Παρασκευή 28 Αυγούστου 2020

Σμύρνη Μάνα της Σύνθεσης

δίπλα στις σμυρνιώτικες εστουδιαντίνες, ορχήστρες
που έπαιζαν δυτικά κι ανατολίτικα, στέκει άγνωστο
και το ύφος των ψαλτών και των ψαλτριών της

Σμύρνη 1921: ἔψαλλε δὲ ὁ ὀνομαστός ἱεροψάλτης Πέτρος Μανέας, (γεννημένος στην Πόλη).Ἦτο επικεφαλὴς μικτῆς καὶ λίαν πολυσυνθέτου χορῳδίας, ἥτις ἔψαλλεν ἀπὸ κειμένου εὐρωπαϊκῆς σημειογραφίας ἁρμονικὴν μουσικήν.
Ἀπὸ τὸν βυζαντινὸν ἤ μᾶλλον τὸν ἀνατολίτην ἱεροψάλτην Μανέαν δὲν τὸ ἐπερίμενα αὐτό. Πιθανόν θεωρῶ, ὁτι ἡ ἀπρόβλεπτος ἐκείνη προσφορὰ ἀπὸ τὸν βυζαντινὸν τοῦτο ἱεροψάλτην ἀνταπεκρίνετο εἰς ἀνάλογον τοῦ ἐκκλησιαζομένου κοινοῦ ἐπιθυμίαν...

από το βιβλίο του θεολόγου και στρατιώτη Νικόλαου Ζευγαδάκη
Αἱ χριστιανικαὶ ἑορταὶ τοῦ τελευταίου ἔτους τῆς Σμύρνης (1921-1922)

στην ανάρτηση του Παναγιώτη Ανδριόπουλου,
που ανέβασε και το αρχείο ήχου του 1930
http://panagiotisandriopoulos.blogspot.com/2019/03/blog-post_60.html

«Κανείς δέ ψάλτης δέν εἰμπορεῖ ἐπί πολύν χρόνον ψάλλων ἐν Σμύρνῃ νά μήν ὑποστῇ τήν ἐπίδρασιν τοῦ ἐκεῖ μουσικοῦ περιβάλλοντος. Τό σμυρναϊκόν ψαλτικόν ὕφος ἀπεμάκρυνε τό μέλος τῆς μουσικῆς, ἀπό τό ὕφος τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας. Οἱ σμυρναῖοι ψάλται ὅσον καλλίφωνοι καί ἄν ἦσαν, δέν ἐγίνοντο εὐάρεστοι εἰς τούς Κωνσταντινουπολίτας ἀκροατάς των·
ὅλοι των γενικῶς ἔψαλλαν ἀλά σμυρνέϊκα»

Άγγελου Βουδούρη Μουσικολογικά Απομνημονεύματα

Ο Σμυρνιός ψάλτης Μιχαήλ Περπινιάς πολλές φορές αντιδικούσε με τους οπαδούς της Σχολής της Κωνσταντινουπόλεως, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν σεβόταν τους μεγάλους δασκάλους της σχολής αυτής.
...
Τα μέλη του διακρίνονται από γλυκύτητα, αξεπέραστη τέχνη στη χρήση των μουσικών κλιμάκων, περίτεχνο συνδυασμό των διατονικών με τις χρωματικές και εναρμόνιες κλίμακες ώστε να αποδίδονται με αξεπέραστη ακρίβεια όχι μόνο τα νοήματα των εκκλησιαστικών ύμνων, αλλά και τα θρησκευτικά συναισθήματα, το λατρευτικό ύφος, το συγκινησιακό, το πανηγυρικό, το φιλοσοφικό περιεχόμενό τους. Ήταν αυστηρός και αμετακίνητος όσον αφορά στο σωστό τονισμό, τη σωστή έκφραση, τη χρονική ακρίβεια και το ρυθμό. Μελοποιώντας και ψάλλοντας έπασχε ή χαιρόταν μαζί με τον υμνωδό και μετέδιδε τον ψυχισμό του στο εκκλησίασμα. Τόσο πολύ βαθιά αφοσιωμένος ήταν στην απόδοση νοημάτων και θρησκευτικών συναισθημάτων, ώστε στο τέλος αυτοαπεκαλείτο «ο καλόγερος».

https://analogion.com/forum/index.php?threads/Σμυρνέϊκο-Ύφος.6185/

από το Θεωρητικό Βυζαντινής Μουσικής
του Δημήτριου Παναγιωτόπουλου, 1947
«Εάν τα βυζαντινά μέλη επενδυθούν με γραμμές αρμονίας
κατά το σύστημα της ευρωπαϊκής πολυφωνίας,
θα γίνουν μεν πλουσιότερα ως μέλη,
αλλά θα χάσουν την ιδιαίτερη εκφραστικότητα,
 ηθοπλαστική τους δύναμη, σοβαρότητα
και σεμνοπρέπεια. Πέραν κάθε αμφισβήτησης
τα βυζαντινά μέλη είναι κατασκευασμένα
για να ψάλλονται σε μία γραμμή,
και όχι σε ετερόφωνη αρμονία»

Σε αντίθεση με την Επτανησιακή (Βενετοκρητική) σχολή
που προσάρμοζε τα περισσότερα στο ιταλικό ύφος,
και τη Βασίλισσα Όλγα που έφερε τη ρωσική πολυφωνία
στο ανακτορικό παρεκκλήσι της Αθήνας
μέσω του Αλέξανδρου Κατακουζηνού από την Οδησσό
https://el.wikipedia.org/wiki/Αλέξανδρος_Κατακουζηνός
στη Σμύρνη συνυπάρχει και δύση και ανατολή,
πολυφωνικό όπου χρειάζεται,
μονοφωνικό εκεί που πρέπει,
και μάλιστα με απαίτηση του λαού,
όπως είδαμε, το κοινό προσάρμοζε τον ψάλτη,
ενώ στην Αθήνα οι πολυφωνικές απόπειρες
είχαν περιορισμένη διείσδυση προς τα κάτω.
Κι όλα αυτά, ως αποτέλεσμα της οικονομικής
και μορφωτικής ανόδου της Σμύρνης,
που ρουφάει σαν μικρό παιδί
τους καρπούς της παγκοσμιοποίησης,
ιδιαίτερα μεταξύ 1870 και 1914.

(Οι πρώτες ηχογραφήσεις βυζαντινής μουσικής
έγιναν στη Σμύρνη το 1911 από τον Πέτρο Μανέα)

Στο 19ο λεπτό ακούγεται ο Μυτιληνιός ψάλτης Μιχαήλ Καρύκας
της Σμυρνέικης Σχολής
https://www.pemptousia.gr/video/to-smirneiko-ifos-stin-ekklisiastiki-mousiki-pragmatikotita-tou-19ou-e/

από τον μουσικολόγο Νίκο Ανδρίκο που έχει γράψει
το βιβλίο Η εκκλησιαστική μουσική της Σμύρνης (1800-1922)

Ενώ το σμυρνιώτικο τραγούδι,
και η αντίστοιχη ελευθεριακή προσέγγιση της μουσικής,
επέδρασε καθοριστικά στην ελληνική κοσμική μουσική,
δεν έγινε το ίδιο στη θρησκευτική.
Στη διαμάχη ανάμεσα στην Πόλη και τη Σμύρνη,
νίκησε το μονομερές πατριαρχικό ύφος, που ακουγόταν
στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης,
και χάθηκε η πιθανότητα ευρύτερης συνύπαρξης
μονοφωνικής και πολυφωνικής μουσικής.

ΥΓ

Τέλος, με το σμυρνιώτικο Υπερμάχω,
γεννήθηκε ένα ερώτημα στιχουργικό,
πώς θα ήταν το τροπάριο,
αν γραφόταν μετά την άλωση,
αν βρισκόμασταν μετά το 1453,
και όχι στα 626,
αν ήταν παράπονο και ελπίδα,
και όχι ευχαριστήριο;
π.χ.

Πρὸς τὴν ἀποῦσαν πολιάδα ἐλπιστήρια, 
ὡς ἁλωθεῖσ' ἁμαρτωλὴ Θεοῦ θελήματι, 
ἀναγράφω σοι ἡ Πόλις σου Θεοτόκε. 
Ἀλλ' ὡς ἔχουσα υἱὸν μεσιτευόμενον, 
μετανοηθεῖσαν Πόλιν ἐλευθέρωσον,
 καὶ βοήσομεν· Στρατηγήτρια Ὑπέρμαχε!

Πέμπτη 27 Αυγούστου 2020

Αργόσυρτος Μάντζαρος στα Πυρηναία



λαϊκό καταλανικό τραγούδι πέντε αιώνων,
αργό παραμέλισμα του «απ' τα κόκκαλα βγαλμένη,
των Ελλήνων τα ιερά», μπαρόκ ηρεμιστική παραλλαγή
της μινορικής μετατροπίας του Μάντζαρου
από τον εθνικό ύμνο.

Παραλλήλως άγνωστα,
η πρώτη καταγραφή έγινε στο Ripollés το 1843,
ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν συντέθηκε μεταξύ 1828 και 1830.

Ο κόντες Αρνάου ήταν ένας φεουδάρχης
που τιμωρήθηκε για τις αμαρτίες του,
 την ανέντιμη εργοδοσία και εξουσία του,
κακοπλήρωνε υποτελείς που είχε στη δούλεψή του,
και ταπείνωνε, βίαζε γυναίκες,
ανάμεσά τους και καλόγριες.
Τιμωρήθηκε να περιπλανιέται φλεγόμενος
πάνω στο άλογό του, και να τον ακολουθούν
δαιμονισμένα σκυλιά.

Εντυπωσιακή τιμωρία εις βάρος
της άρχουσας τάξης,
και απορώ πως δεν τον έχουν εκμεταλλευτεί
σεναριογραφικά οι βιντεοπαιχνιδοπλάστες,
(video game designers)
και μάλιστα οι Καταλανοί που διψάνε
για προβολή του καταλανισμού τους.

Παράλληλο που μου 'ρχεται
από την ελληνική μυθολογία
είναι ο Ιξίωνας που σκότωσε τον πεθερό του,
και ρίχτηκε στην Ήρα.
Τιμωρήθηκε δεμένος σε φλεγόμενο τροχό στα τάρταρα.
https://el.wikipedia.org/wiki/Ιξίων

Για να μην τιμωρηθώ και εγώ,
αναφέρω την πηγή που το είδα,
pde.gr φόρουμ κοινότητας εκπαιδευτικών,
όπου το μέλος apri το 2012 αναφέρει την ιστορία
και αναρωτιέται αν είχε ακούσει, άραγε, τη μελωδία ο Μάντζαρος
https://www.pde.gr/index.php?topic=27420.msg546476#msg546476
Για την καταλανική Εστάκα πήγαινα,
https://ergotelemata.blogspot.com/2020/08/Walls-will-fall-Poland-Belarus-Russia.html
και άλλο ανακάλυψα.

Παρακάτω ο καταλανικός διάλογος με μετάφραση,
ανάμεσα στην Ελβίρα, την πιστή χήρα
και τον φλεγόμενο σύζυγο κόντε Αρνάου.
...ζητά να του δώσει μία κόρη,
να αντέξει τα βάσανά του,
της τάζει και λεφτά για προίκα,
η μάνα αρνιέται και του λέει
να περάσει την τιμωρία του μόνος του,
...δεν θα μπλέξεις τα κοπέλια σου στα βάσανά σου....

τραγουδούν και στη μέση απαγγέλουν
 η Montserrat Figueras
και ο Francesc Garrigosa,
μαέστρος ο Jordi Savall

~~~~~~~~

La comtessa està asseguda, viudeta igual,
Η κοντέσα κάθεται, σαν χηρούλα παρόμοια
la comtessa està asseguda al seu palau.
κάθεται στο παλάτι της
Se li presenta à la cambra, valga'm Déu val !
Και της εμφανίζεται στο δωμάτιο, Θε μου φύλαγε!
Se li presenta a la cambra el comte Arnau,
ο κόντες Αρνάου
tot cobert de roges flames, ai, quin espant,
όλος καλυμμένος κόκκινες φλόγες, αχ, τι τρόμος,
tot cobert de roges flames, valga' m Déu val!

- Tota sola feu la vetlla, muller lleial?
Ολομόναχη βιγλίζετε, γυναίκα πιστή;
Tota sola feu la vetlla, viudeta igual?
- No la faig jo tota sola, comte l'Arnau;
Δεν είμαι ολομόναχη, κόντε Αρνάου
no la faig jo tota sola, valga'm Déu val!
- Qui teniu per companyia, muller lleial?
Ποιον έχετε για συντροφιά, γυναίκα πιστή;
Qui teniu per companyia, viudeta igual?
- Déu i la Verge María, comte l'Arnau ;
Τον Θεό και την Παρθένο Μαρία, κόντε Αρνάου
Déu i la Verge Maria, valga'm Déu val!

- A on teniu les vostres filles, muller lleial?
Πού έχετε τις κόρες σας, γυναίκα πιστή
a on teniu les vostres filles, viudeta igual?
- A la cambra són, que broden, comte l'Arnau -
Στο δωμάτιο είναι, που κεντούν, κόντε Αρνάου
a la cambra són, que broden, seda i estam.
κεντούν μετάξι και εταμίνα
- Me les deixaríeu veure, muller lleial?
με αφήνετε να τις δω, γυναίκα πιστή;
Me les deixaríeu veure, viudeta igual?
Massa les espantaríeu, comte l'Arnau,
Πολύ τις τρομάξατε, κόντε Αρνάου
massa les espantaríeu, valga'm Déu val!

- Deixeu-me'n endur una filla, muller lleial,
Άστε με να πάρω μια κόρη, γυναίκα πιστή
que amb mi passarà les penes que estic passant.
θα με συντροφεύσει στους πόνους που περνάω
- Així com les heu guanyades, valga'm Déu val!
έτσι όπως τους κέρδισατε, Θε μου φύλαγε,
tot sol com pugueu passau-les, comte l'Arnau.
ολομόναχος όπως μπορείτε, (τους πόνους) να περάσετε
- Solament la més xiqueta, muller lleial.
Μόνο τη πιο μικρή παιδούλα, γυναίκα πιστή.
- Tant m'estimo la més xica com la més gran.
όσο αγαπώ τη πιο μικρή, τόσο αγαπώ τη πιο μεγάλη
- Pet què no caseu les filles, muller lleial?
Γιατί δεν παντρεύεις τις θυγατέρες, γυναίκα πιστή;
- Perquè no tinc dot per darles, comte l'Arnau.
Γιατί δεν έχω προίκα να τους δώσω, κόντε Αρνάου
- Al capdavall de l'escala, muller lleial,
Στον πάτο της σκάλας, γυναίκα πιστή
al capdavall de l'escala n'hi ha l'arjant.
είναι το ασήμι
- Són monedes mal guanyades, valga'm Déu val!
Είναι νομίσματα κακοκερδισμένα, Θε μου φύλαγε

Per on heu entrat vós ara? Valga'm Déu val!
Μα πού πήγατε τώρα;
- Per la finestra enreixada, muller lleial.
Στο κλειστό παράθυρο, γυναίκα πιστή
- Ai, que me l'haureu cremada, comte l'Arnau!
Θα με κάψεις, κόντε Αρνάου
- Ni tan sols us l'he tocada, viudeta igual.
Ούτε σας έχω αγγίξει,
- Què és això que us surt del cap, comte l'Arnau?
Τι είν' αυτό που βγήκε απ' το κεφάλι σας
- Males coses que he pensades, muller lleial.
Κακά πράγματα που έχω λογισμένα
- Què, és això que us ix pels ulls? Valga'm Déu val!
Τι ειν' αυτό που βγήκε απ' τα μάτια;
- Són les males llambregades, viudeta igual.
Είναι κακές ματιές
- Què és això que us ix pels nassos, comte l'Arnau?
Τι είναι αυτό που βγήκε απ' τα ρουθούνια;
- Són les coses que he olorades, muller lleial.
Είναι τα πράγματα που έχω μυρισμένα
- Què és lo que us ix per la boca, comte l'Arnau?
Τι ειν' αυτό που βγήκε από το στόμα;
- Són les males paraulades, viudeta igual.
Είναι κακές λέξεις
- Què vos ix per les orelles? Valga'm Déu val!
Τι σας βγήκε απ' τα αυτιά;
- Males coses que he escoltades, muller lleial.
Κακά πράγματα που έχω ακουσμένα
- Què és això que us ix pels braços, comte l'Arnau?
Τι είν' αυτό που βγήκε απ' τα μπράτσα;
- Són les males abraçades, muller lleial.
Είναι κακές αγκαλιές
- Què és lo que us ix per les mans, comte l'Arnau?
Τί είναι αυτό που βγήκε από τα χέρια;
- Males coses que he tocades, muller lleial.
Κακά πράγματα που άγγιξα
- Què és això que us ix pels peus? Valga'm Déu val!
Τι είναι αυτό που βγήκε από τα πόδια;
- Els mals passos que donava, viudeta igual!
Τα κακά βήματα που έδινα (έκανα)

- Què és aquest soroll que sento, comte l'Arnau?
Τι είν' αυτός ο θόρυβος που ακούω
que és aquest soroll que sento, que em dóna espant?
που μου δίνει τρομάρα;
- És el cavall que m'espera, muller lleial.
Είναι το άλογο που με περιμένει
- Baixeu-il grana i civada, comte l'Arnau.
Κατεβάστε του σανό και ταγή
- No menja gra ni civada, muller lleial,
Δεν τρώει τέτοια
sinó ànimes damnades, si n'hi doneu.
μα ψυχές κολασμένες, αν του δώσετε

- A on vos han donat posada, comte d'Arnau?
Πού σας έχουν δώσει διαμονή;
A on vos han donat posada? Valga'm Déu val!
- A l'infern me l'han donada, muller lleial;
Στην κόλαση μου 'χουν δώσει
a l'infern me l'han donada, viudeta igual!
- Per què allí us l'han donada, comte l'Arnau?
Και γιατί εκεί σας έδωσαν;
Per què allí us l'han donada? Valga'm Déu val!
- Per soldades mal pagades, muller lleial,
για μισθούς κακοπληρωμένους
i donzelles deshonrades, viudeta igual!
και κοπέλες ατιμασμένες (που άφησα)
[...]


ΥΓ
κι ένας τελευταίος ελληνοκαταλανικός δεσμός,
ο κόντες ανήκε στην οικογένεια Mataplana,
της οποίας μέλος ήταν και μία βυζαντινή πριγκήπισσα
με μητέρα Βουλγάρα, η Ευδοκία Λασκαρίνα Aσανίνα,
που ο επανακτήσας την Πόλη το 1261
και σφετεριστής του θρόνου Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος
την πάντρεψε στο εξωτερικό κατά τον διωγμό των Λασκαριδών
https://el.wikipedia.org/wiki/Ευδοκία_Λασκαρίνα

https://en.wikipedia.org/wiki/Comte_Arnau
https://es.wikipedia.org/wiki/Conde_Arnau
https://ca.wikipedia.org/wiki/Comte_l'Arnau

μακάρι
η επιβραδυμένη μελωδική γραμμή
και το κοινωνικό δίδαγμα του μύθου
να γίνουν αφορμή για περαιτέρω
ελληνοκαταλανική σύγκλιση

Τρίτη 25 Αυγούστου 2020

Κρήτη 1363 - Αδέσποτη Πολιτεία



 ♫
Πότε θα διώξω τον λιοντή,
της Βενετιάς τη σπάθα,
το φορομπήχτικο θεργιό
που μας ορίζει δούκα,
και δεν μας δίνει ισότητα,
μα κατεργάζει τον λαό
σε έργα και γαλέρες
για το ταμείο δόγηδων;

Με τον Γραδόνικο θα βγω,
Βενιέρη και Καλλέργη,
και πολιτεία αδέσποτη
θα γίνει η Κρήτη όλη
με τ' Άγιου Τίτου τη βουλή,
θα ζήσομε αντάμα,
ορθόδοξοι, καθολικοί,
στης Κρήτης τ' άγιο θάμα,
πότε θα διώξω τον λιοντή;

~~~~~~~~

Μετά από συνέλευση στο ναό του Αγίου Τίτου, 8 Αυγούστου 1363,
9 του μήνα καταλαμβάνουν το Δουκικό Μέγαρο (Palazzo Ducale),
όπου προέδρευε ο δούκας Λεονάρδος Δάνδολος,
βόρεια απ' τα λιοντάρια-κρήνη Μοροζίνι
προς το πάρκο Θεοτοκόπουλου
http://infoidk.arch.duth.gr/27.pdf

η Κρήτη ανακηρύσσεται αυτεξούσια και ανάφεντη
«Πολιτεία αὐτοκρατής, ἀδέσποτος, 
ὑπό σεπτὴν προστασίαν Ἁγίου θαυματουργοῦ Τίτου, 
ἀποστόλου καὶ πάτρωνος τῆς νήσου ταύτης»

γλώσσα ορίζεται «ἡ ἱερωτάτη τῶν ἰθαγενῶν γραικική»

Υποσχέθηκαν ισότητα ορθόδοξων, καθολικών,
γεγονός που θα γιορτάστηκε την 25η Αυγούστου 1363
στο ναό του Αγίου Τίτου.

Το αίτιο της αποστασίας ήταν ότι η μητρόπολη
δεν αναγνώριζε ως ισότιμους τους Βενετούς της Κρήτης.
Αφορμή η έκτακτη φορολογία για τον καθαρισμό
και εκβάθυνση του λιμανιού του Χάνδακα.

Οι κεφαλές της επανάστασης ήταν 
ο Marco Gradenigo, που έγινε gubernator et rector Cretae
και ο Tito Venier, διοικητής στα Χανιά.
(σημερινά ελληνικά επώνυμα:
Δραγανιδάκης, Γραδενίγος, Δραγανίκος, Δραγανίγος,
και Βενιέρης, Βενιεράκης)
Μαζί τους συμμάχησε η οικογένεια
των Καλλέργηδων, κρητικών αρχοντορωμαίων.

Παρότι η επανάσταση κέρδισε στο εσωτερικό,
δεν μερίμνησε για συμμαχίες στο εξωτερικό,
και έτσι η Βενετία, αφού εξασφάλισε ότι
δεν θα υπάρξει βοήθεια στους αποστάτες,
(από τον Πάπα, τη Γένοβα, τη Νάπολη,
τη γαλλική Κύπρο, την Ουγγαρία μέσω Δαλματίας, 
την Κωνσταντινούπολη, και τους ιππότες της Ρόδου),
μάζεψε μισθοφόρους και με κοντοτιέρο (αρχηγό) έναν Βερονέζο,
εισέβαλε στο Παλαιοκάστρο Μαλεβιζίου, 7 του Μάη, 1364 
και 10 του μηνός επανακατέλαβε το Ηράκλειο.
τιμωρώντας και επικηρύσσοντας τους αποστάτες.

Έκτοτε η δεκάτη Μαΐου, ως ημέρα επανάκτησης
της Κρήτης, γιορταζόταν κάθε χρόνο
με ιππικούς αγώνες, κονταρομαχίες (γκιόστρες).
Φτιάχτηκε, μάλιστα, και τεχνητός κήπος,
μέσα από τον οποίο περνούσαν οι αξιωματούχοι
για να πάνε στο ναό του Αγίου Τίτου.

(Το προσκύνημα στον Άγιο Τίτο 
είχε εξισωθεί με τους Αγίους Τόπους
από τον πάπα Ιννοκέντιο Γ', 1198-1216.
Ο πρώτος ναός είχε χτιστεί από τον Νικηφόρο Φωκά)

Η επανάσταση, όμως, συνεχίστηκε 
με αφετηρία τον Μυλοπόταμο από τους Καλλέργηδες,
και διάφορους επικηρυγμένους κρητοβενετούς.
Τώρα η σημαία ήταν ο δικέφαλος αετός,
αλλά ο Ιωάννης Ε' Παλαιολόγος δεν είχε
στρατεύματα να στείλει, παρά μόνο 
τον μητροπολίτη Αθηνών με τον τίτλο 
του Προέδρου της Κρήτης.

Η Βενετία αντέδρασε πείθοντας τον Πάπα
να κηρύξει ιερό πόλεμο και απονομή συγχώρεσης αμαρτιών
σε όποιον καθολικό πολεμούσε στην Κρήτη.
Μετά και τη σιτοδεία του 1365,
η πλάστιγγα έγειρε εις βάρος των επαναστατών,
που άντεξαν μέχρι και το 1367.
Ο μητροπολίτης πέθανε στη φυλακή.

Αυτή ήταν και η τελευταία σημαντική επανάσταση
στη Βενετική Κρήτη. Στα έγγραφα των κατακτητών
δεν θα γίνει πια λόγος για guerra publica occurente,
ανοιχτό δημόσιο πόλεμο.

Με τη δημοκρατία του Αγίου Τίτου δεν ήταν 
η πρώτη φορά που συνέκλιναν 
 κρητοβενετοί και κρητορωμαίοι.
Αυτό έγινε το 1299 μετά την επανάσταση
και τη συνθήκη του Αλεξίου Καλλέργη,
Pax Alexii Callergi, όπου εκτός από
τα μεγάλα προνόμια που πήρε,
επιτράπηκαν και οι μικτοί γάμοι.
Ο Αλέξιος έγινε τόσο φίλος με τους Βενετούς,
που το όνομά του γράφτηκε στη χρυσή βίβλο των ευγενών,
και στον σεισμό του 1303
διαφώνησε με όσους ήθελαν
να επαναστατήσουν.

Ένα βάσανο του λαού την εποχή της ενετοκρατίας,
ήταν ο καταναγκασμός των βιλλάνων (χωρικών)
να γίνουν κωπηλάτες στα κάτεργα/γαλέρες,
εξού και «κάθε κατεργάρης στον πάγκο του», λέγαν οι καπετάνιοι.
Η Βενετία ήταν ναυτική δύναμη,
και δεν της αρκούσε ο αριθμός αιχμαλώτων
για να γίνουν uomini da remo, άνθρωποι για κουπί.
Για να αποφύγει ένας χωρικός το κάτεργο,
θα έπρεπε να βρει αντισκάρο, αντικαταστάτη,
και ακριβά να τον πληρώσει.
Το χωριό Αντισκάρι από αντισκάρους θα χτίστηκε.
https://archive.patris.gr/articles/77733

Μετά την έναρξη της Ενετοκρατίας το 1210,
 και για εκατό περίπου χρόνια η Κρήτη διαιρέθηκε
σε εξαρχίες, σεξτέρια, κατά τα ονόματα συνοικιών της Βενετίας,
https://it.wikipedia.org/wiki/Ducato_di_Candia#/media/File:Crètevénitienne.png
μετά σε τέσσερα τερριτόρια, Χάνδακα, Ρεθύμνου, Χανίων και Σητείας

Τέλος, για το ριζίτικο «Πότε θα κάμει ξαστεριά»,
ένα τραγούδι βεντέτας κατά των αρχοντομουσούρων,
που πιθανόν θα τραγουδήθηκε και κατά των Βενετών,
βρίσκεται ήδη μασκαρεμένο το 1159
στο λόγιο ποίημα του φυλακισμένου Κερκυραίου Μιχαήλ Γλυκά,
όπου κόρακας κακόφημος, προάγγελος θανάτου

γονεῖς άτέκνους καθιστᾷ, 
τέκνα χωρὶς γονέων, 
ἐκ τῆς αγκάλης τῆς μητρός 
τό βρέφος άφαρπάζει, 
τό βρέφος άπεστέρησε 
μητέρος θηλαζούσης

http://georgakas.lit.auth.gr/dimodis/images/pdf/510.pdf

Συνήθως, ο λόγιος παίρνει λαϊκό υλικό 
και το φτιασιδώνει,
και όχι ο λαός από τον λόγιο.

Μια αρχαιότερη μορφή του,
δίχως ντουφέκια,
αλλά με σπαθιά και κοντάρια.

Χριστέ, να ζωνόμουν σπαθί 
και να ’πιανα κοντάρι, 
να πρόβαινα στον Ομαλό, 
στη στράτα τω Μουσούρω, 
να σύρω τ’ αργυρό σπαθί 
και το χρυσό κοντάρι 
να κάμω μάνες δίχως γιους,
 γυναίκες δίχως άντρες, 
να κάμω και μωρά παιδιά 
με δίχως τσι μανάδες.
https://rethemnos.gr/pote-tha-kami-xasteria-tou-k-g-m-sifaki/


Παράλληλα γεγονότα με την Επανάσταση του Αγίου Τίτου:

1342-1350, Ζηλωτές αυτόνομης Θεσσαλονίκης
https://en.wikipedia.org/wiki/Zealots_of_Thessalonica

1350-1355, Τρίτος Βενετο-Γενοβέζικος πόλεμος των στενών του Βοσπόρου
https://en.wikipedia.org/wiki/Venetian–Genoese_wars#War_of_1350–1355

1352-1357, Βυζαντινός εμφύλιος μεταξύ Παλαιολόγων και Κατακουζηνών
https://en.wikipedia.org/wiki/Byzantine_civil_war_of_1352–1357

1347-1352, Πόλεμος Νάπολης-Ουγγαρίας στην Αδριατική
https://en.wikipedia.org/wiki/Neapolitan_campaigns_of_Louis_the_Great

1354, Πτώση της Καλλίπολης 
και είσοδος των Οθωμανών στην Ευρώπη,
κάπου στα 1360 πτώση και της Αδριανούπολης
https://en.wikipedia.org/wiki/Fall_of_Gallipoli


πηγές
Ιστορία της Κρήτης, Θεοχάρη Δετοράκη
https://el.wikipedia.org/wiki/Δημοκρατία_του_Αγίου_Τίτου

Δευτέρα 24 Αυγούστου 2020

Κρητικός καημός σε φόρμα ιταλική θα γίνει κάποτε ταινία


Così va chi ha ventura
Έτσι βαδίζει όποιος έχει τύχη

quando chi penso me ne doglio assai
όταν το σκέφτομαι πονάω πολύ

che sempre servo
 που πάντα δουλεύω

e non esco de guai
και δεν φεύγω απ' τα βάσανα


Crepa tu in chisso mondo,
Σκάσε εσύ σ' αυτό τον κόσμο

e servi chisso e chillo quanto voi,
και δούλευε για τον ένα και τον άλλο,
όπως κάνετε εσείς

 senza ventura gli danni son tuoi
δίχως τύχη τα στραβά είναι δικά σου,
για τις ατυχίες ευθύνεσαι εσύ

~~~~~~~

Έτσι η τύχη πορπατεί
σκέφτομαι και πονάω,
που χρόνια κόσμο υπηρετώ
και βάσανα τρυγάω.

Πλάνταξε για τον κόσμο αυτό,
γίνου χίλια κομμάτια,
μα τύχη δύσκολα θα βρεις
σαν έρθουν τα μαντάτα.

~~~~~~~~~

(Ναπολιτάνα γραφή,
βίντεο από τη Γερμανική εκκλησία Αθηνών
με αναγεννησιακά φλάουτα που 'χουνε ράμφος,
flûtes à bec)
__

ποιητής ο Φραγκίσκος Λεονταρίτης, (1518-1572),
ο μοναδικός Έλληνας αναγεννησιακός συνθέτης,
και ο πρώτος μας συνθέτης σε πεντάγραμμο,
με διαφορά τριών περίπου αιώνων από τη επτανησιακή σχολή.

Ο πατέρας του, καθολικός ιερέας Νικόλαος Λεονταρίτης,
καταγόταν από το Λεοντάρι της Μεγαλόπολης,
το 1460 μετά την πτώση του Δεσποτάτου του Μυστρά,
είχε έρθει ο παππούς του πρόσφυγας στην Κρήτη.

Ο Φραγκίσκος ήταν το δεύτερο εξώγαμο τέκνο
του πατρός Νικολάου
με την ορθόδοξη Μαρία Σιμιλινοπούλα.
Πέρασε κάποιο διάστημα
μέχρι να καταφέρει ο πατέρας του
πληρώνοντας για παπική βούλα
να τον νομιμοποιήσει,
και να τον στείλει μαθητή στη Ρώμη,
και αργότερα να γίνει
οργανίστας και ιερέας στον Άγιο Τίτο,
εκεί που εφημέρευε.

Το 1544 κάηκε η εκκλησία,
και ο Φραγκίσκος μεταναστεύει στη Βενετία,
όπου προσλαμβάνεται ως μέλος της χορωδίας
με μισθό 60 δουκάτα τον χρόνο.
Για άγνωστο παράπτωμα για τρία χρόνια αφορίστηκε,
(ανθρωποκτονία,
αν ταυτιστεί με κάποιον Francesco Greco,
ή σχετικό με τον φιλοπροτεσταντισμό του)
τότε μετανάστευσε στην αυλή του φιλότεχνου
Αλβέρτου Ε' της Μπαβαρίας,
και εκεί έγραψε τα περισσότερα έργα του.

Μετά από πέντε χρόνια επέστρεψε στη Βενετία,
και μπλέχτηκε σε υπόθεση κατασκοπείας
μεταξύ του υπό ισπανική επιρροή Μιλάνου
και της πόλης του.
Αυτό τον οδήγησε σε οικονομική καταστροφή,
και έτσι επέστρεψε στην Κρήτη,
ώστε να πουλήσει χτήματα,
και να πληρώσει τους πιστωτές.

Λόγω κακοδιαχείρισης της ζωής
και της περιουσίας του,
δεν μπόρεσε να διασώσει ο ίδιος το όνομα
και το έργο του, μέχρι το 1980,
όταν ο φιλόλογος Νικολάος Παναγιωτάκης,
διευθυντής του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετία, ανακάλυψε σε βιβλίο του 1827,
να αναφέρεται κάποιος Francesco Londarit detto il Greco,
ο λεγόμενος Έλληνας. Έπειτα από έρευνα οκτώ ετών
κατάφερε να βρει τα έργα του και τόσα στοιχεία της ζωής του,
που από την εποχή του μόνο ο Ορλάντο ντι Λάσο τον ξεπερνά σε βιογραφία.

26 και 27 Αυγούστου του 1984 στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου
 ακούστηκε ξανά ο Λιονταρίτης στην πόλη του
με χορωδία του Γιώργου Ψαρουδάκη,
εδώ το 2014 στο τραγούδι της τύχης
με στολές της αστικής βενετσιάνικης Κρήτης


Μετά την ταινία Ελ Γκρέκο,
θα δούμε και τον Ιλ Γκρέκο κάποτε.

Κυριακή 23 Αυγούστου 2020

Τέκνον Τίτε, ἀενάως ἀναθεώρει

κἄν οἱ πιστοὶ φλυαρῶσι, μηδέν σοι μέλει,
γνησία μουσικὴ πρὸς ἐπίσκοπον μένει.

ένας από τους δύο συνθέτες ονομάζεται
 Vinçenc Gjini, Βιτσέντζος Γκίνης,
το όνομά του προέρχεται
από την καθολική μειονότητα του Κοσόβου
(περίπου εκατό χιλιάδες)

Εδώ παρουσιάζεται έργο του για κλαρίνο και πιάνο
στο Ντόρντμουντ,
«Έξι παραλλαγές πάνω σε θέμα λαϊκό»


ΥΓ
Το 1974 δόθηκε αυτονομία στο Κόσοβο,
το 1977 γράφτηκε η Ρούγα του Στρατάρχη.
Το Σουτιέσκ αναφέρεται στη μάχη της Σουτιέσκα 
στα σύνορα Μαυροβουνίου και Βοσνίας
τον Ιούνιο του 1943, όπου οι παρτιζάνοι 
με λιγότερες δυνάμες, ένα προς έξι,
κατάφεραν να σπάσουν την περικύκλωση
από τα ναζιστικά στρατεύματα.
Το 1973 έγινε ταινία, όπου πήρε μέρος o Ρίτσαρντ Μπάρτον
και η Ειρήνη Παπά. Τη μουσική έγραψε ο Μίκης Θεοδωράκης.

Σάββατο 22 Αυγούστου 2020

Πολύφωνο Κοράνι του Έρωτα

αν έτσι πολυφώνιζες τζαμιά και εκκλησιές,
 καρδιά πιστών θα έβλεπε
ουράνιες ακτές!


θεωρείται δυτικό-αράβικο τραγούδι της Ανδαλουσίας,
με πιθανό δημιουργό τον Ιμπν Αλ Κατίμπ
(1313, Γρανάδα - 1374 Φεζ Μαρόκου)
https://en.wikipedia.org/wiki/Ibn_al-Khatib
πρώτες ανδρικές ηχογραφήσεις, αρχές του 1900 στην Αίγυπτο
https://www.amar-foundation.org/004-lamma-bada-yatathanna/

Μια μετάφραση και διασκευή «Τα Μάτια την Αγάπη μου» εδώ
https://ergotelemata.blogspot.com/2020/08/Greek-Verses-To-Lena-of-Damascus.html 

Πριν δυο χρόνια εξευρωπαΐστηκε με φόντο την Καππαδοκία,
από το τουρκικό πολυφωνικό σχήμα, A Capella Boğaziçi
http://acapellabogazici.com/
πήρε το όνομά του το 2002 από το Πανεπιστήμιο Μπογαζιτσί,
όπου σπούδασαν. Βοσπορίτικο, Μπουγαζιώτικο σημαίνει,
και ιδρύθηκε το 1863 από Αμερικάνους.
Μια τέτοια διασκευή θα πρεπε να 'χε γίνει από το 1930,
εξυψώνοντας το κοράνι πολυφωνικά
για να εκπολιτιστούν οι ιερογραφίτες,
τώρα, μόλις που προλαβαίνουμε.

Ο ρυθμός είναι semai thaqil, «δεκάρι βαρύ», 10/8,
δύσκολο για δυτικούς και κρητικούς,
(εδώ ένας αμερικάνος που ψάχτηκε,
εξαιτίας του ασύμμετρου ρυθμού που άκουγε)
https://ravishdears.wordpress.com/2010/12/02/rich-complex-and-beautiful-lamma-bada/ )
οι χτύποι ακούγονται ξεκάθαρα σε ηχογράφηση
της Συροαρμένισσας Λένας Σαμαμιάν


επιπλέον, εδώ η Λιβανέζα Κριστιάν Καράμ 
παίζει μπεντίρ και τραγουδά ταυτόχρονα

(για σύγκριση, ελληνικά δεκάσημα τραγούδια,
το Άσπρο Περιστέρι του Μάνου Χατζιδάκι
και από παραδοσιακά, τα Κάλαντα του Λάζαρου
 σε Κάλυμνο και Αλικαρνασσό

Το ποιητικό του είδος λέγεται muwaššaḥ στα αραβικά,
moaxaja στα ισπανικά, moachaha στα πορτογαλικά.
Να το πούμε μουασά, ή μουσαχτά (mušaḥta) από τα αραμαϊκά,
λέξη που σημαίνει κάτι σαν «Ρυθμική Ψαλμική Ποίηση»,
καθώς θεωρείται ότι από τη Συρία του 9ου αιώνα ξεκίνησε
(να είναι άραγε παραφθορά της μουσικής;)

π.χ. εδώ ένας μουσαχτάς εξάσημος με τίτλο «είναι γλυκό το πιοτό»

Στο Λαμά Μπαντά είχαν μπει και ελληνικοί στίχοι
το 2009 με τον δίσκο Γυναίκες στην Παράδοση.
Ελήφθη ο στίχος από το θρακιώτικο
https://www.domnasamiou.gr/?i=portal.el.songs&id=143
«Να 'μαν πουλί να πέταγα...
να πάω να' ιδώ, τίνος χεράκια σε κερνούν» 
και μπήκε η αράβικη μελωδία, ρουμπάτο και αργόσυρτα
με τη φωνή της Λιζέτας Καλημέρη
Ίσως έτσι πονάμε οι Έλληνες,
όχι να ακούμε το κρουστό
να ρίχνει ασύμμετρα αλάτι στην πληγή.
Τους ελληνικούς στίχους τους καταλαβαίνουμε,
γιαυτό πονάμε, 
και το κοινό 
θέλει την προβολή του τραγουδιστή
πάνω από τα όργανα
για να εκφράσει τον καημό,
και να τον γιάνει.

Κλείσιμο με Λαμά Μπαντά
ως ηρεμιστικό πόνου
και πρωταγωνιστές
ανδρική φωνή και τρομπέτα

Παρασκευή 21 Αυγούστου 2020

Στη Λένα τη Δαμασκηνιά



Τα μάτια την αγάπη μου,
σαν είδαν πλάι να περνά,
σε πέλαγος βυθίστηκα,
και λύγισα σαν το κλαδί!

Τα δάκρυα του έρωτα
στον κόσμο δείχνουν πως πονώ,
και θάρρος πρέπει να μου βρω,
για να φωνάξω σ' αγαπώ!

~~~~~~


Lamma bada yatathanna

Σαν φαίνεται και περπατά
Habbi jamalu fatanna
η αγάπη μου, η ομορφιά της με αναστατώνει
Amru mâ bi-lahza asarena
γνέφοντας μου μια στιγμή με σκλαβώνει
Ghusnun thanâ Hina mal
σαν κλαδί που λυγιέται με χάρη
Aman' Aman' Aman' Aman

Wa'adi wa ya Hirati

Μοίρα μου και καημέ μου
Man li rahimu shakwati
Ποιος θα με συμπονέσει στον πόνο
Fil-Habbi min law'ati
που η αγάπη προκάλεσε
Illa maliku l-jamal
εκτός από τον βασιλιά της ομορφιάς;
Aman' Aman' Aman' Aman

πρώτη ελληνική μετάφραση εδώ

https://lyricstranslate.com/el/lama-bada-yatathanna-σαν-σειέται-και-λυγιέται.html

https://en.wikipedia.org/wiki/Lena_Chamamyan

(1980- ) Αρμενοσύρια από τη Δαμασκό,
Λένα Σαμαμιάν και όχι Τσαμαμιάν, όπως γράφεται, 
εξού και Shamamyan θα τη βρεις.
Οι Άραβες τη λένε Λίνα,
και οι Αρμένηδες Λένα.

(σε λίγο επεξηγηματική ανάρτηση
για το τραγούδι)

ΥΓ1
πρέπει να βρούμε αραβόφωνο 
να μας πει τι ποίηση ψάλλει,
πριν τα κρουστά αρχίσουν να χτυπούν
για το Λαμά Μπαντά

ΥΓ2
Μοναδική ερμηνευτική σύνθεση,
και ψάλτρια, και αμανετζού, και μεγίστη υποκρίτρια,
συνήθως αυτός που αμανεδίζει και ψαλτοτραγουδεί
δεν είναι και ηθοποιός ταυτόχρονα,
και με το βλέμμα, και τη φωνή, και την κίνηση,
και να μυσταγωγεί, και να διαλέγεται με το κοινό

ΥΓ3
Ο πατέρας Αρμένιος, η μάνα Σύρια από την Τουρκία,
όταν πήγε Τούρκος να τη συναντήσει
για να συνεργαστούν δεν τον χαιρέτησε καν,
όπως αναφέρει Αρμένης δημοσιογράφος
και όμως αργότερα Τούρκοι μουσικοί
έγιναν φίλοι και συνεργάτες της

Το ίντερνετ λέει πως η μοναδική συνεργασία της
με Έλληνες ήταν στην Κύπρο, 
(αν ξέρει κανείς κάτι περισσότερο, ας το πει)
όπου τον Ιούνη του 2019 με πρωτοβουλία της Αλέξιας
έγινε διεθνής συναυλία για τη Μέρα των Προσφύγων,

εδώ, διάρκειας τριών ωρών

ΥΓ4
Για την ιστορία υπάρχει ένα κανάλι
με το όνομα SyriaLovesGreece, ανενεργό πλέον,
όπου το 2008 αφιέρωσε ένα βίντεο
στην Ελλάδα με ναυτικό τραγούδι της Συρίας,
που ερμηνεύει η Λένα

Πέμπτη 20 Αυγούστου 2020

Επικίνδυνες συμμαχίες



...όταν ο Ερντογάν ήλθε στην εξουσία το 2002, το ισλαμικό κίνημα δεν είχε δικούς του διανοουμένους με απήχηση στην τουρκική κοινωνία. 
Έτσι, προσέγγισε φιλελεύθερους και αριστερούς, γνωστούς 
για τις διαφωνίες τους με το κεμαλικό κατεστημένο...

Διαβάζοντας τα παραπάνω την 29η Ιουλίου
από άρθρο του Αλέξανδρου Μασσαβέτα
με τίτλο «Τουρκία: μαζική φυγή από την χώρα που διώκει την σκέψη»
που έγραψε, αφου άκουσε Τούρκους διανοούμενους
που ζουν εξόριστοι και κρυπτόμενοι
στην Ελλάδα

(έχει ξαναγράψει και το 2018 με τίτλο
Από συνοδοιπόροι, εχθροί: H φιλελεύθερη διανόηση και ο Έρντογαν)

ξαναθυμήθηκα, λοιπόν, αυτό το έξυπνο βιντεάκι
του 2008, που έγινε γνωστό στο ελληνικό ίντερνετ
το 2010, π.χ. στην ανάρτηση του Νίκου Σαραντάκου
με τίτλο «Αν είναι δυτικό, γιατί μου αρέσει;»

και λέω, λες να είναι σε εξορία ή φυλακή ο δημιουργός του;;
ποιος να είναι άραγε;; κάποιος Τούρκος Ζουράρις
που μάχεται ευρωλιγούρηδες, ή ανοιχτόμυαλος
ψηφοφόρος του Κόμματος της Αλλαγής;;

Και όντως ο φιλελεύθερος σκηνοθέτης Σινάν Τσετίν
 επιβεβαιώνει το ρεπορτάζ,
ψήφιζε Ακεπέ, πιστεύοντας ότι θα λύσει το κουρδικό 
σε μία φιλελεύθερη Τουρκία
Άλλαξε γνώμη, όπως οι περισσότεροι,
με την καταστολή του κινήματος στο Πάρκο Γκεζί το 2013

Μάλιστα, το 2015 δήλωσε ότι θα έπρεπε να αλλάξει
το όνομα της Τουρκίας π.χ. σε Οθωμανία, Οσμανία,
για να περιέχονται όλοι οι λαοί, που την κατοικούν,
 και όχι μόνο οι Τούρκοι
εδώ σε βίντεο δίχως υπότιτλους
Δεν θα διαφωνούσε, νομίζω, ο Ρετζέπ, απλώς θα έλεγε,
πως δεν είναι ακόμα η ώρα του.

Ενδιαφέρουσα περίπτωση ο σκηνοθέτης,
και θα άξιζε να υπήρχαν περισσότερες πληροφορίες
στο ελληνικό διαδίκτυο.

Καταλήγοντας, φαίνεται ότι το βίντεο έγινε 
σε εποχή ασφαλή για τον δημιουργό του,
θα υπήρχε κίνδυνος πριν το 2002 για κάποιον που ειρωνεύεται
Τούρκους στρατιώτες και την εκπαιδευτική πολιτική του Κεμάλ.
Όπως και τώρα, είναι δύσκολο να σατιρίσει κανείς στην Τουρκία
 με ανάλογο βίντεο την αντιγκιουλενική υστερία του Ερντογάν.

Δεν είναι εύκολο η τέχνη να πει τα πράγματα στην ώρα τους.

Παρομοίως, και το Μουσικό Σχίσμα Δύσης-Ανατολής
την εποχή του μεσοπολέμου σε χώρες της περιφέρειας,
είναι εύκολο να το κρίνουμε από την ασφαλή μας απόσταση.

Εμείς ως Έλληνες τι έχουμε να παραβάλουμε
στο βιντεάκι του Σινάν,
θα μπορούσαν οι δηλώσεις του βιολιστή Καβάκου
κατά του ρεμπέτικου να εμπνεύσουν κάτι;;

Εμένα, δεν ήρθε στο μυαλό, ούτε ο Μεταξάς,
ούτε το ΚΚΕ, βλέποντας το ταινιάκι,
αλλά η φαντασία μου πήγε σε ένα παιδί
καταπιεσμένο από γονιό-δάσκαλο σε ωδείο,
όπου είναι απαγορευμένο οποιοδήποτε άκουσμα
πέραν της κλασικής μουσικής.

για κάποια παιδιά δεν σταματά 
η λογοκρισία στο μεσοπόλεμο

βιώματα υπάρχουν, δημιουργίες θα γίνουν;;

Η Ιταλία τιμά τον Άγιο της Παλμύρας


«Talvolta fare un passo avanti è non indietreggiare»
«Καμμιά φορά το να κάνεις ένα βήμα μπροστά
είναι να μην οπισθοχωρήσεις»

το γκράφιτι, 6 Μαρτίου 2016 την ημέρα των Δικαίων

«Khaled Al-Asaad, trucidato dall'Isis nel 2015, per aver difeso in Siria 
il patrimonio archeologico di Palmira, memoria della civiltà umana»

«Χάλεντ Αλ-Άσαντ, κατακρεουργήθηκε από το Νταές το 2015, 
επειδή υπερασπίστηκε στη Συρία την αρχαιολογική κληρονομιά της Παλμύρας,

18 Αυγούστου οι θεοκράτες αποκεφάλισαν τον Σύριο αρχαιολόγο,
επειδή δεν τους έλεγε που είχε φυλάξει τα αρχαία,
και 18 Νοεμβρίου το Μιλάνο του αφιέρωσε εκτάκτως ένα δέντρο


μέσα στον Κήπο των Δικαίων Όλου του Κόσμου
εκεί βρέθηκε και ο πρέσβης της Γαλλίας
μετά την σφαγή στο Μπατακλάν, πριν πέντε μέρες.

ΥΓ

Ο κήπος εγκαινιάστηκε το 2003
για να τιμά κάθε άνοιξη τη μνήμη όσων αντιστάθηκαν 
σε γενοκτονίες και εγκλήματα
κατά της ανθρωπότητας.
Είναι ο τρίτος παρόμοιος κήπος 
μετά την Ιερουσαλήμ (1962) 
και το Ερεβάν (1995).
Ο τέταρτος στη Βαρσοβία το 2018

ένα βίντεο από τον κήπο στο Μιλάνο

Τετάρτη 19 Αυγούστου 2020

Νιώθοντας γηπεδική, κοινοτική ποίηση Λαρισαίων

γιατί, «η πίστη στην κοινότητα στα δύσκολα λογάται,
και αν σου λείπει εχθρότητα, κι απ' τον εχθρό τιμάται»

με αφορμή τον ανοιξιάτικο, μέσα στην καραντίνα,
εκλαϊκευτή των γηπέδων, κιθαρίστα Μιχάλη Γκουρατζά,
έχει και άλλων ομάδων συνθήματα καλλιτεχνήσει,
αλλά μόνο η ΑΕΛ έχει στίχο αντιεξουσιαστικό, θετικής αγάπης,
ανατρεπτικό κατά του κατεστημένου
των δια βίου μισαλλόδοξων νικητών οπαδών.
«Κι αν μοιάζω τέρατο, μη με φοβάσαι»


Πρώτη φορά, σ' είδα παιδί. 
Στην κοινωνία με οδήγησες εσύ
Μεγάλωσα στο γήπεδο,
κι έμαθα να μοιράζομαι εγωισμό.
Ομάδα είσαι λαϊκή. Εε εε. 
Τι να μας πούν οι πλούσιοι, οο οο. 
Ζήσαμε Γάμμα Εθνική, εε εε. 

Μα πάντα ήμασταν εκεί.
Μ' όλη μας την ψυχή. 
Μ' όλη μας τη φωνή.

(το αυθεντικό σε γήπεδο)


ΥΓ1

Και είναι κάτι οπαδοί,
δεν ξέρουν κλάμα τι θα πει,
στοιβάζουνε τα κέρδη τους
πίσω από τον αφέντη τους.
Συμπόνα τέτοιους οπαδούς,
τσάρους, γλάστρες και φελλούς!

(το αυθεντικό
https://youtu.be/1-uDJJEsY9w )

μα εγώ, δεν θα σ' αφήσω ποτέ,
δίπλα σου σε δύσκολες στιγμές,
δίπλα σου με χιόνια και βροχές
είναι οι καλύτερες στιγμές,
που θα μείνουν πάντα ζωντανές!

(το αυθεντικό
https://youtu.be/w2gfJ409i1A  )

το τελευταίο από το
«Δικός σου για πάντα» του Μιχάλη Ρακιντζή
https://youtu.be/unFM_Jst3TM

ΥΓ2

Πόσο πόνεσε για να γράψει αυτούς τους στίχους
ο λαός της Λάρισας;;
και πόση πνευματικότητα, όμως, ένιωσε αντίστοιχα;;
Δεν θα έπρεπε το Υπουργείο Πολιτισμού
να πει κάτι; καθόλου δεν συγκινείται;;
γιατί να μην υπάρχει ένα βραβείο οπαδών;;

Τέλος, αυτό που έκανε ο Μιχάλης Γκουρατζάς,
που συνδύασε μια «φλώρικη» κιθάρα
με συνθήματα των «άγριων» γηπέδων,
αν είχε βλαστήσει ένα τέτοιο κίνημα λυρικής πνοής
 από τη δεκαετία του ογδόντα,
θα είχαμε λιγότερους νεκρούς και ανάπηρους
από τη γηπεδική βία.

Καλό αναστοχασμό
με γηπεδόμουση αναγέννηση!

Τρίτη 18 Αυγούστου 2020

Τραγουδιστής ήρωας του Κυπριακού Αγώνα

για Συνύπαρξη και Ειρήνη

θύμα ξυλοδαρμού σε τουρκοκυπριακό αστυνομικό τμήμα της Αμμοχώστου
 επειδή αρνήθηκε να πάρει όπλο κατά των ελληνοκυπρίων, 
μετά τις αιματηρές ταραχές (364 - 174 νεκροί) 
και την πρώτη διχοτόμηση του νησιού 
με αφορμή επεισόδιο στη Λευκωσία την 21η Δεκεμβρίου 1963, 
όταν ελληνοκύπριοι αστυνομικοί 
κατόπιν συμπλοκής από άρνηση επίδειξης ταυτότητας
σκότωσαν έναν άντρα και μία γυναίκα
της συνιστώσας εθνότητας.

Το βίντεο, την 7η Φεβρουαρίου 1964, (εδώ και με τουρκικούς υπότιτλους https://youtu.be/HtUSvP2dDDQ
τον δείχνει με τον αδερφό του, που υπέστη και αυτός
ανάλογο ξυλοδαρμό.  Εξηγεί ότι όποιος δεν παίρνει όπλο, κινδυνεύει η ζωή του,
και ότι ο διοικητής του θύλακα της Αμμοχώστου είναι από την Τουρκία.
Μετά από αυτά, έχοντας και έλληνα εραστή,
έζησε και εργάστηκε στον ελληνοκυπριακό τομέα,
και μάλιστα στο ΡΙΚ υπάρχουν αδημοσίευτα
αρχεία με τραγούδια του.
Επιγράφεται ως ο Ζεκί Μουρέν της Κύπρου, ο Hüseyin Behiç Gökay.
Έζησε και στην Αθήνα, και τάφηκε σε μουσουλμανικό νεκροταφείο
 το 1991, στο μικτό (ελληνοτουρκικό) χωριό Ποταμιά
της επαρχίας Λευκωσίας.

πηγές

φωτογραφίες ενώ τραγουδά με τη λεζάντα ΓΚΙΟΚΑΪ

Δευτέρα 17 Αυγούστου 2020

«Τα τείχη θα πέσουν και τον παλιό κόσμο θα θάψουν;»

 «τα λόγια δεν κατάλαβαν,
και τείχη ξαναχτίστηκαν»
Πολωνία 1980s (Λευκορωσία 2020)
τραγούδι του δρόμου, ταυτότητα της Πολωνικής Αλληλεγγύης,
κατά του καθεστώτος, αλλά και κατά του λαού, 
αν τυχόν δίχως παιδεία εξεγείρεται

On natchniony i młody był, ich nie policzyłby nikt
Αυτός εμπνευσμένος και νέος ήταν, αυτοί αμέτρητοι
On im dodawał pieśnią sił, śpiewał że blisko już świt.
Τους έδωσε με το τραγούδι του δύναμη, τραγουδούσε σχεδόν απ' το πρωί
Świec tysiące palili mu, znad głów podnosił się dym,
Κεριά χιλιάδες άναβαν για αυτόν, πάνω απ' τα κεφάλια τους ανέβαινε καπνός
Śpiewał, że czas by runął mur...
Τραγουδούσε πως καιρός είναι να πέσει το τείχος
Oni śpiewali wraz z nim:
Τραγουδούσαν μαζί του

Wyrwij murom zęby krat!
Βγάλε απ' τα τείχη τα δόντια τους, τα κάγκελα!
Zerwij kajdany, połam bat!
Σπάσε τις αλυσίδες, τσάκισε το μαστίγιο!
A mury runą, runą, runą
και τα τείχη θα πέσουν, θα πέσουν!
I pogrzebią stary świat!
και θα θάψουν τον παλιό κόσμο!

Wkrótce na pamięć znali pieśń i sama melodia bez słów
Σύντομα από μνήμης έμαθαν το τραγούδι μα μόνο τη μελωδία δίχως λέξεις
Niosła ze sobą starą treść, dreszcze na wskroś serc i głów.
έφερναν τα παλιά υλικά ανατριχίλες στις καρδιές και τα μυαλά
Śpiewali więc, klaskali w rytm, 
τραγουδούσαν λοιπόν, χειροκροτούσαν στον ρυθμό
jak wystrzał poklask ich brzmiał,
σαν πιστολιά το χειροκρότημά τους ακουγόταν
I ciążył łańcuch, zwlekał świt...
και βάραινε η αλυσίδα, καθυστερούσε η αυγή
On wciąż śpiewał i grał:
αυτός ακόμα τραγουδούσε και έπαιζε

Wyrwij murom zęby krat!
Βγάλε απ' τα τείχη τα δόντια τους, τα κάγκελα!
Zerwij kajdany, połam bat!
Σπάσε τις αλυσίδες, τσάκισε το μαστίγιο!
A mury runą, runą, runą
και τα τείχη θα πέσουν, θα πέσουν!
I pogrzebią stary świat!
και θα θάψουν τον παλιό κόσμο!

Aż zobaczyli ilu ich, poczuli siłę i czas,
μέχρι που είδαν πόσοι ήταν, ένιωσαν δύναμη και συγκυρία
I z pieśnią, że już blisko świt szli ulicami miast;
και με τραγούδι πως η αυγή είναι κοντά περπάτησαν στους δρόμους των πόλεων
Zwalali pomniki i rwali bruk - Ten z nami! Ten przeciw nam!
γκρέμισαν τα μνημεία και ξερίζωσαν το λιθόστρωτο - 
Ten z nami! Ten przeciw nam!
Αυτός είναι μαζί μας! Αυτός είναι εναντίον μας!
Kto sam ten nasz najgorszy wróg!
Όποιος είναι μόνος, αυτός και ο χειρότερος εχθρός μας!
A śpiewak także był sam.
Μα και ο τραγουδιστής επίσης ήταν μόνος.

Patrzył na równy tłumów marsz,
Βλέπει του σταθερού πλήθους την πορεία
Milczał wsłuchany w kroków huk,
Σιωπηλός ακούει των βημάτων τον θόρυβο
A mury rosły, rosły, rosły
και τα τείχη αυξήθηκαν, αυξήθηκαν
Łańcuch kołysał się u nóg...
η αλυσίδα σερνόταν στα πόδια

________________________________________________________

Γιάτσεκ Κατσμάρσκι (1957-2004) https://en.wikipedia.org/wiki/Jacek_Kaczmarski Πολωνός ποιητής εβραϊκής καταγωγής, μπροστάρης της Αλληλεγγύης, έγραψε το 1978 πολωνικούς στίχους με τον τίτλο Mury/Τείχη https://en.wikipedia.org/wiki/Mury_(song) πάνω στη μελωδία του αντιδικτατορικού τραγουδιού (L' Estaca, Το Παλούκι) https://lyricstranslate.com/en/lestaca-το-παλουκι.html του Καταλανού Λιουίς Λιακ το 1968.

Την ίδια χρονιά, το 1978, έγραψε και ο Πάνος Φαλάρας το τραγούδι «Τώρα-τώρα» που ερμήνευσε ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου  https://ergotelemata.blogspot.com/2020/08/Moscow-1985-Estaca-in-Greek.html

Πάνω στους πολωνικούς στίχους, τα τείχη θα πέσουν, γράφτηκαν τα ρωσικά και λευκορωσικά τραγούδια που ακούγονται μαζικά τώρα στο κορύφωμα της αντιδικτατορικής πάλης απέναντι στον Λουκασένκο.

Το λευκορωσικό «Разбуры турмы муры, Γκρεμίστε της φυλακής τα τείχη» γράφτηκε το  2010 από τον Andrej Chadanowicz


Το ρωσικό «Стены Рухнут, Τα Τείχη θα πέσουν» το 2012 από τον Κιρίλ Μεντβέντεφ https://en.wikipedia.org/wiki/Kirill_Medvedev αρχικά για τη μπάντα Arkady Kots.