"Το κύκλωμα" - "Οι τυμβωρύχοι των θεών"

Το κύκλωμα από tvxorissinora

 2005 Ανδρέας Αποστολίδης, Νικόλας Ζηργανός

....ο αρχαιολόγος Γιάννης Σακελλαράκης περιγράφει πως οδηγήθηκε στην ανασκαφή της Ζωμίνθου από έναν αρχαιοκάπηλο ενώ ο συλλέκτης George Ortiz εμφανίζεται να υποδεικνύει την Κρήτη και ιδιαίτερα την περιοχή της Κνωσού ως χώρο προέλευσης αντικειμένων της συλλογής του στη Γενεύη.

Ερευνάται ακόμα η υπόθεση του ιδιωτικού «Μουσείου των Χωρών της Βίβλου», του Elia Borowski στην Ιερουσαλήμ, όπου ανάμεσα στα υπόλοιπα εκθέματά του παρουσιάζεται μια εντυπωσιακή, πλην αμφιλεγόμενη, μινωική συλλογή. Το 2000, στη μεγάλη έκθεση μινωικών αρχαιοτήτων που πραγματοποιήθηκε στο Badisches Landesmuseum της Καρλσρούης υπό την αιγίδα του προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Στεφανόπουλου, συμμετείχε το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Ταυτόχρονα όμως, για πρώτη φορά, και η συλλογή Borowski της Ιερουσαλήμ, η οποία έτσι θα νομιμοποιούσε την παρουσία των παράνομα αποκτημένων αρχαιοτήτων της.... (περισσότερα)

....σχετικά με τη ληστεία στο μουσείο της Κορίνθου το 1990 από την οικογένεια Καραχάλιου, αν δεν ήταν άμεσα ενδιαφερόμενη η αμερικανική αρχαιολογική σχολή της Κορίνθου, ένα τμήμα των κλοπιμαίων, θα κυκλοφορούσε ακόμα στην αγορά, όπως συμβαίνει με τις υπόλοιπες δεκάδες κλοπές ελληνικών μουσείων....

...απαιτώντας την επιστροφή των Ελγινείων που έφυγαν από την Αθήνα το 1802, μια εποχή που δεν υφίστατο καν ελληνικό κράτος, αίτημα ηθικά δικαιωμένο αλλά αναξιόπιστο όταν το ίδιο δεν μπορεί να υπερασπιστεί και να διεκδικήσει ό,τι του ανήκει σήμερα...

ΟΙ ΤΥΜΒΩΡΥΧΟΙ ΤΩΝ ΘΕΩΝ (2010) from ΑΝΔΡΕΑΣ ΤΕΝΕΕΥΣ on Vimeo.
Looters of the gods by Nikolas Zirganos

μια αστυνομική ιστορία τέχνης, αρχαιοκαπηλίας και ερευνητικής δημοσιογραφίας.

Πώς επέστρεψε το Χρυσό Μακεδονικό Στεφάνι από την Καλιφόρνια στη Θεσσαλονίκη.

31'...Για μένα το Μουσείο του Γκετί ήταν κλειστό, χρειαζόμουν εσωτερικές πληροφορίες

που δεν μπορούσα να πάρω μέχρι που ένα βράδυ βρήκα στο google ένα άρθρο

από τους Los Angeles Times...

Διεκδικούμε διάφορα κομμάτια, είτε με επιστολές είτε με δικαστική συνδρομή είτε μέσω αστυνομικής συνεργασίας. Υπάρχουν, βέβαια, δυο υποθέσεις που αργούν. Στο Μουσείο Carlos της Ατλάντα βρίσκονται ένα άγαλμα ελληνιστικό της Τερψιχόρης κι άλλα δύο ευρήματα για τα οποία υπάρχουν όχι μόνο στοιχεία αλλά και μαρτυρίες κάποιων ότι τα είδαν στην Ελλάδα πριν φυγαδευτούν στο εξωτερικό, υπάρχουν φωτογραφίες των αρχαιοκάπηλων και καταθέσεις, και αντί να ασκηθεί δίωξη σε αυτό το μουσείο και να μας παρακαλούν γονατιστοί να τα γυρίσουν πίσω και να μην πάθουν τίποτα, η υπόθεση αραχνιάζει στα συρτάρια. Δεν καταλαβαίνω πώς είναι δυνατόν να έχουν περάσει τρία χρόνια από τότε που το έβγαλε η «Ελευθεροτυπία» πρωτοσέλιδο κι έγινε η προκαταρκτική εξέταση, να έχει πάει στον εισαγγελέα, και η υπόθεση να μην προχωράει.

Η Ελλάδα, σε σχέση με πριν είκοσι χρόνια, τώρα κάνει άλματα σε αυτό τον τομέα. Βεβαίως, αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στην ιταλική εμπειρία. Οι Ιταλοί, που πρόσφατα επανέκτησαν την Αφροδίτη της Μοργκαντίνα και τον Κρατήρα του Ευφρονίου, πραγματικά είναι τοπ στον συγκεκριμένο τομέα. Έχουν μια σταθερή, διαχρονική, εξαιρετικά αποτελεσματική πολιτική στο συγκεκριμένο θέμα. Διαθέτουν μια απίστευτα τεχνολογικά και επιχειρησιακά προηγμένη υπηρεσία για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, που είναι μια υπηρεσία - πρότυπο διεθνώς.

.....κατά τη διαδικασία της παράνομης εκσκαφής που γίνεται και γρήγορα και από ανθρώπους που δεν ξέρουν, καταστρέφεται αυτό που λέμε context: το περιβάλλον, οι πληροφορίες που συνυπάρχουν με το αντικείμενο. Για το Μακεδονικό Χρυσό Στεφάνι του Γκετί που σήμερα βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο ελάχιστα πράγματα ξέρουμε. Εάν το βρίσκαμε στον ασύλητο τάφο μαζί με όλα τα άλλα κτερίσματα, τις ταφές, τα κόκαλα, θα γνωρίζαμε ένα σωρό πράγματα που θα πλούτιζαν τη γνώση μας για εκείνη την περίοδο και την κοινωνία που το έφτιαξε. Δεν είναι ένα αντικείμενο τέχνης αποκομμένο από το κοινωνικό περιβάλλον και την ιστορία που το γέννησε.

Υπάρχει όμως κι ένας άλλος παράγοντας, o οικονομικός. Στα Αηδόνια έξω από τη Νεμέα ένα ολόκληρο χωριό έσκαβε επί έξι μήνες. Ο παπάς, ο αστυνόμος, ο δάσκαλος, όλοι μαζί έσκαψαν πάνω από 17 θολωτούς μεγάλους μυκηναϊκούς τάφους: μεγάλα δωμάτια γεμάτα χρυσά και κεραμικά αντικείμενα. Μέσα σε έξι μήνες πούλησαν όλα τα ευρήματα. Πολύ αργότερα η Αρχαιολογική Υπηρεσία έκανε μια σωστή δουλειά, μια κανονική ανασκαφή στα ευρήματα των τάφων, και βρήκε μια γωνίτσα ασύλητη και χάρη σ' αυτήν, πέραν του ότι τεκμηρίωσαν ότι αυτά που βγήκαν στο εξωτερικό προέρχονται από την περιοχή....Αυτός ο μικρός θησαυρός τώρα έχει μια ολόκληρη πτέρυγα στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Νεμέας, το οποίο δέχεται κάθε χρόνο χιλιάδες επισκέπτες. Σκέψου ότι αυτό το χωριό είναι πια ρημαγμένο κι έχει πλέον μόνο δυο γέρους, δεν υπάρχει τίποτα. Αν είχε σήμερα δεκαεφτά ασύλητους μυκηναϊκούς τάφους, θα ήταν ένα από τα μεγαλύτερα ανοιχτά μουσεία στον κόσμο και θα είχε εκατομμύρια επισκέπτες για πάντα. Δηλαδή, αυτοί πούλησαν όλο το μέλλον των παιδιών τους κι όλο το παρελθόν τους για ένα κομμάτι ψωμί.....

.....αυτό που ήταν ηθικά και κοινωνικά παραδεκτό το '70 δεν είναι σήμερα, υπάρχουν άλλα στάνταρ πια. Πάρε για παράδειγμα τα κυκλαδικά εδώλια που είναι μοναδικής αισθητικής. Μέχρι τη δεκαετία του '50 η αντίληψη των αρχαιολόγων ήταν ότι επρόκειτο για πρώιμη βάρβαρη τέχνη - κανείς δεν ενδιαφερόταν. Όταν τη δεκαετία του '50 ξεκίνησε το κίνημα του μοντερνισμού, τα κυκλαδικά απέκτησαν αγορά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να συληθούν οι Κυκλάδες επί δύο δεκαετίες σε απίστευτο βαθμό. Γιατί ξέρουμε τόσο λίγα για τον πολιτισμό των Κυκλάδων; Όχι μόνο επειδή δεν είχαν γραφή αλλά κυρίως επειδή ελάχιστες ανασκαφές έγιναν νόμιμα.

((από συνέντευξη του Νίκου Ζηργάνου στη Lifo))

– Το πιο δυσάρεστο βίωμα της πορείας σας;

– Οταν πήγα για πρώτη φορά στην Κέρο το 1963 και την βρήκα λεηλατημένη από αρχαιοκάπηλους. Ημουν ο πρώτος αρχαιολόγος που πήγε εκεί. Μου προξένησε απίστευτο θυμό, θλίψη και μου δημιούργησε το πείσμα να παλέψω σε όλη μου τη ζωή εναντίον εκείνων που στερούν από την ανθρωπότητα την πιο πολύτιμη γνώση: Οταν αρπάζεις ένα αντικείμενο από τον τόπο που βρέθηκε, κρατά την αισθητική του αξία, αλλά χάνονται όλες οι πληροφορίες που αφορούν την ιστορία, την προέλευση, τη χρήση. Εκτοτε κάναμε πολλές ανασκαφικές προσπάθειες στην Κέρο για να κατανοήσουμε τελικά τι συνέβαινε στο νησί, και όλα τα ειδώλια που βρέθηκαν εκεί ήταν σπασμένα. Σήμερα γνωρίζουμε ότι ένας από τους πρωτεργάτες της λεηλασίας της Κέρου, ήταν ο Νικολά Κουτουλάκης. [..] η αρχαιολογική υπηρεσία δεν θα έπρεπε να είχε δώσει άδεια κατά τη δεκαετία του ’60 στην Ντόλλυ Γουλανδρή να συλλέξει τα κυκλαδικά ειδώλια. H αρχαιοκαπηλία αλλοιώνει την ιστορία Καθημερινή. Colin Renfrew.

.................

- Οι δωρέες είναι ένας τρόπος των αρχαιοκαπήλων για να ξεπλένουν το όνομά τους. Δεν τους βοηθάτε όταν αποδέχεστε τη δωρεά;

- Ρωτήστε άλλους διευθυντές μουσείων, διότι, έτσι όπως τα λέτε, είναι σαν να έχω χάσει τα μέτρα και τα σταθμά.

- Θα αποδεχόσασταν δωρεά Κουτουλάκη;

- Ας μου την κάνει και το συζητάμε. Τώρα λ.χ. ετοιμάζω την έκδοση για τη δωρεά Ζουμπουλάκη. Αν το κράτος τον θεωρούσε αρχαιοκάπηλο, ας τον είχε κλείσει μέσα και ας του είχε κατασχέσει την περιουσία. Εγώ όμως, αφού μας δώρισε πράγματα στο μουσείο, έχω υποχρέωση να τιμήσω τη μνήμη του...Ανακαλύψαμε δηλαδή την πυρίτιδα ξαφνικά; >Ολοι παίρνουν από τους αρχαιοκάπηλους.  Καθημερινή.Αγγελος Δεληβορριάς.

.....................

– Η Ελλάδα βάλλεται από παντού και η εικόνα της στο εξωτερικό είναι κακή. Μπορεί η πολιτιστική διπλωματία να μας βοηθήσει να την αποκαταστήσουμε;

– Colin Renfrew: Τι δουλειά έχει το αρχαίο σας παρελθόν με υπουργούς που αποδεδειγμένα παραποίησαν στοιχεία για να μπείτε στη Ζώνη του Ευρώ; Αλλο το ένα, άλλο το άλλο. Νομίζω ότι ο τρόπος να αποκαταστήσετε την εικόνα σας είναι να αποδοθεί δικαιοσύνη, να γίνουν έρευνες σε δημόσιο επίπεδο για να βρεθούν οι ένοχοι των σκανδάλων. Ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, τα γλυπτά και οι ωραίες εκθέσεις στο εξωτερικό δεν μπορούν να βοηθήσουν.