πόσο διαδεδομένη στον κόσμο
είναι η χριστουγεννιάτικη ευχή
«Καλές Γιορτές και Καλό Χειμώνα»,
επειδή τα εκεί Χριστούγεννα
κρατούν στην ετυμολογία τους
εξωχριστιανικές ρίζες;;
...υπάρχουν χριστιανικότερες ευχές;;
Εξ ορισμού η προτροπή για «Καλά Χριστούγεννα»
είναι κοσμική, καλοπερασάδικη,
να περάσεις ξένοιαστα και να φας καλά,
και μάλιστα στον πληθυντικό, Χριστογεννήσεις,
και όχι Χριστούγεννο, κατά μίμηση του πληθυντικού
αρχαίων εορτών, Βρουμάλια, Κρόνια, Σατουρνάλια κτλ
για να αισθάνεται πιο άνετα
ο ιθαγενής πολυθεϊστής, που μόλις γινόταν χριστιανός.
Η λέξη Χριστούγεννα δεν υπάρχει
ούτε στην Αγία Γραφή, ούτε σε χριστουγεννιάτικους
ψαλμούς εντός της Εκκλησίας.
Αντίστοιχα καλοπερασάδικο και το «Καλό Πάσχα»,
καλό πέρασμα της Ερυθράς Θάλασσας
σε ανάμνηση της Ιουδαϊκής ελευθερίας
με κατάβρωση αρνιών για γλέντι και γιορτή.
Χριστιανικότερη ευχή το «Χριστός Ανέστη»
Πού είναι, λοιπόν, το Χριστός γεννάται, Χριστός ετέχθη;;
υπάρχει περιοχή που αντιστάθηκε στην εκκοσμίκευση;;
υπάρχει και είναι δίπλα μας,
στον καθ' ημάς Σλαβικό Βορρά,
όπου Σέρβοι και Βορειομακεδόνες
εύχονται Христос се роди!
(Χρίστος σε ρόντι!)
και απαντάει ο ακροατής του αγγέλματος,
ο μεν Σέρβος
Ваистину се роди!
(Βαΐστινου σε ρόντι!)
δε Βορειομακεδόνας
Навистина се роди!
(ναβίστινα σε ρόντι!)
στα ελληνικά θα ήταν
Χριστός ετέχθη! - Αληθώς ετέχθη!
εκ της Παρθένου!
ή
Χριστός γεννάται! - Δοξάσατε!
Χαρά στον κόσμο!
(όπως λεν οι Πόντιοι)
Πιστεύω πως κάποιος σοφός Σέρβος γέροντας
Oι Βούλγαροι, από την άλλη, λένε Καλό, Χαρούμενo
Σλάβο καλαντιστή Θεό του Χειμώνα
(Βέσελα Κόλεντα),
υποθέτω, λοιπόν, ότι οι Βορειομακεδόνες
έλαβαν το Χριστός ετέχθη
από τους Σέρβους μετά το 1918.
Όπως και να 'γινε, ο Άγιος Κύριλλος
θα τους καμαρώνει από τον ουρανό
που πιάσαν τόπο οι κόποι του.
Τι θα έλεγαν, τώρα, οι αρχαίοι Μακεδόνες
αν καθυστερούσε ο εκχριστιανισμός τους;;
ακολουθώντας το παράδειγμα των Υπερβορείων
που λένε τις μέρες αυτές, π.χ. στα σουηδικά, God Jul!
(Γκουντ Γιουλ) Καλά Γιούλεια!
Καλές Χειμωνικές Γιορτές,
αφιερωμένες στον Θεό Οντίν τον μήνα Δεκέμβριο
που λεγόταν Ærra Gēola, Ere Yule, πριν το Γιουλ,
και ο Γενάρης Æfterra Gēola, After Yule
(με βάση το μεσαιωνικό γερμανικό ημερολόγιο)
πάμε στα
«Καλά Αυδήναια!» από τον σκοτεινό και παγερό
μήνα Αυδηναίο (αρχές Δεκέμβρη με αρχές Γενάρη)
αφιερωμένο στον Άδη, Αϊδωνέα,
σχετιζόμενο προφανώς με την κλοπή
της Περσεφόνης/ Άνοιξης από τον Άδη.
(Και στις Αιγές και στην Αμφίπολη
έχουν βρεθεί τοιχογραφίες με την αρπαγή της Περσεφόνης).
και οι αρχαίοι Αθηναίοι;;
«Καλά Ποσείδεα!», «Καλά Ποσειδώνεια!»
από τον θαλασσοδάρτη μήνα Ποσειδεώνα
Δεν είναι τυχαίο ότι από τη γιορτή του Αγίου Νικολάου,
του διαδόχου του Ποσειδώνα μέχρι τα Επιφάνεια
στις έξι του Γενάρη συμπληρώνεται ένας μήνας.
Ταξινομήθηκαν, λοιπόν, σε 18 κύκλους,
τόσο μπόρεσε ο νους,
οι χριστουγεννιάτικες ευχές,
που πολλές από αυτές φανερώνουν,
όπως θα δει ο αναγνώστης,
τις διαδρομές της δυτικής χριστιανικής αποικιοκρατίας
Αρχαιολογικό ενδιαφέρον
παρουσιάζει ο Σημιτοπερσικός κύκλος,
όπου υπάρχει χριστιανικότατο έθνος, δίπλα μας,
που μοιάζει να ανακαλεί το «Καλό Μίθρα!»
1) ΕΛΛΗΝΟΑΛΒΑΝΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ
το Krishtlindjet είναι μεταφραστικό δάνειο
της λέξης Χριστούγεννα
(και πέρα από αυτό,
παρ' όλα τα πρωτεία της ελληνορθοδοξίας,
δεν βλέπω να έχει μεταδοθεί η λέξη σε άλλους λαούς)
ελληνικά: «Καλά Χριστούγεννα», «Good Christ's Births»
αλβανικά: «Gëzuar Krishtlindjet», «Χαρούμενα Χριστούγενα»
2) ΑΡΜΕΝΙΚΟΣ
Šnorhavor Surb Cnund
Ευτυχισμένη Θεία Γέννηση
το 301 μ.Χ.
η πρώτη χώρα που έγινε επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός
ήταν η Αρμενία
3) ΑΙΘΙΟΠΙΚΟΣ
αμχαρικά: Melkam Gena
Καλό Προσδοκώμενο, Αναμενόμενο
(νέο της γέννησης του Μεσία)
το 330, η Αιθιοπία, το δεύτερο κράτος
που κάνει επίσημη θρησκεία τον Χριστιανισμό,
πριν τον Ρωμαίο Θεοδόσιο το 380
4) ΛΑΤΙΝΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ
με Καλό Γεννέσιον και Καλό Γενέθλιον
λατινικά: «Felix Dies Nativitatis», «Ευτυχισμένη Μέρα Γέννησης»,
«Natale Hilare», «Γενέθλιον Ιλαρόν/Χαρούμενο»
ιταλικά: «Buon Natale», «Καλά Γενέθλια»
ισπανικά: «Feliz Navidad», «Ευτυχισμένη Γέννηση»
αϊμάρα (στις Άνδρεις): Sooma Nawira-ra
πορτογαλικά: «Feliz Natal»,
ινδονησιακά, μαλαισιανά: Selamat Natal
σιναλέζικα (Σρι Λάνκα): Subha Nattalak
καταλανικά, οξιτάνικα: «Bon Nadal»
γαλιθιάνικα: «Bo Nadal»
γίντις (εβραιογερμανικά): A Freylekh Nitl!
(freilach, fröhlich)
γαλλικά: «Joyeux Noël»
κρεολικά Αϊτής: «Jwaye Nowèl»
νορμανδικά: «Bouan Noué»
τούρκικα: «Mutlu Noeller » (πληθυντικός/κεμαλική εισαγωγή)
κουρδικά (κερμαντζί): «Cejna Noel» (τζιέζνα)
βιετναμέζικα: chúc mừng Nô-en
4) ΚΕΛΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ
που δανείζεται φθείροντας το λατινικό natalicius
ουαλικά : Nadolig Llawen
γαελικά (Ιρλανδίας): Nollaig Shona
γαελικά (Σκωτίας): Nollaig Chridheil
βρετονικά (στη Γαλλία): Nedeleg Laouen
5) ΑΓΓΛΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΜΕΡΙ ΚΡΙΣΤΜΑΣ
«Merry Christmas», «Χαρούμενη Χριστού Λειτουργία»
γιαπωνέζικα: Merii Kurisumasu, Merikuri
κορεάτικα: Meli Keuliseumaseu
χαβανέζικα: Mele Kalikimaka
σαμόα, σαμοέζικα: Manuia le Kerisimasi
ταϊλανδέζικα: sùk-sǎn wan Krís-mâas
χίντι, ουρντού: Merī Krismas,
ταμίλ: Kiṟistumas Nalvāḻttukkaḷ (Christmas' best wishes)
περσικά: Kerismas Mobârak (ευλογημένα)
κουρδικά (σορανί): Cejna Kirîsmes (τζιέζνα)
σουαχίλι: heri ya Krismasi, Krismasi njema
ζουλού: uKhisimusi oMuhle
ναβάχο: Yáʼátʼééh Késhmish
6) ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΣ
με τσεχοσλοβάκικη αντιγραφή
γερμανικά: Frohe Weihnachten (Χαρούμενες Άγιες Νύχτες)
τσέχικα: Veselé Vánoce (Βέσελε Βάνοτσε)
σλοβάκικα: Veselé Vianoce
7) ΟΛΛΑΝΔΙΚΟΣ
φιέστα του Χριστού
Vrolijk Kerstfeest (φρόλεκ)
Αφρικάανς: Geseënde Kersfees
8) ΗΜΕΡΗΣΙΟΣ
δυτικά φριζικά (Φρίζλαντ Ολλανδίας): Noflike Krystdagen
ευτυχισμένες μέρες του Χριστού,
κατά λέξη αψεγάδιαστες, άμεμπτες, αμώμητες
λουξεμβουργιανά: Schéine Chrëschtdag
όμορφη χριστιανική μέρα
(γερμανικά: schön)
βασκικά: Eguberri on
(egun, μέρα, berri, νέα, on, καλή)
τότε που αρχίζει να μεγαλώνει
9) ΣΚΑΝΔΙΝΑΒΙΚΟΣ - ΓΙΟΥΛΕΙΟΣ
(Καλά Γιούλεια προς τιμή του Οντίν)
https://en.wikipedia.org/wiki/Yule
σουηδικά, νορβηγικά, δανέζικα: God Jul
ισλανδικά: Gleðileg Jól από το δανέζικο Glædelig Jul
φινλανδικά: Hyvää Joulua
εσθονικά: Häid Jõule
σάμι-λαπωνέζικα:Buorit Juovllat!
(αγιοβασιλιάτικα/σαντακλώσικα,
αυτά που καταλαβαίνουν οι τάρανδοι)
ακουστικά και παγανιστικά ταιριάζει εδώ ο μογγολικός
χριστουγεννιάτικος χαιρετισμός
Зул сарын мэнд хүргэе (Zul saryn mend hürgeje)
Του πρωτοχείμωνου μήνα Ζουλ καλά γενέθλια
Ζουλ σημαίνει πυρσός στη γλώσσα των βουδιστών
Καλμούκων της Κασπίας
και τα Ζούλεια γιορτάζονταν προ Χριστού
επίσης 25 του Δεκέμβρη
https://en.wiktionary.org/wiki/зул#Mongolian
https://nburlakoff.livejournal.com/7555.html
10) ΒΑΛΤΟΣΛΑΒΙΚΟΣ ΤΟΥ ΣΒΕΝ'ΤΑΣ
πολωνικά: Wesołych Świąt (Βεσόουιχ Σσβιαν'τ) Χαρούμενες Γιορτές,
ιερές μέρες, holidays
λιθουανικά: Linksmų Šventų Kalėdų
Χαρούμενο Άγιο Χειμώνα
λετονικά: priecīgus Ziemaspriecīgus Ziemassvētkus
Χαρούμενη Γιορτή (svētki) του Χειμώνα (Ziemas)
κοινό τους σημείο το βαλτοσλαβικό υποτιθέμενο *śwentas,
σλαβικά svet, άγιο, ιερό,
εξού και Σβετλάνα, φωτεινή, ιερή, ευλογημένη
11) ΣΟΡΒΟΣΙΛΕΣΙΟΣ ΚΥΚΛΟΣ
(Χαρούμενες Γιορτές)
σορβικά: Wjasołe Gódy/Hódy
σιλεσικά: Radosnych Godōw
από το σλαβικό goditi (χαίρομαι, μου αρέσει)
(Σόρβοι, σλάβοι στην Ανατολική Γερμανία
Σιλέσιοι, σλάβοι σε Τσεχία και Πολωνία)
12) ΒΑΛΤΟΣΛΑΒΙΚΟΣ ΤΩΝ ΚΑΛΑΝΤΩΝ
βουλγάρικα: Весела Коледа
λιθουανικά:Linksmų Kalėdų
λευκορωσικά: з Каля́дамі (z Kaljádami)
από τον Σλαβικό Θεό Kolyada,
τον νεογέννητο θεό, τον Χειμωνιάτικο Ήλιο,
https://en.wikipedia.org/wiki/Koliada_(deity)
στη ρίζα του η λέξη kolo (κύκλος).
Συνάντησε λοιπόν αυτός ο κατερχόμενος θεούλης
τις ρωμαϊκές καλένδες
calendae dies,
https://en.wikipedia.org/wiki/Calends
όπου ο ποντίφηκας αναφωνούσε στην αρχή κάθε μηνός
«Calo luna novella!»
Κηρύσσω σελήνη καινούργια,
και γιόρταζαν τις πρώτες μέρες του μήνα,
(αντίστοιχη με την ελληνική γιορτή της Νουμηνίας)
https://en.wikipedia.org/wiki/Noumenia
Ιδιαίτερα τιμούσαν τις καλένδες του Γενάρη,
και όταν η εκκλησία το 681 αποφάσισε
να τις απαγορεύσει, οι πιστοί
αποφάσισαν να ντύσουν τα κάλαντα
με χριστιανικό περιεχόμενο.
Και έτσι προέκυψαν τα ελληνικά κάλαντα,
τα ρουμάνικα colindă (κολίν'dα),
τα νοτιοσλαβικά και βορειοελλαδίτικα πυρφόρα κόλεdα
και μόνο τα πολωνικά από όλες τις σλαβικές
κρατάνε το αρχαίο νι
kolęda (κολέν'dα)
https://en.wiktionary.org/wiki/колѧда#Old_Church_Slavonic
13) ΟΥΓΓΡΟΡΟΥΜΑΝΙΚΟΣ
ρουμάνικα: Crăciun Fericit (Κρατσσιούν φεριτσσίτ, Καρατσούν Ευτυχισμένο)
αρμάνικα/βλάχικα: Κερτσιούν Χεριός, Cărciun Hărios
ουγγρικά: Boldog Karácsonyt (Ευλογημένο Καρατσούν)
Κοροτσούν, Κρατσούν, Σλαβική γιορτή του Χειμερινού Ηλιοστασίου
https://en.wikipedia.org/wiki/Korochun
14) ΓΙΟΥΣΚΟΣΛΑΒΙΚΟΣ
όπου Σέρβοι και Βορειομακεδόνες
εκτός από Χριστός ετέχθη! (Hristos se rodi)
Αληθώς ετέχθη!
Vaistinu se rodi! Navistina se rodi!
λένε και «Καλό Θεούλη!»
σερβικά: Srećan Božić
κροατικά, βοσνιακά: Sretan Božić
βορειομακεδονικά: Sreḱen Božiḱ
σλοβένικα: Vesel Božič
Μπόζιτς είναι και επώνυμο,
σαν να λέγαμε εμείς Μανώλης Χριστούγεννος
15) ΡΩΣΙΚΟΣ
с Рождество́м, s Roždestvóm
σύντμηση του
Рождество́ Христо́во
Γεννέσιον Χριστού
ουκρανικά: з Різдво́м, z Rizdvóm
που πέρασε και σε τουρκασιατικές γλώσσες, όπως τα
καζάχικα: рождество құтты болсын (rojdestvo quttı bolsın)
γέννηση ιερή/γιορτινή ας είναι μπόλικη, άφθονη
αλλά και ουραλικές, όπως τα σάμι, λαπωνέζικα
στη χερσόνησο Κόλα, στον Αρκτικό Ωκεανό: Šuvv Rostov
16) ΣΗΜΙΤΟΠΕΡΣΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ
(περσικό Milad, Μιθρηδάτη, Μίθρα, γιο του Ήλιου)
(εβραϊκό Molad, νουμηνία)
(αραμαϊκό/αραβικό moalada, γέννηση)
https://en.wikipedia.org/wiki/Milad_(given_name)
https://en.wiktionary.org/wiki/میلاد#Etymology_2
περσικά: milâd-e masih mobârak bâd
αραβικά: ʿīd mīlād majīd
αζέρικα: milad bayramınız mübarək
τατζίκικα: Мавлуди Исо муборак
mavludi Iso muborak (του Ισά, Ιησού)
μαλτέζικα: il-Milied it-Tajjeb (καλά, ταγίπ)
εβραϊκά: khag molad sameakh
(εδώ κολλάει και το Μαουλίντ, ή Μιλάντ
https://en.wikipedia.org/wiki/Mawlid
το Γεννέσιον του Προφήτου Μωάμεθ,
κινητή εορτή, Οκτώβριο με Νοέμβριο)
17) ΚΙΝΕΖΙΚΟΣ
Shèngdàn Kuàilè
(να είσαι χαρούμενος με τη γέννηση ενός αγίου)
https://www.echineselearning.com/christmas-in-china.html
κορεάτικα: jeulgeoun seong-tan-jeol (καλή θεία γέννηση)
https://www.90daykorean.com/merry-christmas-in-korean/
βιετναμέζικα: chúc mừng Giáng sinh
Giáng sinh είναι το ενσαρκωμένο πρόσωπο
που έπεσε από τον ουρανό (κινέζικη επιρροή)
https://www.quora.com/How-do-Vietnamese-people-say-merry-christmas
https://en.wiktionary.org/wiki/giáng
και άλλος είναι ο Giăng, o Γιάννης,
από το γαλλικό Jean και αγγλικό John
18) ΠΑΣΧΑΛΙΝΟΣ ΚΥΚΛΟΣ
οθωμανικά: Mutlu (?) Küçük Paskalya,
καραμανλίδικα (Άκσεραϊ- Γκέλβερι): Μουτλού (;) Κιουτσούκ Πασκελέ
φαρασιώτικα: Καλός (;) Χριστού ο Πάσκας
δυτικοκαππαδοκικά: Καλό (;) Χριστού το Πάσκα
(στο Ικόνιο λέγονταν τα Χριστούγεννα Küçük Bayram,
κιουτσούκ μπαϊράμ, μικρή γιορτή)
https://www.pemptousia.gr/accessibility-single/?pst=85955
ισπανικά: Feliz Pascua de Navidad
ταγκαλόκ (Φιλιππίνες): maligayang pasko
σεμπουάνο (Φιλιππίνες): malipayong pasko
μαπούτσε (Χιλή): Ayiwün Paskon
παπαμιέν'του (Ολλανδικές Αντίλες): Bon Pascu
αυτά προς το παρόν
η μνήμη αλφαβητικά
και χύμα τα ξεχνάει,
μονάχα με τον συνειρμό
ο νους μας προχωράει
σε όποιαν εξεχάστηκε
να μερικρισματίσει,
με μερολόι το παλιό
κόσμο ας χαιρετίσει
Αν έχεις φίλη Αρμένισσα,
έξι Γενάρη πάνε,
στς εφτά του μήνα οι λοιποί
Χριστούγεννα κερνάνε.
Μαζί θα περπατήξουμε
όλοι σε αυτόν τον κόσμο,
και όσοι παν με τον παλιό,
κι όσοι με νέο δρόμο.
ΥΓ
ανάρτηση με αφορμή τον γλωσσικό χάρτη της Ευρώπης
που είδα από τη Μάρα Παναγιωτάκη,
πηγές
https://en.wiktionary.org/wiki/merry_Christmas
και λοιπό ίντερνετ
