Saudade/Sawda/Sevdalinka

...έφυγε η Καισάρεια Εύωρα και μας αφήνει τη Saudade, λέξη που γεννήθηκε στην Πορτογαλία και τη Γαλικία τον 13ο αιώνα· "καημός νοσταλγικής μελαγχολίας"  /saoudãdji/, sodhadh στα καποβέρντικα, μιγάδα γλώσσα των πορτογαλικών απ' το Πράσινο Ακρωτήρι.

 Η πρώτη εκδοχή προέλευσης, από τα λατινικά solitudo/solitas, "μοναξιά", ισπανικά soledad, πορτογαλικά solidão και αρχαιότερο soidade. Η δεύτερη από το αράβικο aswad/swada, "μαύρο", μαύρη χολή (μέλαινα χολή/μελαγχολία)· και μεταφράζοντας Ιπποκράτη οι Άραβες έδωσαν έτσι στους Τούρκους σεβντά/σεβίγιορουμ (η δεύτερη που 'χουν για την ερωταγάπη, aşk, σε μας ασίκης, ήρθε απ' το περσικό ishq) 

Μια άλλη λέξη για τη νοσταλγία έδωσαν οι Γαλεγοπορτογάλοι στους Ισπανούς, τη morriña, morrer/ morir πεθαίνω, και morna, τα αντίστοιχα fado του Capo Verde, όπως το παρακάτω που κυκλοφόρησε το 1992  η γυμνόποδη ντίβα...της σωδάδας...που σώζει του καημού τη δάδα...

(Cesária Évora)
(music genre: morna)

Quem mostro'b Ποιός σου 'δειξε

Ess caminho longe? αυτό το μακρύ δρόμο

Ess caminho το δρόμο

Pa São Tomé για το Σάο Τομέ

Sodade Νοσταλγία

Dess nha terra d’São Nicolau για τη γη μου του Σάο Νικολάου

Si bô 'screvê' me Αν μου γράψεις

'M ta 'screvê be θα σου γράψω

Si bô 'squecê me Αν με ξεχάσεις

'M ta 'squecê be θα σε ξεχάσω

Até dia μέχρι τη μέρα

Qui bô voltá που θα γυρίσεις

Quem qu're sabê Ποιός θέλει να μάθει

Si sangue de Beirona é sim' sabe αν το αίμα της Μπεϊρόνα είναι τόσο γλυκό

El ba panha 'l ας πάει να το βρει

La na fundo di ladera εκεί στο βάθος της κοιλάδας

...Sangue de Beirona αίμα της Μπεϊρόνα...

El é sabe είν' απαλό

El é doce είναι γλυκό

Si bô c'octha'l αν δεν το βρεις

La na fundo di ladera εκεί στο βάθος της κοιλάδας

Bo ta culpa' θα κατηγορείς

E quem faze'be ess coladera αυτόν που καμε το χορό της κολαντέιρα

εδώ λέει, υπονοεί της παρθενιάς το αίμα.

Σε αντίθεση με τις σωδάδινες μόρνες οι κολαδέιρες έχουν εύθυμη και σατιρική περιβολή

(music genre coladeira/string instrument cavaquinho)


Oi, Sabine largá-m!  ε, Σαμπίν, άσε με!

Éss cosa ê um afronta!  αυτό είναι προσβολή!

Olá Cacói ta bem Δες ο Κακόι έρχεται,

Si non êl tâ matá-m.  αλλιώς θα με σκοτώσει

Sodade qu' m tem di bô, Καημό έχω για σένα

Ma Cacói ka qu'ré! μα ο Κακόι δεν θέλει

Já 'm flôbe pa bô largá-m ήδη σε παρακάλεσα να μ' αφήσεις

Si não êl ta matá-m. αλλιώς θα με σκοτώσει

Oi Sabine di meu,  ω Σαμπίνε μου

Di meu mi só!για μέ μοναδικέ

Bô ê nhá qu'rétcheu εσύ είσαι η αγάπη μου

Na munde ê sô bô sô.στον κόσμο μόνο εσύ

Sabine bô ê di meu,Σαμπίν δικός μου είσαι 

Más ê sô gatchòde. μα μόνο κρυφά

Se Caçóì panhá nôs dôs αν ο Κακόι βρει τα δυό μας

É mar qu'ta cerca nôs. ειν' η θάλασσα γύρω μας

και από τον Ατλαντικό στα Βαλκάνια

(Croatian Afion band-Lidija Dokuzovic)
(music genre Sevdalinka from Bosnia, "Anadolka, Anatolian girl)

Oj djevojko, Anadolko, budi moja ti / Ε, κορίτσι της Ανατολής γίνε δική μου εσύ

ja ću tebi sevdalinke, pjesme pjevati θα σου τραγουδώ τραγούδια σεβνταλίδικα

Hraniću te bademima, da mi mirišeš, θα σε ταΐζω μ' αμύγδαλα να μου μυρίζεις

Pojiću te đul-šerbetom, da mi sevdišeš, θα σε ποτίζω με ροδόσταμο να με ποθείς

Ruse kose curo imaš, žališ li ih ti? κόκκινα μαλλιά κόρη έχεις, τα λυπάσαι;

Aman, da ih žalim ne bih ti ih dala da ih mrsiš ti, αμάν, αν τα λυπόμουν δε θα στα 'δινα να τα πλέκεις

Crne oči curo imaš, žališ li ih ti? μαύρα μάτια κόρη έχεις, τα λυπάσαι;

Aman, da ih žalim ne bih ti dala da ih gledaš ti, αμάν, αν τα λυπόμουν δε θα στα 'δινα να τα βλέπεις

Medna usta curo imaš žališ li ih ti? μελένιο στόμα κόρη έχεις, το λυπάσαι;

Aman, da ih žalim ne bih ti dala da ih ljubiš ti, αμάν, αν το λυπόμουν δε θα στο 'δινα να το φιλάς

και η δική μας Αναντόλκα

(Glykeria)
why do you care where I am from? 

(whether I am) from Karatasi, my dear, or Kordelio 

(...more lyrics...)

Smyrniote/Izmirian Greek song/dance hasapiko/music genre rebetiko

Whose is this song? by Adela Peeva

" Balkan's Solitude and Saudade "

(Συζήτηση στο ρεμπέτικο φόρουμ για το "Ουσκουντάρ/Από ξένο τόπο")

(lyrics in various languages

http://everybodys-song.blogspot.com/2009/01/whose-is-this-song-song-lyrics-in.html)

Saudade song had also an authorship dispute but eventually the case has been solved

May the Scottish composer of Anadolka appear in court! :-)