Δευτέρα 12 Νοεμβρίου 2012

Ξώρηγας και Προαίσθημα (Elfking and Presentiment)

Carl Gottlieb Peschel

 (en.wiki. Der Erlkönigde: Erlkoenig (Ballade)

(Lyrics: Goethe 1782, music: Schubert 1815 /orchestration: Berlioz
                                     
                                       
Wer reitet so spät durch Nacht und Wind? 
Ποιός ιππεύει τόσο αργά μέσα από νύχτα κι αγέρα;
Es ist der Vater mit seinem Kind;
Είναι ο πατέρας με το παιδί του·
Er hat den Knaben wohl in dem Arm,
Έχει τ' αγόρι καλά στην αγκαλιά
Er faßt ihn sicher, er hält ihn warm.
Το σφίγγει ασφαλές, το κρατάει ζεστό

Mein Sohn, was birgst du so bang dein Gesicht?
Γιέ μου, τί κρύβεις τόσο ανήσυχος το πρόσωπό σου;
Siehst, Vater, du den Erlkönig nicht?
Δεν βλέπεις πατέρα τον Ξωβασιλιά;
Den Erlenkönig mit Kron und Schweif
Τον Ξωβασιλιά με κορώνα και ουρά;
"Mein Sohn, es ist ein Nebelstreif.
Γιέ μου, αυτό είναι ομίχλης ταινία

Du liebes Kind, komm, geh mit mir!
Σύ γλυκό παιδί, έλα, πάε μαζί μου
Gar schöne Spiele spiel' ich mit dir;
πολύ ωραία παιχνίδια θα παίξω μαζί σου
Manch bunte Blumen sind an dem Strand,
Μερικά πολύχρωμα άνθη είν' στην ακτή.
Meine Mutter hat manch gülden Gewand.
Η μάνα μου έχει κάμποση χρυσή στολή.

Mein Vater, mein Vater, und hörest du nicht,
Πατέρα μου, πατέρα, και δεν αφουγκράς,
Was Erlenkönig mir leise verspricht? 
τί ο Βασιλιάς των Σκλήθρων μου τάζει σιωπηλά;
Sei ruhig, bleibe ruhig, mein Kind;
Να 'σαι ήρεμο, μείνε ήσυχο, παιδί μου
In dürren Blättern säuselt der Wind.
σε ξερά φύλλα θροΐζει ο αγέρας.

Willst, feiner Knabe, du mit mir gehen?
Θέλεις, ωραίο αγόρι, με μένα να πας;
Meine Töchter sollen dich warten schön;
Οι κόρες μου εσένανε γλυκά καρτερούν 
Meine Töchter führen den nächtlichen Reihn,
Της νύχτας τον χορό αυτές οδηγούν
Und wiegen und tanzen und singen dich ein.
κουνιούνται, χορεύουν και εσέ νανουρούν

Mein Vater, mein Vater, und siehst du nicht dort,
Πατέρα μου, πατέρα, και δεν βλέπεις εκεί,
Erlkönigs Töchter am düstern Ort?
του Ξώρηγα τις κόρες σε θέση σκοτεινή;
Mein Sohn, mein Sohn, ich seh' es genau:
Παιδί μου, παιδί μου, το βλέπω εμφανές:
Es scheinen die alten Weiden so grau 
στράφτουν οι γέρικες ιτιές γκριζωπές

Ich liebe dich, mich reizt deine schöne Gestalt;
Σ' αγαπώ, με ερεθίζει η καλή σου μορφή
Und bist du nicht willig, so brauch ich Gewalt. 
κι αν δεν είσαι πρόθυμος, βία χρειάζομ' ορμή
Mein Vater, mein Vater, jetzt faßt er mich an!
Πατέρα μου, πατέρα, τώρα μ' αγγίζει αυτός!
Erlkönig hat mir ein Leids getan! 
Τo Αρχιξωτικό μού 'χει κάνει κακό!

Dem Vater grauset's, er reitet geschwind,
Τρομάζει ο πατέρας, ιππεύει γοργά
Er hält in Armen das ächzende Kind,
κρατά στην αγκαλιά το παιδί που βογγά
Erreicht den Hof mit Müh' und Not;
Φτάνει στην αυλή με κόπο κι ανάγκης καημό
In seinen Armen das Kind war tot.
Στα χέρια του ήταν το παιδί του νεκρό

~~~~


((animation: 

Ben Zelkowicz (video), Georg WeidenbachCollins Abbot White))

άλλες μεταφράσεις


Ζαν Μορεάς,  Το εξωτικό: Ποιός τα μεσάνυχτα καβαλικεύει;


Γεώργιος Βιζυηνός,  Άλφος: Ποιός λάμνει έτσι ξώρας στα σκότη, στ' αγριοκαίρι;



Για το βάλλισμα/μπαλάντα του Γκαίτε ο γερμανομαθής Βιζυηνός κρίνοντας όσους τον είπαν εξωτικό ή βουρκόλακα, όπως λέει, τον μεταφράζει Άλφο, από το elfξωτικό στα αγγλικά, γερμανικά, ολλανδικά, και alf, alv, alb, alp σε άλλες τευτονικές γλώσσες και διαλέκτους, που πιθανόν να σήμαινε λευκό πνεύμα (λατ. albus, αρχ.ελλ. ἀλφός· alphos, αλφισμός, Αλφιτώ, Alphito, "Αλευρού", αρχαία λάμια, μπαμπούλας). Ξώρηγας και ο Alberichalber + rex του Νιμπελούγκεν, ενώ Albtraum ("ξώνειρο") ο εφιάλτης.


Ο Ερλκένιχ είναι παράφραση και δάνειο στα γερμανικά προϋπάρχοντος δανέζικου μύθου αποτυπωμένου αρχικά στο ανώνυμο ποίημα Elverskud, 1739 (Elf-shot)/Herr Oluf han rider, (Master Oluf he rides), μεταφρασμένο το 1778 από τον Johann Herder σε Erlkönigs Tochter (Elfking's daughter). Εκεί τον κακό ρόλο έπαιζε του Ξώρηγα η κόρη "Elverkongens Datter", (Elfenkönigs Tochter), στέλνοντας θανατικό στον Όλoφ επειδή αρνήθηκε να χορέψει στο δάσος μαζί της ενώ πήγαινε στον γάμο του—επιγάμιος φθόνος και γαμήλια πίστη μέχρι θανάτου...τώρα κάνουμε και μπάτσελορ, άνευ συζύγου προγαμιαίο χορό—Ένας λόγος που αντί για Elf-könig επιλέχτηκε ο τύπος Erl-könig ήταν για να συνδεθούν τα βόρεια ξωτικά, όπως σε μας οι Δρυάδες, με δέντρα, τις σκλήθρες/σημύδες, eng. alders, fr. aulnes, ger. Erlen, dan. elle(περισσότερα en.wi.Erlking)


Λέγεται πως ο Γκαίτε εμπνεύστηκε τη μπαλάντα διανυκτερεύοντας στο πανδοχείο Πράσινο Έλατο στην Ιένα της Θουριγγίας. Τότε είδε σκιά να καλπάζει στη νύκτα, και το πρωί έμαθε πως αγρότης από το Κούνιτς πήγαινε τον γιο του στον γιατρό του Πανεπιστημίου. Γι' αυτό και σε αυτή την διαδρομή, σε όχθη του ποταμού Ζάαλε, είναι στημένο άγαλμα του Ερλκαίνιχ· στο δεξί χέρι κανονικά κρατάει σπαθί, άλλα γνωστοί άγνωστοι, ίσως παιδιά εκδικητές, του το αφαιρούν· έπρεπε βέβαια να συνυπήρχε ο καβαλάρης πατέρας.

Νύχτα, λοιπόν, της 22ας Ιουλίου του 1782 στη Βαϊμάρη, δίπλα στο κάστρο Τίφουρτ, στις όχθες του ποταμού Ιλμ της Θουριγγίας, πρωτοπαρουσιάζει ο Γκαίτε τον Ξωβασιλιά εντάσσοντάς το ως εισαγωγή σε Singspiel, ("θεατρωδία", γερμανική όπερα), με τον τίτλο Die Fischerin, Η ψαρού. Η Dortchen/Δωροθέα, που το τραγουδά, κόρη ενός ψαρά, αρραβωνιάζεται τον επίσης ψαρά Niklas. Επειδή πεθερός και γαμπρός αφοσιώνονται στην ψαρική παραμελώντας την Δωροθέα, εκείνη αποφασίζει να σκηνοθετήσει τον πνιγμό της. Με φανούς μες στη νύχτα την αναζητούν και ευτυχώς εμφανίζεται. Όλα αυτά σε μουσική και ερμηνεία από την συνθέτρια και τραγουδίστρια Corona Schröter, στον ρόλο της Ντόρτχεν. Γερμανικό διαφημιστικό της παραποτάμιας όπερας, και μερικοί στίχοι:



Wer soll Braut sein? Ποιά θα πρέπει νύφη να γίνει;
Eule soll Braut sein. Η κουκουβάγια νύφη πρέπει να γίνει
Eule sprach Η κουκουβάγια μίλησε
Hinwieder zu ihnen zu beiden: ξανά και στους δυο μαζί:
Ich bin eine sehr gräßliche Frau, Εγώ είμαι μια πολύ κακιά γυναίκα,
Mag die Braut nicht sein.. Δεν μ' αρέσει η νύφη να γίνω...
~~~~

Διάφορες εκδοχές και ερμηνείες

1. Ρομαντική μεταφυσική περιόδου Sturm und Drang, Θύελλα και Ορμή, λαϊκή παράδοση, υποκειμενισμός και συναίσθημα απέναντι στον ανερχόμενο διαφωτισμό και ορθολογισμό της  μέσης ηλικίας με το μοτίβο της ενόρασης, χάρισμα που εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά και γέρους. Των ορθολογιστών το μυαλό αγνοεί τέτοια αλλόκοτα, γι' αυτό και ο πατέρας δεν τον βλέπει. Αυτή η πρωτόγονη ερμηνεία βαραίνει περισσότερο στην εποχή του 1780, όταν περισσότερος κόσμος πίστευε σε υπερφυσικές οντότητες. Πάντως στην εποχή μας, ο Erlking έγινε Erkling στον Χάρη Πότερ. Σύμφωνα, λοιπόν, με τις ξωτικές παραδόσεις, που αναφέρει και ο Βιζυηνόςκλέπτουσι τα καλλίμορφα των ανθρώπων τέκνα και εγκλείοντες αυτά εντός των πλήρων χρυσού και αδαμάντων υπογείων αυτών κατοικιών, τα περιποιούνται μετά της μεγίστης στοργής και συμπαθείας. Μόνον εάν συμβεί να επανακτήσωσιν οι υπερευτυχείς γονείς το αρπαγέν τέκνον των, τότε μόνον, νεμεσούντες κατά τούτων, το θανατώνουσι. Ή το παιδί έχει απαχθεί, και ο πατέρας για το καλό του δεν πρόκειται να το ξαναδεί, άρα πέθανε για αυτόν μεταφορικά, ή το πήρε πίσω και τον εκδικήθηκαν. 


2. Επιθανάτιο παραλήρημα, αγγελόσκιαγμα: επιδεινώνεται η υγεία του παιδιού τα μεσάνυχτα και το τρέχει ο πατέρας με το άλογο στο γιατρό. Κατά τη διαδρομή εκδηλώνει το παιδί το ύστατο παραλήρημα/ντελίριο γνωρίζοντας ήδη για τον Ξωβασιλιά από παραμύθια της γιαγιάς ότι εμφανίζεται ως προάγγελος θανάτου. Μέσα στην ένταση σκηνοθετεί υποσυνείδητα τις τελευταίες του στιγμές. Ο πατέρας προσπαθεί να το αρνηθεί.

3. Σκέψεις για σκηνοθετημένο θάνατο προσώπου που θεωρεί ότι παραμελείται, και ζητά περισσότερη προσοχή και αγάπη. Και το πρόσωπο αυτό αισθάνεται δικαίωση ακούγοντας την μπαλάντα και το τέλος της, "στό 'λεγα εγώ, δεν με πρόσεξες". Αυτή είναι η περίπτωση της Δωροθέας, που αγνοείται από την κριτική. Ο Ξωβασιλιάς ερμηνεύεται αυτόνομα από το αρχικό του συγκείμενο.

4. Παιδική κακοποίηση από παιδεραστή: τα γλυκόλογα κορυφώνονται στο ich liebe dich, mich reizt deine schöne Gestalt, σ' αγαπώ, με ερεθίζει/προκαλεί/εξάπτει η καλή σου μορφή! Ζαν Μορεάς: Μ' αρέσει η όψη σου, χρυσό μου αστέρι! Βιζυηνός: σε αγαπώ, μ' ανάφτουν οι ομορφιές σου, αγόρι! Από τη μία ζαχαρόλογα και υποσχέσεις του παιδοκακοποιού, και από την άλλη η αρχική γονεϊκή άρνηση, "ιδέα του είναι και παιδικές φαντασίες".

Παρένθεση: το ευρύτερο θέμα της παιδικής καταπίεσης και των σχέσεων παιδιού και ενηλίκου εμβαθύνει η περίπλοκη ταινία Δράκος με πρωταγωνιστή τον Τζον ΜάλκοβιτςThe Ogre, film 1996, (excerpts abcd) βασισμένη στο μυθιστόρημα Δράκος/Le Roi des aulnes/The Erlking 1970 του Μισέλ Τουρνιέ. Ο γάλλος Αμπέλ Τιφόζ* με αγάπη/εμμονή για τα παιδιά και τα ζώα, και καταπιεσμένο, εφιαλτικό ανήλικο παρελθόν κατηγορείται άδικα για βιασμό ενός κοριτσιού. Τότε ξεσπά ο πόλεμος και τον στέλνουν στην πρώτη γραμμή, όπου αιχμαλωτίζεται από τους γερμανούς που τον στέλνουν στην Ανατολική Πρωσία, δίπλα στο εξοχικό του Γκαίρινγκ. Εκεί ενθουσιασμένος βοηθά στην στρατολόγηση και εκπαίδευση της χιτλερικής νεολαίας, κρέας για τα κανόνια· Tiffauges* γαλλική πόλη όπου έγιναν παιδοκτονίες τον 15ο αιώνα. Η ταινία κλείνει με τον Άβελ σε βάλτο να κουβαλάει στους ώμους του ένα εβραιόπουλο. Γίνεται και ένας παραλληλισμός μεταξύ του τεκνοφόρου καβαλάρη πατέρα και του Αγίου Χριστοφόρου, που σε ποτάμι κουβάλησε τον Χριστό. Pédophore, la phorie - Male Maternity in Michel Tournier's: Le Roi Des Aulnes· ο Αβελ φέρει το σύνδρομο του μητρικού πατέρα. Good and evil as human possibilities in Michel Tournier’s Le Roi des Aulnes. Τέλος, ο Τουρνιέ έχει πει πως για κάθε γαλλάκι που μάθαινε γερμανικά ο Ερλκένιχ συμβόλιζε την ίδια τη Γερμανία.

5. Ξώνειρο..."και λουσμένο στον ιδρώτα το παιδί ξύπνησε"...από τον εφιάλτη ανηλίκου με φοβίες και δυσκολία πατρικής επικοινωνίας. Ένας αμερικάνος ψυχοθεραπευτής το ονόμασε σύνδρομο του Ξωβασιλιά με διαταραχές ύπνου και πατρική πείνα.  James M. Herzog(1980). Sleep disturbances and father hunger in 18- to 20-month-old boys: The Erlkoenig-Syndrome. (google book)

Παρένθεση: ψυχανάλυση του γερμανικού ρομαντισμού από τον Kenneth Scott Calhoon (1992) Fatherland: NovalisFreud, and the Discipline of Romance (και οι αρχές της ρομαντικής ιδέας) με κεφάλαιο The Politics of Infanticide: Goethe's "Erlkonig (η πολιτική ιδεολογία της παιδοκτονίας)  (google book) (summary) σελ. 170, φροϋδικό unheimlich/ανοίκειο, όταν ξενίζει, τρομάζει, μας "κάνει κακό"  κάτι που μέχρι πρότινος ήταν οικείο, σελ. 171,  άγχος ευνουχισμού από την αρχαϊκή φαλλική μητέρα πρότεινε ο Jean Bellemin-Noël, επειδή του τάζει όλο κοριτσίστικα πράγματα, λουλούδια, χρυσά ρούχα, χορούς, και νανουρίσματα.

6. Αδυναμία επικοινωνίας γονιού που πιστεύει ότι κάνει το σωστό, ή έχει επίσης ψυχανεμιστεί κάτι κακό, αλλα το απωθεί, το αρνείται, δεν θέλει να το σκέφτεται. Π.χ. σε "καλή οικογένεια" ενώ ο έφηβος δίνει μηνύματα με τον τρόπο του ότι κάτι δεν πάει καλά, ο γονιός τα παραβλέπει, "εμένα το παιδί μου είναι καλό, πάει καλά", έχει μείνει σε μια προηγούμενη εποχή του παιδιού. Ο δραματικός διάλογος και στα δύο ποιήματα είναι πιο σκληρός από το τελικό αποτέλεσμα.

7. Δικαίωση αυτόνομης παιδικής ανάπτυξης και ταχείας ωρίμανσης. "Αυτός που τα πιστεύει, αυτός και τα παθαίνει". Το παιδί έπαθε ό,τι έπαθε επειδή παρέμεινε παιδί, ανώριμο, σφιχτά στην αγκαλιά, στα "παραμύθια" τα παλιά, και στις φοβίες που "προφυλάσσουν'' από την συναισθηματική αυτονόμηση. 


Το Εξωτικό της Β' Λυκείου προτείνει τον Ερλκένιχ να διαβαστεί με τον τραγούδι Του Νεκρού Αδελφού, τον Τυφλός Βασιλιά του Ludwing Uhland, και την Νύχτα του Όσσιαν· κάπως πιο κοντά είναι ο Ξυλοκόπος του Μαρτζώκη, αλλά το ακριβώς παράλληλο ποίημα στον Ξώρηγα είναι του αμερικάνου ρομαντικού William Cullen Bryant το


Presentiment (1837) Προαίσθημα



Oh father, let us hencefor hark, Ω πατέρα, ας φύγουμε από δω—γιατί άκου

A fearful murmur shakes the air. Φρικτό μουρμουρητό δονεί τον αέρα
The clouds are coming swift and dark:Τα νέφαλα έρχονται γοργά, σκοτεινά
What horrid shapes they wear!Τί απαίσιες μορφές που φορούν!
A winged giant sails the sky;Φτερωτός γίγαντας πλέει στα ουράνια
Oh father, father, let us fly!"Ω πατέρα, να φύγουμε!


"Hush, child; it is a grateful sound, Σώπα παιδί μου· ευχάριστος είναι ήχος
That beating of the summer showerΟ χτύπος καλοκαιριάτικης βροχής
Here, where the boughs hang close around, Εδώ που τα κλαδιά κρέμονται γύρω κοντά μας
We'll pass a pleasant hour, Θα περάσομεν εύθυμην ώραν
Till the fresh wind, that brings the rain, Ωσότου ο δροσός αγέρας που φέρνει βροχή
Has swept the broad heaven clear again."  Θα 'χει σκουπίσει τον πλατύ ουρανό ξανά καθαρό


"Nay, father, let us hastefor see, Όχι, πατέρα ας βιαστούμε—γιατί δες,
That horrid thing with horned brow,Eκείνο το απαίσιο κερατόφρυδο πράγμα 
His wings o'erhang this very tree, Tα φτερά του κρέμονται πάνω απ' το ίδιο το δέντρο μας, 
He scowls upon us now; αγριοκοιτά απάνω μας τώρα
His huge black arm is lifted high; το πελώριο μαύρο του μπράτσο σηκώνει ψηλά·
Oh father, father, let us fly!Ω πατέρα, ν' αποδράσουμε!


"Hush, child;" but, as the father spoke, "Σώπασε παιδί μου·" μα μόλις ο πατέρας μίλησε
Downward the livid firebolt came, προς τα κάτω η χλωμή φωτοβολίδα έφτασε,
Close to his ear the thunder broke, κοντά στ' αυτί του έσκασε ο κεραυνός,
And, blasted by the flame, και τιναγμένο απ' τη φωτιά
The child lay dead; while dark and still, τ' αγόρι στρώθηκε νεκρό· ενώ σκοτάδι και σιωπή
Swept the grim cloud along the hill. γλύστρησε το κακό νέφαλο προς το λόφο



8. Σκοτεινή πλευρά της φύσης, αυτό που συμβολίζει και ο Ερλκαίνιχ και οι λοιπές χλωμές ξωτικές ιστορίες: ανθρωπομορφία φυσικών φαινομένων και καταστροφών/ θεομηνιών. Ένας κεραυνός με γονεϊκή αμέλεια οδηγεί στο ίδιο θανατικό του παιδιού αποτέλεσμα. Ξανά εδώ οι ίδιες συμβολιστικές ερμηνείες: αδυναμία επικοινωνίας και αυτονομίας· ενώ το παιδί προαισθάνεται το κακό δεν φεύγει μόνο του, περιμένει την άδεια του γονιού.


Υ.Γ.
Όλα αυτά διαβάζονται διασκευαζόμενα και ανάποδα με το πέρασμα των ηλικιών: ο γέρος άρρωστος γονιός προειδοποιεί,  προαισθάνεται το κακό, και τα παιδιά του λεν πως ιδέα του είναι. Αντιστροφή της δεύτερης ερμηνείας και μελοποίηση/διασκευή της μετάφρασης του Ζαν Μορεάς στα http://melidonismata.blogspot.gr/2013/01/erlkonig-greek-version.html

14 σχόλια:

  1. Μιά σύνδεση με ελληνική μυθολογία, εδώ: http://ethosinterrupted.wordpress.com/2009/07/18/der-erlkonig/

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. :-) Ευχαριστώ, πρόσθεσα την Αλφιτώ...γότθοι και βάραγγοι να μετέφεραν μύθους και λέξεις του νότου στον βορρά;...Η μόνη αναφορά για την Αλφιτώ (Αλευρού) στα Πλουτάρχου Ηθικά, Περί Στωικών Εναντιωμάτων, 1040b

      ...περὶ τῶν ὑπὸ τοῦ θεοῦ κολάσεων λόγον, ὡς οὐδὲν διαφέροντα τῆς Ἀκκοῦς καὶ τῆς Ἀλφιτοῦς, δι' ὧν τὰ παιδάρια τοῦ κακοσχολεῖν αἱ γυναῖκες ἀνείργουσιν.

      ...ότι τα περί θεϊκής τιμωρίας δεν διαφέρουν σε τίποτα από την Ακκώ και την Αλφιτώ, με τα οποία οι γυναίκες εμποδίζουν τα παιδάκια κακές πράξεις να κάνουν.

      Πέρα από τον Άλφο του Βιζυηνού: "Παιδάκι μου, παιδί μου/ το βλέπω και καλά/ Ιτιές λευκοδείχνουν/ με φύλλα ασπρουλά",
      στον Erlkoenig δεν βρίσκουμε αναφορά στο λευκό χρώμα· υπάρχει όμως στου Ξώρηγα την κόρη από τον Χέρντερ, Herr Oluf reitet spät und weit, όπως και στο δανέζικο Elverskud
      (da: blege, de:bleich, eng: bleach)

      Meine Mutter bleicht's mit Mondenschein
      Η μάνα μου το λευκαίνει με φεγγαρόφωτο
      ...
      Sie hob ihn bleichend auf sein Pferd
      Τον ανέβασε χλωμό (λευκάζοντα) στο άλογό του
      ...
      Wie ist dein' Farbe blaß und bleich?"
      Πώς και είναι το χρώμα σου χλωμό και λευκό;

      Διαγραφή
  2. κανονικός θησαυρός είσαι βρε Μιχάλη! (και δεν μ' αρέσει του λόγου μου κανονικά ο γκαίτε :) )

    αλλά πρέπει να ξανάρθω - τα κείμενά σου θέλουν ώρες! Προς το παρόν να πω ότι βρίσκω εξαιρετική τη μετάφραση τού βιζυηνού - όχι ότι μού κάνει εντύπωση... το ίδιο θαυμάσιες (και ερωτικότατες) δεν είναι και οι μεταφράσεις τού παπαδιαμάντη;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. :-) Γράφει η Γεωργία Δράκου

      Σε σύγκριση με τη λιτή και περιεκτική γλώσσα του Παπαδιαμαντόπουλου, που συμπυκνώνει το νόημα σε μελωδικούς στίχους, η μετάφραση του Βιζυηνού στηρίζεται σε μια πιο αναλυτική έκφραση, που δεν κατορθώνει να αποφύγει την επανάληψη φράσεων και εικόνων:

      "Καβάλλα είν' ο πατέρας / τα τέκνα του στο χέρι. / Στα χέρια με φροντίδα / τ' αγόρι του βαστά"

      Ορισμένοι στίχοι δίνουν, ωστόσο, άμεσα την αίσθηση της οδυνηρής επαφής του παιδιού με το ξωτικό:

      "Πατέρα! Πατέρα! / με πιάνει τώρα να! / Αχ! μ' έκαμ' ο Άλφος / κακό που πονά!"

      O Βιζυηνός υπερτονίζει, εξάλλου, το ρομαντικό σκηνικό του ποιήματος, μεγεθύνοντας την αγριότητα του τοπίου και του υπερφυσικού στοιχείου:

      " Ποιος τα μεσάνυχτα καβαλικεύει;" (Παπαδιαμαντόπουλου),
      "Ποιος λάμνει έτσι ξώρας / στα σκότη, στ' αγριοκαίρι; (Βιζυηνού)

      Ας σημειωθεί, τέλος, η επίδραση των παιδικών ποιημάτων του Βιζυηνού στη γλώσσα και τον ρυθμό της μετάφρασης. Η επικοινωνία, άλλωστε, παιδιού-ξωτικού παίρνει σε ορισμένους στίχους τη μορφή ενός παιχνιδιάρικου κυνηγητού:

      "Σε αγαπώ, μ' ανάφτουν / οι ομορφιές σου αγόρι! / Με το καλό δεν θέλεις / σε παίρνω με το ζόρι!"

      Διαγραφή
  3. Επειδή το ένα φέρνει το άλλο:
    α) http://en.wikipedia.org/wiki/White_Lady_%28ghost%29 καί
    β) http://www.imdb.com/title/tt0121164/

    Υποθέτω πως πρόκειται πάντως γιά το ποίημα, από την γερμανόφωνη ποιητική παράδοση, με τις περισσότερες παρωδίες· πιθανόν επειδή πολλές γενιές που έτυχαν γερμανικής παιδείας έπρεπε να το διδαχθούν και- συχνά- να μάθουν να το απαγγέλουν ;-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πρώτη επαφή στα 15 από μια παλιά εκρού γερμανική μέθοδο του Χάρη Πάτση, τελευταίες σελίδες και δίχως μετάφραση, ώστε νόμιζα πως
      οι κόρες ως νεράιδες οδηγούν τη νυχτερινή ροή του Ρήνου/den nächtlichen Rhein, αντί Reihn/Reihen/Reigen (κυκλικό χορό)

      αυτό βλέπω και στην παρωδία
      Der Erbsenkönig - Ο Μπιζελόρηγας,
      όπου πεθαίνει το άλογο.

      Willst feines Pferd du mit mir gehen?
      Θέλεις όμορφο άλογο να 'ρθεις μαζί μου;
      ...
      meine Stuten führen den nächtlichen Rhein
      οι φοράδες μου οδηγούν τον νυχτερινό Ρήνο

      Στου Χάρη Πάτση είχε και αυτή την εκδοχή
      Mein Sohn, was birgst du so lang den Gesicht?
      Γιε μου, τί κρυβεις έτσι μουτρωμένος το πρόσωπο;

      ein langes Gesicht machen/ ziehen
      to make/ pull a long face

      Διαγραφή
  4. Καί η περίληψη:

    Vater und Kind
    reiten geschwind
    durch Nacht und Wind.

    Kommt ein Mann,
    Quatscht sie an,
    ob der Kleine mitkommen kann.

    Vater sagt "Nee!",
    Kind sagt "Bääh",
    Kommen nach Haus,
    Kind tot - aus!
    :-P

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πατέρας και παιδί
      ιππεύουνε γοργοί
      με νύχτ' ανεμική.

      Έρχεται έν' αντρί
      τους φλυρολαλεί,
      μπας και το μιτσίν
      δύναται συνελθείν.

      Μπας λέει τσου.
      Πδί λέει μπου.
      Παν σο σπιτικόν
      ...παιδί αποθανόν!

      Διαγραφή
  5. Έμαθα για τους μύθους της Ισλανδίας όταν εξερράγη το ηφαίστειο το 2009.
    http://www.megatv.com/warzone/pages.asp?catid=16908&subid=2&pubid=8493752 :42.10-44.10 (η εκπομπή ήταν η αφορμή)
    http://www.megatv.com/warzone/pages.asp?catid=16911&subid=2&pubid=6912740
    και
    http://volcano.oregonstate.edu/oldroot/legends/iceland/iceland.html

    Σκοτεινή και τραχειά η πολιτιστική, λαογραφική παράδοση των λαών του βορρά. Υπέροχη όμως.

    Συγκινητικά και πλούσια τα κείμενά σου. Κάθε πόστ θα μπορούσε να έχει δέκα υποενότητες. :)

    Με τρώει το χέρι μου να βάλω λινκ τους Δύσκολους αποχαιρετισμούς, αλλά δε θα το κάνω.

    To 4 μου θύμισε το θεατρικό έργο Φύλλα από γυαλί.
    http://www.aplotheatro.gr/guali.php

    Διόρθωσε την αρίθμηση. Γράφεις 1, 2, 3, 4, παρένθεση, ξανά 4, παρένθεση κτλ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Χτες έκανα μια βόλτα, φύσηξε αέρας και δούλεψε λίγο ο ανεμόμυλος που έχω για μυαλό. :)

    Θυμήθηκα τον Καυτό Πάγο. Είχα ξεχάσει εντελώς αυτό το έργο και τη νύχτα που το είδα στα Εξάρχεια.

    Τα κείμενά σου φέρνουν στην επιφάνεια τα πιο βαθειά συναισθήματα. Και μετά αρχίζεις ν' αναρωτιέσαι. Πόσο εύκολο είναι να συγχωρήσεις αυτόν που σου στέρησε ό,τι πιο αγαπημένο είχες στη ζωή; Μπορείς; Μπορείς έστω να τον κοιτάξεις χωρίς μίσος και οργή; Βαρύ το σύγχρονο, βρετανικό θέατρο.

    Ουφ, πολύ καλά τα κείμενά σου μα νομίζω θα τα νηστέψω για λίγο καιρό. Πονάνε.
    http://www.athinorama.gr/theatre/articles/?id=3416

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Αναστασία Γρηγοριάδου:

    "Hvis man fortier et spøgelse,
    vokser det sig større."
    (Αν καταπνίγεις ενα φάντασμα,
    αυτό μεγαλώνει)
    Γροιλανδική δανέζικη παροιμία

    από το επεισόδιο της σειράς Borgen (Μπόργκεν: Συνωμοσίες εξουσίας) που είδα πριν λίγες μέρες. Να σας πω την αλήθεια τα προσωπικά φαντάσματα σκέφτηκα όταν το διάβασα, αυτά που ο καθένας μας κρύβει μέσα του και δεν αποφασίζει να αντιμετωπίσει, κι εκείνα αντί να φύγουν όπως πρέπει, θεριεύουν...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. 19η Νοεμβρίου Παγκόσμια Ημέρα ενάντια στην Παιδική Κακοποίηση και
    19 Νοεμβρίου 1828, θάνατος του Φραντς Σούμπερτ στα 31 του χρόνια από τυφοειδή πυρετό και σύφιλη· τον έθαψε ο πατέρας του, όπως στον Ξωβασιλιά, και μετά από δύο χρόνια τον ακολούθησε.

    Schubert's family also knew death well. His mother, Maria Elisabeth Vietz (1756-1812), bore 14 children of whom only five. His father, Franz Theodor Schubert (1763-1830), married a second time and had five children of whom four survived.
    (Gateway to German lieder)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Και ο Γκαίτε το 1830 έθαψε τον γιο του, Αύγουστο φον Γκαίτε, Julius August Walter von Goethe, τον μόνο που επέζησε από πέντε παιδιά, και μετά από δύο χρόνια και αυτός, το 1832, τον ακολούθησε.

      Διαγραφή