Σύνεργα Ιδεών Αλλαγής

Κυριακή 23 Σεπτεμβρίου 2012

Ζώα και φυτά της Ακρόπολης

2010 International Year of Biodiversity
βιοποικιλότητα ή βιοποικιλία - biodiversity

wiki/GEO (magazine) - geo-magazine.gr/

Ελληνική εταιρεία προστασία της φύσης

Μαρτίνος Γκαίτλιχ - Martinus Gaetlich

βιολόγος, περιβαλλοντολόγος

....

χασμόφυτα, φύονται σε χάσματα, ρωγμές των βράχων
...

Άκανθος, ενέπνευσε στον γλύπτη Καλλίμαχο το κορινθιακό κιονόκρανο
και στον Ιάννη Ξενάκη το ομώνυμο μουσικό έργο

....

Πλάκα από το plak/plakë (η παλιά) ή την πλάκα/pllakë, Pllakë και άλλες Πλάκες;

....

σταυροχελίδονο - σπιτοχελίδονο

.....Αθηνά νυκτία (Athene Noctua)...

Αέρηδες συνοικία
....
ζοχός

.....

αΐλανθος ailanthus/ailanto, αείλανθος ινδονησιακής/μαλαισιανής προέλευσης, όπου στην τοπική γλώσσα αμπονέζικα σημαίνει δέντρο των θεών/του ουρανού, ai = δέντρο, lanto = ουρανός. Στα ελληνικά βρoμοκαρυδιά, βρoμόδεντρο, βρομούσα. Ο βασιλιάς Όθωνας τό φερε από την Κίνα· τότε ήταν της μόδας στην Ευρώπη τα ασιάτικα.

.....

και περδικάκι, ξάνθιο, ζιζάνια, λέει, κατά την ανθρωποκεντρική αντίληψη...κατά τη φυτοκεντρική, γεωκεντρική δέν είναι; δέν επεκτείνονται και ρημάζουν άλλα φυτά; πέρα από τους αλλεργικούς τουρίστες που χάνουμε. Πού είναι μια μελέτη από αρχιτέκτονα τοπίου, αρχαιολόγο και γεωπόνο, για το ποιά φυτά και ζώα ταιριάζουν σε αρχαιολογικούς χώρους;

....αλλά και αρχαίο αιμοστατικό, αντιφλεγμονώδες...

Ένα πολύ κοινό φυτό που φυτρώνει στους τοίχους και χαλάσματα είναι το ονομαζόμενο από τον Διοσκουρίδη (Δ, 85) Ελξίνη ή παρθένιον, ή περδίκιον (εξ ού και περδικάκι στη νεοελληνική γλώσσα), του οποίου τα φύλλα αν τεθούν ως κατάπλασμα θεραπεύουν το ερυσίπελας, τα κονδυλώματα, τα εγκαύματα και κάθε φλεγμονή και πρήξιμο. Μάλιστα ο Πλίνιος 22.17, γράφει ότι ο Περικλής κατά την ανέγερση ναού στον Παρθενώνα σε έναν εργάτη που κτύπησε και αιμορραγούσε, πήρε το φυτό αυτό και το έθεσε πάνω στην πληγή με αποτέλεσμα το σταμάτημα της αιμορραγίας, γι' αυτό και ονομάσθηκε «Παρθένιον», προς τιμή της θεάς Αθηνάς. (http://www.karaberopoulos.gr/karaberopoulos/ergasies/51.asp)

χερσοχελώνες

.....

...άνισος ο αγώνας της βελανιδιάς έναντι του πεύκου στον ελληνικό χώρο...

....

οι σπόροι των χαρουπιών ήταν η πιο αξιόπιστη μονάδα μέτρησης,

ο χρυσός μετριόταν σε χαρούπια, αρχ. κεράτιον, κεράτια > καράτια

......

Μικρομέρια της Ακρόπολης - Micromeria Acropolitana

Τα ίχνη της είχαν χαθεί από το 1908. Εντοπίστηκε εκ νέου το 2006 από τον βιολόγο Γρηγόρη Τσούνη. Πολυετές φυτό με ύψος 5-20 εκατοστά. Φυτρώνει σε υψόμετρο 156 μέτρων και περιοχές με ανατολικό προσανατολισμό. Λατρεύει τον ήλιο και ανθίζει Μάιο - Ιούνιο με μικρά ροζ άνθη. Πολύ αρωματικό, μένει να δούμε αν είναι και φαρμακευτικό. Το φυτό είναι σε άμεσο κίνδυνο. Ο πληθυσμός του δεν ξεπερνά τα 400 άτομα. Κινδυνεύει από την ανθρώπινη παρουσία, από την εκρίζωση και τον καθαρισμό του αρχαιολογικού χώρου. Προτείνουμε μαζί με το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης να γίνει ένας βραχόκηπος. Για τον Γρηγόρη Τσούνη αντιπροσωπεύει το σύμβολο της επιβίωσης.(http://www.athensvoice.gr/the-paper/article/)

....

"φυσιολατρικό έργo για άρπα" με το όνομα Micromeria Acropolitana από τον Μιχάλη Κουμπιό. Αν η απαλή μουσική είναι οικολογική, θα ήταν αντιφατικό σε μια τέτοια εκδήλωση να ακουστούν ροκ και βαριά μέταλλα; χμ...μάλλον θα ταίριαζε σε εκδήλωση για τη βιοποικιλία του Νιαγάρα...έχει και η φύση τα ντεσιμπέλ της...

....
περισσότερα για τη βιοποικιλία της Ακρόπολης
από τους Γρηγόρη και Λάμπρο Τσούνη, πατέρα και γιο.
http://environmentalarchaeology.wordpress.com/2010/11/23//
....

Μια εικονική αίθουσα να 'χαμε για τη βιοποικιλία της Ακρόπολης από το μουσείο φυσικής ιστορίας Γουλανδρή στο μουσείο της Ακρόπολης δίπλα. Άλλο να λες ζώα και φυτά του ελλαδικού χώρου, και άλλη χάρη έχουν τα ζώα και φυτά Ακροπόλεως. Θά 'ταν και εξαγώγιμο προϊόν...χόρτα, ραδίκια Ακροπόλεως....άλλο να λες σαύρα, κουρκούγιαλος, κασιδιάρης...και άλλο κροκοδειλάκι :-) στον εθνικό δρυμό της Ακρόπολης.

...και κλείνω με κάποια ζώα που δεν βόσκουν πια στον ιερό βράχο...
...pecora acropolitana...

Φρεντερίκ Μπουασσονά, 1903

Πέμπτη 20 Σεπτεμβρίου 2012

If Elgin...elsewhere...had been

http://www.iamgreek and I want to go home

music Ares Kalogeropoulos

London Bridge, Eiffel Tower, Statue of Liberty, Jesus of Rio,
Louvre, Florence, Mount Rushmore, Berlin

Αν ο Έλγιν είχε πάει/βρεθεί αλλού....αλλά ο Έλγιν πήγε στην Αθήνα

εἰ παρεγεγόνει Ἐλγῖνος ἀλλαχοῦ...ἀλλ' Ελγῖνος παρεγένετο ἐς Ἀθήνας

if Elgin had been elsewhere....but Elgin went to Athens

wenn Elgin anderswo gewesen wäre.....aber Elgin ging nach Athen

om Elgin hade varit någon annanstans..... men Elgin gick till Aten

si Elginus fuerat alibi... sed Elginus Athenas ingressus est

si Elgin avait été ailleurs.... mais Elgin est allé à Athènes

si Elgin hubiera estado en otro lugar....pero Elgin se fue a Atenas
se Elgin estivera em outro lugar...mas Elgin foi à Atenas

se Elgin era stato altrove.... ma Elgin è andato ad Atene

........
....θα κατέστρεφε τα μνημεία για να τα σώσει
....διέφθειρεν ἄν τὰ μνημεῖα ἵνα σώσῃ αὐτά
....he would have destroyed the monuments in order to save them
....hätte er die Denkmäler zerstört um sie zu retten
....skulle han ha förstört monumenten för att rädda dem
...deleverat monumenta ut ea salvaret
....il aurait détruit les monuments pour les sauver
.....habría destruido los monumentos para salvarlos
....teria destruído os monumentos para salvá-los
....avrebbe distrutto i monumenti per salvarli
.....

...αλλά αν τώρα ο Έλγιν τολμούσε να απλώσει χέρι, θα του το έκοβαν. (Μου έχει μείνει τραυματική η ανάμνηση που τόλμησα κάποτε να πάω το δάχτυλό μου κοντά στη στήλη της Ροζέτας επειδή εξηγούσα σε μια φίλη πώς οι γλώσσες πάνω στη στήλη βοήθησαν στην αποκρυπτογράφηση των ιερογλυφικών, και δέχτηκα την επίθεση σαράντα πέντε αρχαιοφυλάκων, κάποιοι από τους οποίους πρέπει να έπεσαν με αλεξίπτωτα.) Nikel-lexilogia.gr/forum/showthread.php?11862-If-Elgin-w hat? was, were, or had been?

Τετάρτη 19 Σεπτεμβρίου 2012

Εκρήχτηκαν τ' απολωλά, λωλάθηκ' η γραμματικιά

με αφορμή
sarantakos.wordpress.com/2012/09/19/ekritsipras/
tanea.gr/gnomes/kanellis
βλέπουμε και συγκρίνουμε

Νέα Ελληνικά

εκρηγνύω και εκρήγνω

εκρήγνυα και έκρηγνα

θα εκρήξω

έκρηξα

έχω εκρήξει

εκρήγνομαι και εκρήγνυμαι

εκρηγνόμουν και εκρηγνυόμουν

θα εκραγώ και εκρηχτώ

εκρήχτηκα, εκράγηκα και εξερράγην

έχω εκρηχτεί

(όπου χτ μπορεί και χθ, όπου γν και χν)

μετοχές: εκρηγμένος, εκραγείς/του εκραγέντος
εκραγείσα, εκραγέν

....εκρηγμένος και όχι εκρηχτησμένος, κύριε Λιάκο
το οποίο θα έπρεπε να γραφεί εκρηχτισμένος·
χώρες εκρηχτισμένες είναι η Γιουγκοσλαβία και το Ιράκ,
θα ακολουθήσει και η Συρία· αφού τις εκρήξουν πρώτα,
μετά τις χτίζουν.....

υπάρχουν και τα σκάω, ανατινάζω, ξεσπώ
για αλλεργικούς στα εκρήγματα

(με σημασία είτε σκίζω, είτε κάνω διάρρηξη)

διαρρήχνω και διαρρηγνύω

διέρρηχνα και διάρρηχνα

θα διαρρήξω

διέρρηξα και διάρρηξα

έχω διαρρήξει

διαρρήχνομαι και διαρρηγνύομαι

διαρρηχνόμουν και διαρρηγνυόμουν

θα διαρρηχτώ και διαρραγώ

διαρρήχτηκα, διαρράγηκα και διερράγην

έχω διαρρηχτεί και διαρραγεί

μετοχές: διαρρηγμένος, διαρραγείς/του διαρραγέντος
διαρραγείσα, διαρραγέν

Αρχαία Ελληνικά

ενεργητική

ἐκρήγνυμι, ἐκρηγνύω και ἐκρήσσω

ἐξεῤῥήγνυν, ἐξεῤῥήγνυον και ἐξέῤῥησον

ἐκρήξω

ἐξέῤῥηξα

ἐξέῤῥηχα

ἐξεῤῥήχειν

μέση και παθητική

ἐκρήγνυμαι,

ἐξεῤῥηγνύμην

ἐξεῤῥηξάμην, ἐξεῤῥήχθην, ἐξεῤῥάγην

ἐκραγήσομαι, ἐκρήξομαι, ἐκρηχθήσομαι

ἐξέῤῥωγα, ἐξέῤῥηγμαι

ἐξεῤῥώγην, ἐξεῤῥήγμην

Όσοι έχουν συνηθίσει, λοιπόν, μόνο τα εξερράγη και εκρήγνυται, ας δουν και τα υπόλοιπα αρχαία παρδαλά του γλωσσικού μας πλούτου, και αν πιστεύουν στο ενιαίο της ελληνικής γλώσσας είναι υποχρεωμένοι να δεχτούν ότι εφόσουν υπάρχουν αρχαία εξ-ερρήχθην και εκ-ρηχθήσομαι είναι νομιμότατα και τα εκρήχθηκα και εκρηχθώ. Όσο για τα απολωλά:

το απολωλό, του απολωλού τα απολωλά

αποχαζεμένο, τελείως λωλαμένο

το απολωλό πρόβατο, το ολόχαζο

το απολωλός του απολωλότος, τα απολωλότα

τα οδηγημένα σε απώλεια, χαμένα πρόβατα

που απώλεσε ο βοσκός

ετυμολογικά ομόρριζα λωλός εκ του ὀλωλώς,
του ὀλωλότος, who has lost his head.

όλη η συνέντευξη εδώ
...εκρήχθηκε μηχανισμός στη Σπάρτη... στο 10'
...απολωλό, μαύρο πρόβατο για τον Ολάντ πριν εκλεχτεί... στο 14'
...υποστήκαμε δύο χρεοκοπίες με την κυριολεκτική έννοια
της κοπής του χρέους, και πάλι δεν είναι βιώσιμο... 38'

διασκευή από
gerontakos.blogspot.gr/2012/09/

Τα δάνεια που έπαιρναν οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας ήταν μία βόμβα που κάποια στιγμή εκρήχτηκε στα χέρια τους. Έτσι ήρθε η χρεοκοπία, που σημαίνει κοπή του χρέους. Δεν μπορεί όμως η Ελλάδα να είναι για πάντα το απολολόν πρόβατο της Ευρώπης.

Χρεωκοπία και σεισάχθεια στα αρχαία είναι όντως συνώνυμα...χρεωκοπία δημοσίων καὶ ἰδιωτικών, ἥν εἰσηγήσατο Σόλων. Λάθος είναι μόνο το υβρίδιο απολολόν, με φωνητική ορθογραφία και καθαρευουσιάνικο νι, με την έννοια ότι αφήνεις τον αντίπαλο να κάνει λογοπαίγνια: δεν μπορούμε να είμαστε για πάντα το ολόχαζο πρόβατο της Ευρώπης. Πέρα από τα γραμματικά όμως, το βασικό πρόβλημα είναι η νοηματική συνοχή των τριών προτάσεων, καλό για σάτιρα, αλλά για πολιτικού κείμενο θα μπορούσε να μετατραπεί:

Τα δάνεια που έπαιρναν οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας ήταν μία βόμβα που έσκασε στα χέρια του ελληνικού λαού...( ο λαός είναι ο τραυματίας, όχι ο κωπηλάτης καθηγητής του Χάρβαρντ...) Επειδή όμως χρεοκοπία στα αρχαία ελληνικά σημαίνει κοπή του χρέους, δεν θα μείνουν για πολύ ακόμα οι Έλληνες στριμωγμένοι σαν τα μαύρα πρόβατα της Ευρώπης. Τα μέτρα της τρόικας εκρήχνουν τη λαϊκή οργή. Θα διαγράψουμε το χρέος και θα στείλουμε τους ενόχους φυλακή.

Δευτέρα 17 Σεπτεμβρίου 2012

Σκακιστικοί ζωγραφόστιχοι

inseconds.blogspot.gr/2011/04/black-or-white-or-black-or

The black bishop says NO
to the flirts and confessions
by the white pawn

Too many squares
but not enough love! :(

βασιλιάς

inseconds.blogspot.gr/black-and-weak

Δίχως σθένος
ρήγας σταυροκέφαλος,
άναξ παρθένος,
μια ζωή προσκέφαλος
πίσω από φούστα,
τοίχους, φρουρές και αλόγατα·
χορτάριασαν τα γούστα
στα ροκέ και τους κρυψώνες....
...αμάν σάχ! ας αλλάξει κάποιος
τους κανόνες! :-{

inseconds.blogspot.gr/hold-on

Σούπερμαν παντόφλας,
και κρεβατομουρμούρας
στον πόλεμο δεν πάω
σαν καραφλός κουμπούρας,
και σε μικρό σεντούκι
το στέμμα μου έχω κρύψει
να αποπλανήσω ματατζή
που ψάχνει να με στύψει. :-

αξιωματικός

inseconds.blogspot.gr/only-on-white

inseconds.blogspot.gr/endless-black-path

Απόφαση κεντρικού οργάνου:
"Μουσότρελη διανόηση διαγράφω!
να παίζει έμαθε λοξά, :-\
διαγώνιζε ζερβόδεξα, :-/
γελούσε την πλειοψηφία μας,
έμπαινε μέσα στις γραμμές μας ξαφνικά,
τις πλέριες παρατάξεις αναστάτωνε
και την κοινωνική ευθύτητα!". :-|

...κι ύστερα τόσους στρατιώτες τί τους θέλω;
τραβάνε μπρος σκυφτοί δίχως καν όνειρα...

(αντικατοπτρισμός από το Σκάκι του Μανόλη Αναγνωστάκη
που διαγράφηκε από το Κ.Κ.Ε. ήδη από το 1946,
επειδή θεωρήθηκε επικίνδυνος για την κομματική τάξη)

Από στίχους που είχα γράψει στη σειρά "Bestimmt-keine-Schachnovelle, ~~απροσδιόριστη σκακιστική νουβέλα~~" -> "σίγουρα, καμμία σκακιστική νουβέλα" της Dodo και θυμήθηκα από την λεξιλογική, ιστορική ανάρτηση του Νίκου Σαραντάκου "Ταξίδι στα 64 τετράγωνα" με επίλογο ποίημα την Παρτίδα του Νάσου Βαγενά. Άλλα σκακιστικά ποιήματα: Πιόνι του Καβάφη, Σκάκι του Ν. Κάλα, και Σκάκι/Ajedrez του Μπόρχες.

Σάββατο 15 Σεπτεμβρίου 2012

Τα παιδία αρχαΐζει

άνευ υποτίτλων τα χρυσά μου

....ἔν τινι δρυὸς κοιλώματι ἄρτους καὶ κρέα ὑπό τινων ποιμένων καταλελειμμένα, ταῦτα ἐσελθοῦσα κατέφαγεν....(ἀλώπηξ ἐξογκωθεῖσα τὴν γαστέρα)
...............
ναῦς, ὕδωρ, ὄμβρος, νύξ, ἦμαρ, ἄναξ, ἄνασσα

................

Δωρικά: ἁμὲς δέ γ' ἐσσόμεσθα πολλῷ κάῤῥονες (ὑμέων)

Αττικά: ἡμεῖς δέ γ' ἐσόμεθα πολλῷ κρείττονες (ιωνικά: κρείσσονες) ὑμῶν τῶν γεραιτέρων.

εμείς θα γίνουμε πολύ ισχυρότεροι, δυνατότεροι, πιο κραταιοί από σας τους γεροντότερους.

ἀγαθός - κρείττων - κράτιστος/κάρτιστος. Οι καλύτεροι με ηθική υπεροχή = βελτίονες, με πνευματική, διανοητική = ἀμείνονες· καταχρηστικά όλα μαζί με την πάροδο του χρόνου, απλώς και αόριστα, καλύτεροι· καλλίονες = ομορφότεροι. Οι νέοι της Σπάρτης, λοιπόν, αντιφωνούσαν στους μεγαλύτερους ότι θα γίνουν μυϊκά και στρατιωτικά ισχυρότεροι, και όχι βέβαια ότι θα σπουδάσουν καλύτερα λ.χ. αρχαία μυκηναϊκά...

Διὸ καὶ τῶν ἐν Λακεδαίμονι χορῶν ᾄδουσιν οἱ μὲν τῶν γερόντων:

« Ἁμές ποτ' ἦμες ἄλκιμοι νεανίαι, » (ήμασταν δυνατοί)

οἱ δὲ τῶν παίδων

« Ἁμὲς δέ γ´ ἐσσόμεσθα πολλῷ κάρρονες, »

οἱ δὲ τῶν νεανίσκων

« Ἁμὲς δέ γ´ εἰμές· αἰ δὲ λῇς, αὐγάσδεο» (αὐγάζου)
Εμείς όμως είμαστε· και αν θέλεις, εμφανίσου
(έλα στο φως μην κρύβεσαι και πάρε εμπειρία, «αἰ δὲ λῇς, πεῖραν λαβέ»)

......................

...καὶ ὁ τέττιξ φησί: "ᾖδον καὶ ἔτερπον τοὺς ὁδοιποροῦντας"...(μύρμηξ και τέττιξ)...και συ έκλαψες για μένα, Δημηλία (;), ωσάν παραπονιάρα μυρμηγκίνα ανταπαντά;-)

Το αρχαΐζον παιδί, λέει, έχει μηδενική παρουσίαση στη δυσλεξία...μάλλον εννοούσε μηδενική παρουσία...η κυρία Δυσλεξία του βάζει απουσία.

Όποιος έχει αξιόπιστη επιστημονική πηγή ότι ειδικά τα πολυτονικά αρχαία ελληνικά, και όχι άλλη διάλεκτος, γλώσσα, ή γνωστικό αντικείμενο, θεραπεύουν την δυσλεξία, ας διαβάσει πρώτα τί είναι δυσλεξία και μετά ας γράψει το τεκμήριό του στα άρθρα της βικιπαίδειας, δυσλεξία και dyslexia.

Το αρχαΐζον παιδί, επίσης λέει, πρωτεύει στους αγώνες νοημοσύνης. Και αυτό θέλει απόδειξη και επεξεργασία, πρωτεύει σε σχέση με ποιούς; τους γυμναστικούς και καλλιτεχνικούς; τους δημοτικιστές; τους σκακιστές; τους αριθμολάτρες; ή τους Κορεάτες;

Όμηρος τετράχρονος

σκύλος κύων - κυνίδιον και κυνάριον σκυλάκι

γάτα γαλῆ - γαλιδεὺς γατάκι

ποντίκι μῦς - μυΐδιον και μυάριον ποντικάκι

πτηνόν - πτηνάριον (πτηνός, πετούμενος, το πουλί ὄρνις)

ἀλώπηξ - ἀλωπεκιδεύς

λέων - λεοντιδεύς

θώς τσακάλι

ὄφις - ὀφίδιον

ἄρκτος - ἀρκτῖνος αρκουδάκι

ἵππος - πῶλος πουλάρι

ὄνος - ὀνίδιον

ὄναγρος (άγριος γάιδαρος) ζέβρα και είδος καταπέλτη

ἀλέκτωρ - ἀλεκτορίς κότα

ψιττακός παπαγάλος

ἰχθύς - ἰχθύδιον

σκολόπενδρα σαρανταποδαρούσα

χοῖρος - χοιρίδιον

δρυοκολάπτης

ἐλέφας - ἐλεφαντίσκιον

ὔδωρ, ἄρτος, ἅλας, σύμπακτον γάλα

Μετά τον σύμπακτο δίσκο και τον υγείαρτο, τώρα και σύμπακτο γάλα
για το ποιμενικό ασιάτικο γιαούρτι·
το λατινικό σύμπακτο δεν υπήρχε βέβαια, αλλά πεπηγός γάλα, πηγμένο.

Ρέα πεντάχρονη

γαῖα, πῦρ, ἀήρ, ὕδωρ, ἅλς, θάλαττα (αττικά), ναῦς, ἰχθεῖς,
ἀλώπηξ, λύκος, ὄνος, ἵππος, αἴξ, ὄϊς (πρόβατο), σῦς (γουρούνι), ταώς (παγώνι), θώς,
θυγάτηρ, υἱός, ὑαλοπίναξ, ὑποδήματα, ἐνδύματα,
οἰκία, μήτηρ, πατήρ, χεῖρες, πόδες, ὀφθαλμοί, ὦτα, ῥίς,
ἄρτος, ἀρτοποιός, ἀρτοπώλης, ἰχθυοπώλης, ἰχθυοπωλεῖον,
ὀδοῦς (δόντι), πρόσωπον, ἐλέφας...άντε η τελευταία λέξη πια...

Αυτά για να μην κομπλάρετε άμα δείτε κανένα μειράκιον,
που θέλει να γίνει καλύτερό σας, εκεί στο πάρκο νας σας πει
πως βγήκε βόλτα με το κύναριόν του, ή τον γαλιδέα του :-)

Πέμπτη 13 Σεπτεμβρίου 2012

Επέλλεξέ το διπλό και ανέμμενε αναγνώριση απ' τον γραμματικό

Με αφορμή το άρθρο του Νίκου Σαραντάκου "Μετά το “επέστρεφε” του Καβάφη, το “επέλεξε” του Αλέξη Κωστάλα"....χμ, για να το λέει κι ο Κωστάλας...καθιερώθηκε πια...δεν μπορεί, κάποια γραμματική θα διάβασε....

Δεν είναι ζήτημα γραμματικής, λέει το Ιέκι, τα ξέρουν αυτά, αλλά αισθητικής και διαφημιστικής προσέγγισης στη νεολαία μας. Το δεύτερο δεν στέκει, η προστακτική επέλεξε είναι περισσότερο οικεία σε σαραντάρηδες και τριαντάρηδες. Οι δεκαπεντάρηδες, ακριβώς επειδή έχει επισημανθεί τόσες φορές το λάθος, τείνουν προς το "επίλεξε" και "ανάμενε". Όταν γράφω λ.χ. στις εικόνες του γκουγκλ "διέκοψέ την" μου βγάζει: μήπως εννοείτε "διάκοψέ την";

Αισθητική λοιπόν. Είναι, λέει, κακόηχο το "επίλεξε". Μάλλον εντονότερο, και αυτό που ακούγεται σε κάποιους κακόηχο και βάρβαρο, για άλλους είναι αποφασιστικό και βαρβάτο. Τί άλλο θέλεις από μία προστακτική; να προστάζει! Ο Κωστάλας βγάζει από την έκφραση του ένα δυναμισμό, οπότε ταιριάζει γάντι το "επίλεξέ το!". Και ειδικά σε αυτό το σημείο ο στρατός είναι εντελώς άκυρος να υποστηρίζει ακόμα τα αδερφίστικα, για να μιλήσουμε τη γλώσσα του, "ανέμενε αναγνώριση" και "επανέλαβε το αληθές". Και αν διορθώσει κανείς νεότερος σε ανάμενε και επανάλαβε, τον επαναφέρουν στην τάξη οι ανώτεροι. Έπειτα, το επίλεξε κάνει συνειρμό με το επίλεκτο, εκεί δεν μας φαίνεται κακόηχο το ι, το επέλεξε με τί κάνει;

Και πάμε να δούμε τα σημεία που βρίσκουν στήριγμα οι αντιγραμματικοί τύποι.

Πρώτος λόγος, αισθητικός ευπρεπισμός τη προστακτικής, όταν ο ομιλητής πιστεύει ότι έτσι η προστακτική του είναι ήρεμη, ευγενικότερη και φιλικότερη. Μα γι' αυτό είπε "επέστρεφε" ο Καβάφης, αντί "επίστρεφε συχνά και παίρνε με, αγαπημένη αίσθησις". Γραμματικά άκυρος, ποιητικά ολόσωστος, στηριγμένος και στην συνήχηση των ε επέστρεφε/ και παίρνε με, εεεε, εεεε, ειδικά στο τονισμένο επέ/ και παί. Το φωνήεν ε είναι ηπιότερο σε σχέση με τα α, ι, ο, και ου. Σύγκρινε Έλεν, Άλαν, Ύλην, Όλον, Ούλουν. Και πόσο μάλλον όταν υπάρχουν και άλλα ε στο ρήμα που το έλκουν. Το "επίστρεφε" θα μπορούσε να σταθεί συνηχητικά με αλλαγή του "παίρνε με" σε "επίστρεφε συχνά και φίλα με, ή πίνε με, αγαπημένη αίσθησις".

Δεύτερος λόγος, κατ' αναλογία σχηματισμός προς την οριστική, όπως επισημάνθηκε στου Σαραντάκου. Αφού έχουμε ήδη "ο Γιάννης το χτύπησε" και "και σύ, χτύπησε το κουδούνι!". "Ο δάσκαλος επέλεξε τον μαθητή. Επέλεξε τον!" "Μου παρήγγειλε το αϊδόνι. Παρήγγειλέ μου έναν καφέ". Παρομοίως, σε σχέση με το ανοικτό φωνήεν α, το κλειστό ι είναι ηπιότερο.

Και μην ξεχνάμε και τα καθιερωμένα πλέον με μόνιμη αύξηση ανεβαίνω, κατεβάζω, συνεφέρνω, πεθαίνω, αντί αναβαίνω, καταβαίνω, συμφέρω, ποθαίνω, λόγω της παρελθοντικής οριστικής ανέβην, κατέβην, συνέφερον, απέθανον. Παρομοίως θα μπορούσαν να φτιαχτούν και επελέγω, επετρέπω, επεστρέφω, παρηγγέλω.

Μπορούν λοιπόν, όσοι επιμένουν στα ε, να κάνουν το παρακάτω γραμματικό κόλπο, που ενδείκνυται περισσότερο για άσκηση εργαστηρίου με εμπρόθετα ρήματα.

επέλλεξε! (επί + εν + λέγω) /έλλογος (αορ. με αύξηση επενέλεξα)

περισυνέλλεξε! (περισυνελλέγω / περισυλλέγω) (περισυνενέλεξα/περισυνέλεξα)

ανέλλαβε! (ανά + εν + λαμβάνω) (ανενέλαβα)

ανέμμενε! (ανά + εν + μένω) /εμμονή (ανενέμεινα)
επέμμεινε! (επί + εν + μένω) (επενέμεινα)

διέλλυσε! (δια + εν + λύω) (διενέλυσα)

ανέλλυσε! (ανά + εν + λύω) (ανενέλυσα)

διέκκοψε! (δια + εκ + κόπτω) /εκκοπή (διεξέκοψα)

απέκκρουσε! (από + εκ + κρούω) /εκκρούω (απεξέκρουσα)

επέσστρεφε! (επί + ες + στρέφω) (επεσέστρεφα)

το υπέγγραψε, υπενέγραψα (υπό + εν + γράφω) βγάζει ήχο νγ και δεν μας κάνει. Και δυστυχώς δεν σηκώνει τέτοιο μασκάρεμα το δημοφιλές "επέτρεψέ μου να σου πω".

Δραστικότερη λύση είναι η διπλή συνύπαρξη αναύξητων τύπων, η εξοικείωση της λόγιας δημοτικής με την απουσία εσωτερικής αύξησης οριστικής αορίστου και παρατατικού, όπως ήθελαν παλιότεροι δημοτικιστές. Δίπλα στα ανέγνωσα, επέλεξα, και ανάγνωσα, επίλεξα, περισύλλεγα, τον σύλλαβαν, με έμπνευσε, ένδωσα, υπόγραφα, επίστρεψα, απόκρουσα, ανάμενα, διάκοψα, κατάβρεχα. Μάλιστα έχει και ιστορικό έρεισμα, αφού στα μυκηναϊκά η αύξηση είναι προαιρετική, με μόνες πιθανές μαρτυρίες τα a-pe-do-ke, ἀπέδωκε και a-pe-e-ke (ἀφῆκε), στην ομηρική γραμματική, και γενικότερα την ποίηση, μπαίνει επιλεκτικά αναλόγως το μέτρο και τον ρυθμό, "φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς", "ἔνθ' ἐφάνη μέγα σῆμα'', "ὥς φάτο, βῆ δ᾽ ἄρ᾽ ὄνειρος ἐπεὶ τὸν μῦθον ἄκουσε" αντί ἔφατο, ἔβη, ἤκουσε, οἵ τέ μοι εἰν ἀγορῇ φρεσὶν ἔμβαλον ἄγριον ἄτην, αντί ἐνέβαλον. Και όπως είχε πει και ο Μπουκανιέρος: "εσωτερικές αυξήσεις μου θέλατε, φάτε τες τώρα και παρακαλώ μη στραβομουτσουνιάζετε".

Εντέλει, δεν θα αργήσει, πιστεύω, η στιγμή που μελλοντική γραμματική θα συμπεριλάβει αυτούς τους αυξημένους τύπους προστακτικής ως εξαιρέσεις προφορικού, διαφημιστικού, και ποιητικού λόγου. Έμπαινε ούτως νέε μου (αυτό εκ του εμβαίνω, έμβαινε) και ένδωσε και συ στον νιο γραμματικέ! και όπως λέει και λαϊκό διαφημιστικό άσμα: "γι' αυτό και συ, ενέδωσε και ξέδωσε!" Είναι ζήτημα συνήθειας, και για τους μεν (+), και τους δεν (−).

Σάββατο 8 Σεπτεμβρίου 2012

«Ένα γράμμα, μια ιστορία» (κινούμενο αλφαβητάρι)

Ιδέα και στίχοι: Σοφία Μαντουβάλου, κινούμενη σχεδίαση: Αρίσταρχος Παπαδανιήλ, μουσική: Δημήτρης Μαραμής, παραγωγή: Εκπαιδευτική Τηλεόραση, Υπουργείο Παιδείας, 2009.

Ένα γράμμα μια ιστορία με μεγάλη φαντασία.

Άλφα, Βήτα, Γάμμα, Ω! ψάχνω γύρω μου να βρω,

να ακούσω και να δω με τα ίδια μου τα μάτια

με τα ίδια μου τ' αυτιά πώς η γλώσσα χαρωπά

με τους ήχους της γελά!

Αχτένιστη αγελάδα - Uncombed cow
(αστροναύτη -> αστροναύτισσα αγελάδα αξίζει να 'χει η Ελλάδα)
Βιολιστής βάτραχος - Frog violonist
(που έχει πάρει και ξεχωριστό έπαινο)

Γουρλομάτης γάιδαρος - Goggle-eyed jack
.....
Ερωτευμένος ελέφαντας - Love-struck elephant
Ζηλιάρικο ζουζούνι - Jealous bug
....
Ιπτάμενος ιπποπόταμος - Flying hippo
Κοκκαλιάρες καραμέλες - Skinny candies
Λαχανιασμένο λεωφορείο - Gasping bus
....
Ντροπαλή ντομάτα - Shy tomato
....
Ονειροπαρμένος ορειβάτης - Dreamer mountaineer
Πολυλογού παντόφλα - Blabbering slipper
...
Τρομερό ταμπούρλο - Wild drum
Ωραίο ωρολόγιο - Beautiful clock

(ανεβασμένα από youtube/EducationalTVGreece)

Μπήκαν αγγλικοί υπότιτλοι, (με το μειονέκτημα για αρχάριους της ελεύθερης μετάφρασης λόγω επιλογής σε ομοιοκαταληξία και στο αγγλικό κείμενο), με το σκεπτικό να γίνει γνωστό το αλφαβητάρι εκτός Ελλάδας, να βοηθηθούν αγγλόφωνοι ξένοι και παιδιά μεταναστών τρίτης γενιάς, ή ακόμα να τα χρησιμοποιήσει αργότερα η δασκάλα των Αγγλικών, επειδή για τους μαθητές θα είναι μια ευχάριστη παιδική ανάμνηση. Όμως δεν βλέπω ελληνικούς υπότιτλους που τους χρειάζεται το πρωτάκι για να εξοικειώνεται με την ορθογραφία και ένα ταχύτερο ρυθμό ανάγνωσης. Ίσως να υπάρχει τέτοια επιλογή στο CD-ROM. Αλλά γενικότερα, πολλά παιδικά για νηπιαγωγείο και πρώτες τάξεις τους δημοτικού δεν έχουν υπότιτλους. Το παιδί την γλώσσα την ξέρει, τώρα θέλει να δει και πώς γράφεται αυτό που μέχρι πριν μόνο άκουγε.

4ο Νηπιαγωγείο Κισάμου Χανίων

Εδώ στο 12'' φαίνεται ότι η μουσική κλίμακα του μινόρε που επιλέχτηκε δεν ταιριάζει σε παιδιά. Αμέσως προσαρμόζουν τα διαστήματα στην κλίμακα ματζόρε που γνωρίζουν από βρέφη, καθώς τα παιδικά τραγούδια γράφονται σε φωτεινές και χαρούμενες κλίμακες.

Διαδραστικός πίνακας Α' τάξη 5ου Δημοτικού στο Μοσχάτο

Η Σοφία Μαντουβάλου συζητά με εκπαιδευτικούς

Στο 40'' λέει η διευθύντρια πως κάποια παιδιά κάναν την αγελάδα αχτένιστο άλογο· λογικό, αφού αγελάδα με χαίτη δεν υπάρχει, αλλά λόγω ρίμας υπερίσχυσε του αλόγου, και λόγω του φι της αχτένιστης φοράδας. Δύσκολο να γράφεις ιστορία και να επιλέγεις περιοριστικά τις λέξεις. Αναγκαστικά προκύπτει σουρεαλισμός όταν σε περιορίζουν. Και ανασταίνονται και χρήσεις λέξεων λ.χ. το Ωραίο Ωρολόγιο ωμά τρώει κρύα ωά. Και στο 1ο λεπτό τονίζεται ότι όλο αυτό αφορά γενικότερα τη δημιουργική γραφή και όχι μόνο παιδιά δημοτικού.

Αυτό είναι το μέλλον για τα αλφαβητάρια. Και για να γίνει η ιδέα από πιλοτική μόνιμη, χρειάζεται συναγωνισμό με καμιά δεκαριά κείμενα για κάθε γράμμα και τον ανάλογο κινούμενο σχεδιασμό. Για το τρέχον αλφαβητάρι, απλό και ακίνητο, κλικ στη Γλώσσα Α' Δημοτικού.

Υ.Γ.

Δουλειές του Αρίσταρχου Παπαδανιήλ από βιβλία και την τηλεόραση, όπου λεξιλογικά στεκόμαστε στου Τέλη το φυλλοσκόπιο (flip book), ένα σινεμά τσέπης που προτείνει και η εκπομπή Ουράνιο Τόξο στους μικρούς ζωγράφους να δοκιμάσουν φτιάχνοντας τη δική τους κινούμενη ιστορία.