when asked what happened to the Morgedal flame.

Today, Lillehammer's Morgedal flame lives on nearly six decades after the first embers of it lit Bjaaland's pine torch in Norheim's fireplace. On that same place where Tveiten caught up with Hemmestveit carrying the 1952 flame, a stone cairn stands in Morgedal Lake, burning bright with the 1994 flame.

"It's good to see that this is still burning," Tveiten said. "It is our flame." (Norway’s claim to flame, Vancouversun 2010)

(vest-telemark.museum.no)

(flickr)

 Η Ελλάδα δεν έχει διεκδικήσει ποτέ χειμερινούς αγώνες. Συμμετέχει από το 1936, αλλά το ανώτερο που έχει κερδίσει είναι η 21η θέση. Στερείται χειμερινής κουλτούρας. Η Νορβηγία έχει διοργανώσει δυο φορές, είναι η πρώτη χώρα στα μετάλλια, 303 με 107 χρυσά, μαζεμένα στο σκι, και μαζί με την Αυστρία και το Λιχτεστάιν είναι οι τρεις μόνες χώρες που έχουν περισσότερα χειμερινά από θερινά μετάλλια. Από την άλλη, η νορβηγική τελετή πάσχει σκηνοθετικά, σεναριακά, λείπουν π.χ. οι ιέρειες που θα καλέσουν τον Οντίν, θεό της νίκης και της σοφίας, τον Θορ, θεό του κεραυνού, αλλά και θεούς σκιέρ κυνηγούς, τον Ullr/Ollerus/Ουλλρ, και την Skaði/Σκάδι. Σε αυτό θα μπορούσε να δουλέψει έλληνας σκηνοθέτης, μιας και και έχουμε εμπειρία από τέτοιες θρησκοκοσμικές τελετές· την ελληνιστική εποχή, όλοι αυτοί θα ενσωματώνονταν μια χαρά, και θα μάθαιναν στους προγόνους μας και σκίδειν. Ανταγωνίστριες, όμως, της Νορβηγίας στον χειμερινό τουρισμό προτίμησαν την θερινή Ελλάδα. "Από το να διαφημιστείς εσύ, να μην διαφημιστεί κανείς". Αν στη θέση της μοναχικής Νορβηγίας των πέντε εκατομυρίων, ήταν χώρες όπως Γαλλία, Αγγλία, θα περνούσε έτσι εύκολα το δικό μας;

Και φτάνουμε στο μοναδικό επιχείρημα του ονόματος, που θα μπορούσε να ξεπεραστεί καλώντας την απλώς winter flame με απολυμπικοποίηση, deolympication: World Winter Games προς όφελος του χειμερινού πολιτισμού. Τούτο εφικτό μόνο αν αποχωρήσουν από την ΔΟΕ οι παγκόσμιες ομοσπονδίες χειμερινών αθλημάτων. Παράλληλη υπόθεση: έστω για τις Ολυμπιάδες Σκακιού, Μαθηματικών, και Ιατρικής, ότι αποφασίζεται φλογοδρομία για την καλύτερή τους διαφήμιση, και οριστεί ως τόπος αφής η Ινδία, η Αλεξάνδρεια/ Σάμος, και η Κως, θα γίνει ένσταση από την Ολυμπία, θα αξιώσει σοφή σύμπραξη, ή μικρόνοη αποκλειστικότητα; Μάλιστα, η Σκακιστική Ολυμπιάδα έχει αναγνωριστεί από την ΔΟΕ. Και εφόσον λέμε πως συμβολίζει τη φωτιά του Προμηθέα, του προνοητικού, ταιριάζει περισσότερο σε διανοητικούς παρά σε αθλητικούς αγώνες. Αλλά τέτοια λαϊκά θεάματα δεν πολυαρέσουν στους διανοούμενους, τα θεωρούν φασιστοκίτς, δυστυχώς για την εκλαΐκευση της επιστήμης.

Το καλύτερο θα ήταν να ανάβουν δύο φλόγες, μία στην Ολυμπία, μία στο Μόρντεγκαλ, και να ενώνονται στο Σαμονί των γαλλικών Άλπεων, τόπο των πρώτων χειμερινών αγώνων το 1924, και απο κει να μεταφέρεται η ενωμένη φλόγα στην πόλη διεξαγωγής των αγώνων. Αλλά επειδή είμαστε συντηρητικοί λίγο δύσκολο να δεχτούμε τέτοιες καινοτομίες αμφότερου πολλαπλάσιου κέρδους. Το ελάχιστο που θα μπορούσε να γίνει είναι να συμμετέχουν και Νορβηγοί καλλιτέχνες, αθλητές στην τελετή αφής στην Ολυμπία. (http://www.youtube.com/watch?v=3p7PeKPxRHA)  Να χτιστεί και ναός στην ορεινή Ολυμπία, όπου εκεί θα τελείται χωριστά η χειμερινή τελετή. Με κάποιο τρόπο πρέπει να βάζουμε και τους άλλους στο παιχνίδι μας, να μη στέκουν απέξω, χαρά του Νότου θα τους δώσεις, του Βορρά πρόγραμμα θα σου δώσουν· αλλιώς να μένουμε στα παλαιά περί ανάδελφους έθνους που οι βάρβαροι οφείλουν εκ των προτέρων να σέβονται τη μοναδικότητά του· διεκδικούμε λ.χ. τα Ελγίνεια, αλλά των άλλων τις παραδόσεις δεν τις σεβόμαστε.

Ο στενόμυαλος και αγενής τρόπος που συμπεριφερθήκαμε στους Νορβηγούς είναι εις βάρος των ελληνικών συμφερόντων, εις βάρος του χειμερινού τουρισμού, εις βάρος της συμμαχικής πολιτικής, να δημιουργείς φίλους παρά εχθρούς. Η Νορβηγία για πολλούς λόγους είναι σημαντική χώρα για την Ελλάδα: εμείς θα μοιραζόμασταν μία φλόγα, διαφήμιση για τη Νορβηγία, για μας δώρον άδωρον: δεν θα δει κανείς την χειμερινή τελετή αφής στην Ολυμπία, και θα αποφασίσει να έρθει για χειμερινό τουρισμό εδώ. Παρεμπιπτόντως, τώρα στην κρίση η Ελλάδα έχει ανάγκη την προβολή του εγχώριου χειμερινού/ορεινού τουρισμού για να διώξει την εντύπωση του δυτικού ότι είμαστε της παραλίας, και για αυτό χρεωκοπήσαμε. Για τον οποίον θα μπορούσαμε, ως αντάλλαγμα, να πάρουμε νορβηγική τεχνογνωσία, καθώς και για τον θαλάσσιο ορυκτό πλούτο, καλή ώρα, τη ναυτιλία, που είμαστε και ανταγωνιστές, τη φύλαξη των ακτογραμμών, κ.α. Θα ήταν αφορμή για ευρύτερη συμμαχία και συνεργασία σε όλους τους τομείς. Έστω ότι βγαίνουμε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, πού θα προστρέξουμε; στο παράδειγμα της αδέσμευτης και αυτάρκους Νορβηγίας· που έχει και διπλωματικό κύρος ουδετερότητας...μη σκάσει μύτη κανείς νορβηγός διαιτητής στα Βαλκάνια.

Οι Σκανδιναβοί, και λοιποί βιομηχανικοί λαοί, δεν πολυκαίγονται για κληρονομικές παραδόσεις ονομάτων και συμβόλων, δέχτηκαν την απόφαση της ΔΟΕ με ευγένεια, αλλά ποτέ δεν ξέρεις τι κρύβουν στο πίσω μέρος του μυαλού τους. Εμείς όμως, αντί να διεκδικούμε πράγματα που δεν μας ανήκουν, παρά μόνο στο όνομα, άρα συνεκμετάλλευση, θα έπρεπε να κάνουμε φίλους αντί για εχθρούς, και να στρέφουμε το βλέμμα στην ανάπτυξη του χειμερινού τουρισμού και αθλητισμού για να δώσουμε και την εικόνα μιας διαφορετικής Ελλάδας εξωστρεφούς, ενάντια στα στερεότυπα, και τη φετιχιστική στείρα προγονολογία.

Lysgårdsbakken, Λίλεχάμερ 1994, Ολυμπιακός Ύμνος από την Sissel Kyrkjebø

Ærverdige antikkens ånd olympiske skaper
Σεβαστέ αρχαίε νου/πνεύμα ολυμπιακέ δημιουργέ

Du som verner desse leikane
Εσύ που προστατεύεις τούτο το παιχνίδι/αγώνα

Stig ned til oss og vis deg.
Ανέβα σε μας και φανερώσου

Ja sprei ditt gylne lys inkring
Ναι, άπλωσε το χρυσό φως σου γύρω

vår jord og over din himmel
απ' τη γη μας και πάνω στον ουρανό σου

og ta imot vår helsing
και δέξου τις ευχές μας

til ære for deg.
την τιμή για σένα

Lat ditt lys få fløyme rikt
Άσε το φως σου να πετάξει πλούσιο

ned over fjell og dalar
πάνω από βουνά και κοιλάδες

Velsign dei stolte leikar
ευλόγησε αυτούς τους περήφανους αγώνες

fyll deg med kraft og sjel
 με δύναμη και ψυχή

Lat laurbærkransen med dei vakre blad
Άσε το δαφνοστέφανο με αυτά τα όμορφα φύλλα

få krone sigerherrens hovud
να στεφανώσει του νικητή το κεφάλι

Ja lat den beste vinne
Ναι, άσε τον καλύτερο να νικήσει

og kron hans kropp og sinn
και στεφάνωσε το σώμα και το μυαλό του

Du ånd vår stolte far.
εσύ πνεύμα του περήφανού μας πατέρα

I fakkelens lys på fjellets topp
Στων πυρσών το φως, στου βουνού την κορφή

reiser vi et tempel i antikkens ånd
ταξίδεψέ μας στο ναό του αρχαίου πνεύματος

Till dette tempelstrøymar inn
μέχρι αυτούς του χειμάρρους μέσα

folk frå heile vår jord
λαός από όλη τη γη μας

til dette tempel som er vigd til deg
σε αυτό τον ναό που είναι αφιερωμένος σε σένα

ærverdige ånd og skapar.
σεβαστέ νου και δημιουργέ

Hit kjem alla veras folkeslag i dag
Εδώ έρχονται όλοι οι λαοί τη μέρα

For å æra deg antikkens ånd.
προς τιμήν του αρχαίου πνεύματος

Heile vår jord - Heile vår jord
όλη η γη μας, όλη η γη μας

vil helse deg ærverdige
θα σε χαιρετήσει σεβάσμιο

Heile vår jord
όλη η γη μας


Δώσε τους και Πίνδαρο και πάρε τους το κρύο,
με ευέλικτη φαντασία συνύπαρξης,
και όχι απομόνωσης ξύλινη γλώσσα.


Pindar Pythian X
(transl. Richmond Lattimore)

Πινδάρου δέκατος Πυθιόνικος 30-44

Ἱπποκλεῖ Θεσσαλῷ παιδὶ διαυλοδρόμῳ

.......

ἐς Ὑπερβορέων ἀγῶνα θαυματὰν ὁδόν
the marvelous road to the feast of the Hyperboreans.

.....

....ὧν θαλίαις ἔμπεδον

εὐφαμίαις τε μάλιστ' Ἀπόλλων χαίρει....

....Apollo, who in their joyance and favorable speech rejoices...

Μοῖσα δ' οὐκ ἀποδαμεῖ τρόποις ἐπὶ σφετέροισι: 

Never the Muse is absent from their ways

παντᾷ, δὲ χοροὶ παρθένων λυρᾶν τε βοαὶ καναχαί τ' αὐλῶν δονέονται:

 lyres clash, and the flutes cry, and everywhere maiden choruses whirling. 

δάφνᾳ τε χρυσέᾳ κόμας ἀναδήσαντες εἰλαπινάζοισιν εὐφρόνως.

They bind their hair in golden laurel and take their holiday. 

νόσοι δ' οὔτε γῆρας οὐλόμενον κέκραται

Neither disease nor bitter old age is mixed 

ἱερᾷ γενεᾷ: πόνων δὲ καὶ μαχᾶν ἄτερ οἰκέοισι

in their sacred blood; far from labor and battle they live;